У дадзеным артыкуле абмяркоўваецца вобраз пратэстаў пасля сфальсіфікаваных прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі ў 2020 г. на прыкладзе зборніка апавяданняў Альгерда Бахарэвіча Ператрус у музэі. Апавяданьні. Асаблівая ўвага надаецца стварэнню вобразаў герояў, а таксама дэтэрмінацыі асобы гісторыяй. Героі падзяляюцца на дзве групы: звычайныя людзi, якія, нягледзячы на страх, вырашылі выйсці на дэманстрацыі, і тыя, хто жывуць клопатамі паўсядзённага жыццця, але, нягледзячы на сваю палітычную незаангажаванасць, становяцца аб’ектам цікавасці прадстаўнікоў аўтарытарнай улады. Зборнік апавяданняў, які выйшаў у 2023 годзе, уводзіць у сучасную беларускую прозу новую тэму, звязаную з пратэстамі. Згаданы твор яшчэ не стаў прадметам глыбокага літаратуразнаўчага разгляду. У артыкуле выкарыстаоўваўся традыцыйны параўнальны аналіз, дзе вырашальным крытэрыем было пазіцыянаванне ў адносінах да ролі ката-ахвяры. Мэта артыкула — адзначыць, што героямі сацыяльных пратэстаў былі звычайныя людзі, якіх падштурхнула да дзеяння нязгода з адкрытым парушэннем свабоды выбару і вырашэннем іхняга лёсу, альбо жорсткасць прадстаўнікоў ўлады. У апавяданнях мы знаходзім персанажаў, якія выказваюць як індывідуальны, так і калектыўны вопыт. Такім чынам, створаныя героі, іхнія перыпетыі — гэта літаратурны запіс падзей, звязаных з паслявыбарчымі пратэстамі і паўсядзённым жыццём. Аналіз паказаў, што ў вобразе пратэстаў асаблівая ўвага нададзена чалавеку і ролі гісторыі ў ягоным жыцці. Створаныя персанажы — звычайныя людзі, прадстаўнікі розных прафесій і сацыяльных класаў. Гэта не тыя асобы, рысы характару якіх вылучалі б іх з грамадства. Гэта звычайныя людзі, якія не могуць далей трываць дзеянняў ўлады. У асноўным героі пазбаўлены мінулага, якoe згадваецца толькі маргінальна. Гэта падкрэслівае ролю падзей, якія адбываюцца, і сведчыць пра тое, што яны вызначаюць жыццё чалавека.

Aleksijewicz, Swiatłana. (2014). Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Baharèvìč, Alʹgerd. (2023). Peratrus u muzèì. Apavâdanʹnì. Ząbki: Knìgaǔka. [Бахарэвіч, Альгерд. (2023). Ператрус у музэі. Апавяданьні. Ząbki: Кнігаўка]. Białoruska migracja. Dokąd i dlaczego Białorusini wyjeżdżali w roku 2022. (22.01.2023). Pobrano z: https://belsat.eu/pl/news/22-01-2023-bialoruska-migracja-dokad-i-dlaczego-bialorusiniwyjezdzali-

w-roku-2022 (dostęp: 15.07.2023).

Chadanowicz, Andrej. (2021). Białoruski #kultprotest. Więź, 4, s. 63–76.

Chadanowicz, Andrej. (2023). Peršaâ knìga prozy ab pratèstah Belarusì: Baharèvìč, Peratrus u muzeì. [Хадановіч, Андрэй. (2023). Першая кніга прозы аб пратэстах Беларусі:

Бахарэвіч, Ператрус у музеі]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=IlW4w1rwFqI-

&t=535s (dostęp: 14.07.2023).

Chadanowicz, Andrej. (2023). Poezja protestu i solidarności na Białorusi. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=UovOLXgG2nI (dostęp: 16.07.2023).

Drozd, Katarzyna. (2020). Kreacja bohaterów w powieści Jury Stankiewicza Kochać noc – prawo szczurów w kontekście przemian literackich przełomu XX i XXI wieku. W: Grzegorz Czerwiński, Ewa Pańkowska (red.). Między metafikcją a non-fiction. Podmiotowość w literaturze rosyjskiej

końca XX – początku XXI wieku / Между метафикцией и нон-фикшн.Субъективность в русской литературе конца XX – начала XXI века (s. 183–195). Białystok: Wydawnictwo

Uniwersytetu w Białymstoku.

Darczewska, Jolanta; Getka, Joanna. (2021). Na drodze do wolności. Białoruska partyzantka kulturowa w przestrzeni publicznej i Internecie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu

Warszawskiego.

Genìûš, Larysa. (1993). Spovedzʹ. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Геніюш, Ларыса. (1993). Споведзь. Мінск: Мастацкая літаратура].

Getka, Joanna. (2022). „Matki zmian” i „bojowniczki światła”. Kobieca twarz białoruskich protestów i kontrkultury. W: Joanna Getka, Iwona Krycka-Michnowska (red.), Herstoria. Autorki i bohaterki tekstów kultury (s. 133–151). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Gosk, Hanna. (2006). Opowieść (o) współczesnej postaci literackiej. Horyzonty Polonistyki, 10, s. 6–10.

Grahoǔskì, Sârgej. (2008). Zona maǔčannâ. Mìnsk: Mastackaâ lìatratura. [Грахоўскі, Сяргей. (2008). Зона маўчання. Мінск: Мастацкая ліатратура].

Kazanecki, Paweł. (2020). Białoruś 2020 – koniec epoki posowieckiej. Więź, 4, s. 67–81.

Klinau, Artur. (2022). Partyzancki model kultury białoruskiej. Więź, 1, s. 52–68.

Krzewińska, Barbara. (2022). Przyczyny, przebieg i implikacje protestów na Białorusi w latach 2020–2021. W: Dawid Kobylański, Ewelina Kurowicka-Roman, Rafał Stachyra (red.), Państwo

i bezpieczeństwo – wybrane zagadnienia (s. 73–96). Łódź: ArcheGraph Wydawnictwo Naukowe.

Marcìnovìč, Vìktar. (2014). Mova. Prosta stojce pobač: da vas padyducʹ. Mìnsk: Knìgazbor. [Марціновіч, Віктар. (2014). Мова. Проста стойце побач: да вас падыдуць. Мінск:

Кнігазбор].

Marmysh, Tatsiana. (2022). Folkloryzm w oporze społecznym: studium przypadku Białorusi 2020–2021. Studia Białorutenistyczne, 16, s. 67–84.

Nocuń, Małgorzata. (2020). Upadek wielkiego marzenia. Znak, 786, s. 52–57.

Prus, Justyna. (2020). Trzy światy białoruskiej rewolucji. Znak, 786, s. 44–51.

Radzik, Ryszard. (2022). Główne czynniki formowania się nowoczesnej wspólnoty białoruskiej (XIX–XXI w.). Kultura i społeczeństwo, 4, s. 113–158.

Raman Baharèvìča «Sabakì Èǔropy» ǔlady Belarusì pryznalì«èkstrèmìsckìm matèryâlam».

(2022). [Раман Бахарэвіча «Сабакі Эўропы» ўлады Беларусі прызналі «экстрэмісцкім матэрыялам». (2022).]. Pobrano z: https://www.svaboda.org/a/31856347.html (dostęp:

07.2023Rusiecka, Natalia. (2021). #EVAлюцыя беларускай пратэстнай паэзіі. Studia Białorutenistyczne, 15, s. 225–243.

Świerczek, Marek. (2022). Protesty powyborcze na Białorusi jako narzędzie technologii politycznych.Hipoteza robocza. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 27, s. 13–42.

Zabaronenyâ knìgì ǔ Belarusì: èkstrèmìzm, «nâpravìlʹnaâ» lûboǔ ì «nebâspečnaâ» gìstoryâ. (2023). [Забароненыя кнігі ў Беларусі: экстрэмізм, «няправільная» любоў і «небяспечная» гісторыя. (2023)]. Pobrano z: https://hrodna.life/articles/zapreshhennye-knigi-belarusi/ (dostęp: 15.07.2023).