The Legal Position of the National Bank of Poland as a Guardian of the Value of Money in the Light of Normative Determinants of Monetary Order
Abstract
The article concerns an issue of great significance from the point of view of contemporary challenges. The primary objective is to identify problems and legal instruments which are of fundamental importance in the perspective of the central bank’s tasks concerning the protection of the value of money and the maintenance of a stable price level, as defined in the Act on the National Bank of Poland (the NBP) and in Article 227 (1) of the Polish Constitution. In this context, it is important to understand the problem of the value of money in general and to give due consideration to the legal status of the NBP in the context of building monetary order and the legal possibilities of its operation in this area. Undoubtedly, an important attribute of the NBP is its legally guaranteed independence from all state authorities and the formulation of its basic forms of action within the framework of the legal system. Fundamental to the problem identified in the title of this article is undoubtedly an understanding of the basic legal instruments used by the NBP to protect the value of money. These include in particular: the determination and implementation of monetary policy, the prevention of excessive inflation and the increase in the prices of goods and services, as well as the use of interest rates in the process of stabilizing the value of money and price formation. The question of issuing money, especially when we are dealing with money overprinting, becomes a separate problem. In conclusion, it should be stated that concern for monetary order is an essential element in building the foundations of economic, financial, social and legal order in the state. The work uses primarily the dogmatic method and, to a lesser extent, other methods as well.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
LITERATURE
Brzoza-Brzezina M., Polska polityka pieniężna. Badania teoretyczne i praktyczne, Warszawa 2011.
Dębowska-Romanowska T., Istota i treść władztwa finansowego – samowola finansowa (samowola podatkowa), restrykcje finansowe – zagadnienia pojęciowe, [in:] Konstytucja, ustrój, system finansowy państwa, ed. T. Dębowska-Romanowska, Warszawa 1999.
Dylewski A., Historia pieniądza, Warszawa 2011.
Fojcik-Mastalska E., Narodowy Bank Polski jako centralny bank państwa, [in:] Prawo bankowe, ed. E. Fojcik-Mastalska, Wrocław 2010.
Gronkiewicz-Waltz H., Bank centralny – od gospodarki planowej do rynkowej. Zagadnienia administracyjno-prawne, Warszawa 1994.
Gruszecki T., Teoria pieniądza i polityka pieniężna. Rys historyczny i polityka gospodarcza, Kraków 2004.
Kalwat W., Historia pieniądzem się toczy, Warszawa 2019.
Knosala E., Stasikowski R., Status Narodowego Banku Polskiego w systemie organów państwa, „Przegląd Sejmowy” 2010, no. 1.
Koperkiewicz-Mordel K., Narodowy Bank Polski jako bank centralny, [in:] K. Koperkiewicz-Mordel, L. Góral, M. Karlikowska, Polskie prawo bankowe, Warszawa 2006.
Kosieradzka E., Bankowy Fundusz Gwarancyjny – podstawowa instytucja zapewnienia bezpieczeństwa finansowego i stabilności systemu bankowego w Polsce, “Studia Iuridica Lublinensia” 2004, vol. 4.
Kosieradzka E., Status prawny Narodowego Banku Polskiego. Zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 2008.
Kosieradzka E., Zdyb M., Zasada państwa prawnego na gruncie prawa administracyjnego w kontekście współczesnych wyzwań, “Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. 25(1), DOI: https://dx.doi.org/10.17951/sil.2016.25.1.77.
Kosikowski C., Pozycja Narodowego Banku Polskiego i jego organów w prawie polskim (stan obecny i postulaty na przyszłość), “Państwo i Prawo” 2002, no. 11.
Kowalkowski J.P., Wojna pieniądza, Szczecin 2019.
Krzyżewski J., Polityka pieniężna jako instytucja prawa konstytucyjnego, “Bank i Kredyt” 2000, no. 4.
Kurpiewski J., Zarys historii pieniądza polskiego, Warszawa 1988.
Mansfield E., Podstawy makroekonomii, Warszawa 2002.
Massalski J., Zarys polityki otwartego rynku banków centralnych, Warszawa 1939.
Mikos-Sitek A., Ustrojowa pozycja banku centralnego w Polsce, Warszawa 2006.
Mises L. von, Teoria pieniądza i kredytu, Warszawa 1953.
Morawski W., Zarys powszechnej historii pieniądza i bankowości, Warszawa 2002.
Murray N., Tajniki bankowości. Fundamenty pieniądza, bankowości depozytowej, kredytowej i centralnej, Warszawa 2006.
Ofiarski Z., Prawo bankowe, Warszawa 2011.
Owsiak S., Finanse, Warszawa 2001.
Pyka I., Bank centralny na współczesnym rynku pieniężnym, Warszawa 2010.
Sarnecki P., Opinia w sprawie statusu organów centralnego banku państwa (art. 227 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), “Przegląd Sejmowy” 2002, no. 5.
Sédillot R., Moralna i niemoralna historia pieniądza, Warszawa 2002.
Sokolewicz W., Niezależność NBP, [in:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, ed. L. Garlicki, vol. 5, Warszawa 2007.
Sura R., Niezależność Narodowego Banku Polskiego a relacje z Parlamentem RP, “Przegląd Sejmowy” 2021, no. 4, DOI: https://doi.org/10.31268/PS.2021.48.
Szelągowski A., Pieniądz i przewrót cen w Polsce XVI i XVII wieku, Warszawa 2021.
Wolniak J., Finanse publiczne, Warszawa 1999.
Wróbel P., Konstytucyjne gwarancje niezależności Narodowego Banku Polskiego, “Studia Iuridica Lublinensia” 2010, vol. 14.
Zdyb M., Ewolucja statusu prawnego Narodowego Banku Polskiego i jego organów w latach 1989–2018, [in:] Z dziejów polskiej bankowości, eds. W. Bednaruk, J. Dworas-Kulik, Lublin 2019.
Zdyb M., Wspólnotowe i polskie publiczne prawo gospodarcze, vol. 2: Prawo bankowe. Obrót instrumentami finansowymi, fundusze inwestycyjne, ochrona konkurencji, Warszawa 2008.
Zubik M., Narodowy Bank Polski (analiza konstytucyjno-ustrojowa), “Państwo i Prawo” 2001, no. 6.
ONLINE SOURCES
lat historii bankowości centralnej na świecie, 17.12.2010, https://www.rp.pl/banki/art6892051-350-lat-historii-bankowosci-centralnej-na-swiecie (access: 28.7.2023).
Balcerowicz L., Sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego w 2005 r., Druk nr 628, 31.5.2006, https://orka.sejm.gov.pl/Druki5ka.nsf/0/25D7E4AC2EA930DAC125718100388175/$file/628.pdf (access: 28.7.2023).
Brzegowy A., Chmielarska B., Miraszewski A., Wolnik B., Pieniądz, https://mfiles.pl/pl/index.php/Pieni%C4%85dz (access: 28.7.2023).
Copernicus N., Monete cudende ratio – Essay on the Coinage of Money, 1526 (translation) http://webs2.uci.umk.pl/nct/en/archives/money/4/?view=transkrypcja〈=en (access: 28.7.2023).
Grzywna W., Co wpływa na wartość pieniądza?, 9.6.2022, https://www.money.pl/pieniadze/co-wplywa-na-wartosc-pieniadza-6777924802247232a.html (access: 28.7.2023).
Narodowy Bank Polski, Edukacja, https://nbp.pl/edukacja (access: 10.8.2023).
Narodowy Bank Polski, Polityka pieniężna, https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/polityka_pieniezna/polityka_pieniezna.html (access: 28.7.2023).
Walewski J., Historia pieniądza. Od barteru po kryptowaluty. Część 1, 19.7.2019, https://comparic.pl/historia-pieniadza-od-barteru-po-kryptowaluty-czesc-1 (access: 28.7.2023).
LEGAL ACTS
Act of 31 January 1989 on the National Bank of Poland (Journal of Laws 1989, no. 4, item 22, as amended).
Act of 29 August 1997 on the National Bank of Poland (consolidated text, Journal of Laws 2022, item 2025).
Act of 29 August 1997 – Banking Law (consolidated text, Journal of Laws 2021, item 2439).
Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 (Journal of Laws 1997, no. 78, item 483, as amended).
CASE LAW
Judgment of the Constitutional Tribunal of 28 June 2000, K 25/99, OTK 2000, no. 5, item 141.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 24 November 2003, K 26/03, OTK ZU 2003, no. 9A, item 95.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 22 September 2006, U 4/06, OTK ZU 2006, no. 8A, item 109.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 16 July 2009, Kp 4/08, OTK ZU 2009, no. 7A, item 112.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2023.32.3.279-303
Date of publication: 2023-09-29 15:54:29
Date of submission: 2023-02-06 22:04:08
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2023 Marian Zdyb
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.