Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Niewygodni świadkowie – zeznania niewolników w procesie karnym w okresie Republiki i Pryncypatu
Streszczenie w języku polskim
W starożytnym Rzymie niewolnicy wykonywali wiele różnych zadań. Fakt, że cieszyli się nieraz zaufaniem swoich właścicieli i znali ich sekrety, czynił z nich bardzo pożądanych świadków w procesie karnym. Celem artykułu jest pokazanie przykładowych sytuacji, w których zeznania niewolników w procesie karnym mogły być niebezpieczne dla ich właścicieli. Niewolnicy obligatoryjnie poddawani byli torturom, mogli zatem zdradzić tajemnice wbrew swojej woli. Mimo że obowiązywał zakaz wykorzystywania zeznań niewolników przeciw ich właścicielom, to prawo rzymskie znało jednak od niego kilka wyjątków, w sprawach uzasadnionych interesem Rzymu. Pokazano także zmiany dokonane w okresie pryncypatu, kiedy pojawiło się prawo stanowione regulujące tę kwestię.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Amielańczyk K., ‘Quaestio per tormenta’. O wartości dowodowej zeznań uzyskanych za pomocą tortur w rzymskim procesie karnym okresu pryncypatu, [in:] O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Prof. Adamowi Lityńskiemu w 45-lecie pracy naukowej i 70-lecie urodzin, ed. M. Mikołajczyk, Białystok 2010.
Bauman R.A., Crime and Punishment in Ancient Rome, London 1996.
Bauman R.A., Women and Politics in Ancient Rome, London 2003.
Beard M., North J., Price S., Religions of Rome, vol. 1: A History, New York 2009.
Bernstein N.W., ‘Torture Her until She Lies’: Torture, Testimony, and Social Status in Roman Rhetorical Education, “Greece & Rome” 2012, vol. 59(2), DOI: https://doi.org/10.1017/S0017383512000058.
Bieżuńska-Małowist I., Małowist M., Niewolnictwo, Warszawa 1987.
Bradley K., Slavery and Society at Rome, Cambridge 1994.
Brouwer H.H.J., Bona Dea: The Sources and a Description of the Cult, Leiden 1989.
Brunt P.A., Evidence given under Torture in the Principate, “ZSS” 1980, vol. 97(1).
Buckland W.W., The Roman Law of Slavery, Cambridge 1908.
Chmiel A., Ochrona bezpieczeństwa właścicieli niewolników w świetle S.C. Silanianum – zagadnienia dowodowe, [in:] Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w prawie rzymskim, eds. K. Amielańczyk, A. Dębiński, D. Słapek, Lublin 2010.
Chmiel A., Przykład zastosowania s.c. Silanianum, czyli o tym, dlaczego rzymska iustitia stawała się niekiedy okrutna, [in:] Przemoc w świecie starożytnym. Źródła, struktura, interpretacje, eds. D. Słapek, I. Łuć, Lublin 2017.
Jurewicz A., „Swoboda religijna” niewolników w Rzymie. Przegląd zagadnień i opinii, [in:] Cuius regio, eius religio?, eds. G. Górski, L. Ćwikła, M. Lipska, Lublin 2008.
Liebs D., Der Schutz der Privatsfäre in einer Sklavenhaltergesellschaft: Aussagen von Sklaven gegen ihre Herren nach römischem Recht, „BIDR“ 1980, vol. 83.
Litewski W., Rzymski proces karny, Kraków 2003.
Loska E., Kilka uwag na temat zeznań niewolników w procesie karnym, „Zeszyty Naukowe KUL” 2017, vol. 60(3).
Loska E., Obowiązek niewolników obrony swojego właściciela, „Zeszyty Prawnicze” 2004, vol. 4(1), DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2004.4.1.03.
Loska E., Zagadnienie obrony koniecznej w rzymskim prawie karnym, Warszawa 2011.
Łapicki B., Poglądy prawne niewolników i proletariuszy rzymskich. Studium historyczne na tle bazy gospodarczej i antagonizmów klasowych, Łódź 1955.
Łoposzko T., Trybunat Publiusza Klodiusza w świetle źródeł i historiografii, Warszawa 1974.
Miglietta M., ‘Servus dolo occisus’. Contributo allo studio del concorso tra ‘actio legis Aquiliae’ e ‘iudicium ex lege Cornelia de sicariis’, Napoli 2001.
Misztal-Konecka J., ‘Incestum’ w prawie rzymskim, Lublin 2007.
Mommsen Th., Römisches Strafrecht, Leipzig 1899 (reprint Aalen 1990).
Prete L. del, La responsabilità dello schiavo nel diritto romano, Roma 1972.
Raditsa L.F., Augustus’ Legislation Concerning Marriage, Procreation, Love Affairs and Adultery, “ANRW” 1980, vol. 13, DOI: https://doi.org/10.1515/9783110839739-006.
Robinson O., Slaves and the Criminal Law, “ZSS” 1981, vol. 98(1).
Robleda O., Il diritto degli schiavi nell’antica Roma, Roma 1976.
Santalucia B., Diritto e processo penale nell’antica Roma, Milano 1998.
Schumacher L., Niewolnictwo antyczne. Dzień powszedni i los niewolnych, Poznań 2005.
Sitek B., Quaestionem intellegere debemus tormenta et corporis dolorem ad eruendam veritatem, [in:] Crimina et mores. Prawo karne i obyczaje w starożytnym Rzymie, ed. M. Kuryłowicz, Lublin 2001.
Società romana e produzione schiavistica, eds. A. Giardina, A. Schiavone, vol. 1–2, Bari 1981.
Stolarski K., Prawnokarne regulacje dotyczące niewolników w ‘Lex Iulia de adulteriis coërcendis’ z 18 roku p.n.e., [in:] Culpa et poena. Z dziejów prawa karnego, eds. M. Mikuła, P. Suski, Kraków 2009.
Triggiano A., Evidence Given under Torture in Aristotle and Cicero, “TSDP” 2009, vol. 2.
Versnel H.S., Inconsistencies in Greek and Roman Religion: Transition and Reversal in Myth and Ritual, Leiden 1993.
Vincenti U., ‘Duo genera sunt testium’. Contributo allo studio della prova testimoniale nel processo romano, Padova 1989.
Watson A., Legal Origins and Legal Change, London 1991.
Watson A., Roman Slave Law, Baltimore 1987.
Westermann W.L., Sklaverei, “RE” 1935, Supplementband VI.
Westermann W.L., The Slave Systems of Greek and Roman Antiquity, Philadelphia 1955.
Williamson C., The Laws of the Roman People: Public Law in the Expansion and Decline of the Roman Republic, Ann Arbor 2008.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.1.197-204
Data publikacji: 2021-03-31 14:40:28
Data złożenia artykułu: 2020-02-06 19:06:51
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Elżbieta Loska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.