Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Początki procesu wyodrębniania się zawodu radcy prawnego w pierwszej dekadzie Polski Ludowej
Streszczenie w języku polskim
Korzeni zawodu radcy prawnego upatruje się w szesnastowiecznych zawodach syndyków i instygatorów. Stanowiska radców prawnych pojawiły się w Polsce w XIX w. Zajmowali je głównie adwokaci. Radca prawny jako nowy zawód prawniczy zaczął się wyodrębniać od adwokatury po II wojnie światowej, w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Sprzyjał temu wprowadzony model centralnie sterowanej gospodarki uspołecznionej. Proces wyodrębniania się zawodu radcy prawnego był długi. Formalnoprawnie pełne wyodrębnienie nastąpiło dopiero w latach 80. XX w. Jednak faktycznie zjawisko odrębności i tożsamości zawodowej prawników pracujących na radcostwach prawnych narodziło się w latach 50. Artykuł traktuje o początkach procesu wyodrębniania się grupy zawodowej radców prawnych i wskazuje na kluczowe czynniki, które do tego doprowadziły.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
ARCHIVAL SOURCES
Archive of Modern Records in Warsaw, 195, 285, 558, 561, 579, 679, 2482.
LITERATURE
Bałtowski M., Gospodarka socjalistyczna w Polsce. Geneza – rozwój – upadek, Warszawa 2009.
Bar L. (ed.), Instytucje prawne w gospodarce narodowej, Wrocław 1981.
Barańska-Głowacka J., Z kart historii samorządu radców prawnych, Warszawa 2012.
Bereza A., Rys historyczny profesjonalnego świadczenia pomocy prawnej w Polsce, [in:] Zawód radcy prawnego. Historia zawodu i zasady jego wykonywania, ed. A. Bereza, Warszawa 2011.
Bereza A. (ed.), Zawód radcy prawnego. Historia zawodu i zasady jego wykonywania, Warszawa 2011.
Bobrowski C., Planowanie gospodarcze, Warszawa 1981.
Buczyński K., Sosnowski P., Prokuratoria Generalna – 200 lat tradycji ochrony dobra publicznego, Warszawa 2016.
Dąbek P., Prokuratoria Generalna dawniej i dziś, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2009, no. 809.
Fiedorczyk P., Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym 1945–1954. Studium historycznoprawne, Białystok 2002.
Gliński B., Zarządzanie w gospodarce socjalistycznej, Warszawa 1985.
Górski J., Wspomnienia z minionych lat, Poznań 2002.
Graliński W., Tradycja i postęp w instytucji Prokuratorii Generalnej RP, “Teka Komisji Prawniczej” 2008, vol. 1.
Jackowski T., O zasadach pracy radców prawnych, “Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1952, no. 9.
Jezierski A., Petz B., Historia gospodarcza Polski Ludowej 1944–1985, Warszawa 1988.
Kaliński J., Gospodarka w PRL, Warszawa 2012.
Kaliński J., Historia gospodarcza Polski Ludowej, Białystok 2005.
Kaliński J., Noniewicz C., Historia gospodarcza Polski w XIX i XX wieku, Białystok 2015.
Kallas M., Krzymkowski M., Historia ustroju i prawa w Polsce 1772/1795–1918. Wybór źródeł, Warszawa 2006.
Korobowicz A., Witkowski W., Historia ustroju i prawa polskiego (1772–1918), Kraków 2002.
Korzan K., Arbitraż i postępowanie arbitrażowe, Warszawa 1980.
Kowalik T., Spory o ustrój społeczno-gospodarczy w Polsce – lata 1944–1948, Warszawa 2006.
Landau Z., Roszkowski W., Polityka gospodarcza II RP i PRL, Warszawa 1995.
Landau Z., Tomaszewski J., Gospodarka Polski międzywojennej, vol. 3: Wielki kryzys 1930–1935, Warszawa 1982.
Landau Z., Tomaszewski J., Zarys historii gospodarczej Polski 1918–1939, Warszawa 1999.
[L.B.], O potrzebie organizowania resortowych narad radców prawnych, “Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1952, no. 1.
Litauer J.J., Z powodu stulecia Prokuratorii Generalnej Królestwa Polskiego. Nieurzeczywistniony projekt jej zniesienia (1831), “Kwartalnik Prawa Cywilnego i Handlowego” 1916, vol. 4.
Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999.
Łabieniec P., Podmiotowość, odpowiedzialność, historyczność profesji i profesjonalisty na przykładzie zawodu radcy prawnego, “Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2018, vol. 1.
Mamrot K., Adwokat czy radca prawny?, “Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1955, no. 8.
Mayzel J., Rola prawnika w gospodarce uspołecznionej (z materiałów IV Zjazdu Delegatów Zrzeszenia Prawników Polskich), “Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1956, no. 2.
Młyńczyk Z., Radca prawny – zawód odrębny?, “Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1956, no. 7.
Przed IV Krajowym Zjazdem Zrzeszenia Prawników Polskich, “Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1955, no. 11.
Rola prawnika w gospodarce uspołecznionej (Tezy do referatu na IV Krajowy Zjazd Delegatów Zrzeszenia Prawników Polskich), “Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1955, no. 12.
Sałaciński B., Prokuratoria Generalna RP (1919–1939), “Gazeta Sądowa Warszawska” 1939, no. 10.
Sarnowski E., O obowiązku prawników umacniania praworządności w zakładach pracy, “Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1956, no. 6.
Sitek B., Historia ochrony prawnych interesów Skarbu Państwa w Polsce, “Journal of Modern Science” 2015, vol. 26(3).
Sowa A.L., Wielka historia Polski, vol. 10: Od drugiej do trzeciej Rzeczypospolitej (1945–2001), Kraków 2001.
Stręk T., Krótki zarys historyczny modelu i regulacji prawnej obsługi prawnej, “Radca Prawny” 1995, no. 5.
Studium dla radców prawnych, “Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1952, no. 10.
Szarycz J., Sędziowie i sądy w Polsce w latach 1918–1988, Warszawa 1988.
Szurski T., Z narady radców prawnych resortu handlu zagranicznego, “Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1957, no. 7.
Tkaczuk M., Sprawy majątków opuszczonych i porzuconych (poniemieckich) w praktyce prawnej Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1945–1949 jako przykład zaangażowania państwa w regulację sfery wolności, [in:] Prawne aspekty wolności. Zbiór studiów, eds. E. Cała-Wacinkiewicz, D. Wacinkiewicz, Toruń 2008.
Tkaczuk M., Sprawy repatriacyjno-ewakuacyjne w praktyce prawnej Prokuratorii Generalnej w pierwszych latach po II wojnie światowej, “In Gremio” 2008, no. 9–10.
Tokarczyk R., Etyka prawnicza, Warszawa 2009.
Wąsowicz M., Prokuratoria Generalna Królestwa Polskiego w latach 1816–1866/1867, 1978 (unpublished doctoral dissertation).
Wąsowicz M., Prokuratoria Generalna Królestwa Polskiego w latach 1816–1866/1867, “Czasopismo Prawno-Historyczne” 1979, vol. 31(2).
Zarys historii powstania samorządu radców prawnych, “Radca Prawny” 1993, no. 3.
Zarzycki W., Syndycy staropolscy – prekursorzy radców prawnych w dawnej Polsce, [in:] XX lat samorządu radców prawnych 1982–2002. Księga jubileuszowa, ed. J. Żuławski, Warszawa 2002.
Żuławski J. (ed.), XX lat samorządu radców prawnych 1982–2002. Księga jubileuszowa, Warszawa 2002.
LEGAL ACTS
Act of 13 July 1919 on the establishment of the General Counsel of the Republic of Poland (Journal of Laws 1919, no. 65, item 390).
Act of 6 July 1920 on the organization of land offices (Journal of Laws 1920, no. 70, item 461).
Act of 5 February 1924 on the protection of inventions, designs and trade marks (Journal of Laws 1924, no. 31, item 306).
Act of 4 May 1938 – Law on the advocacy system (Journal of Laws 1938, no. 33, item 289).
Act of 3 January 1946 on the acquisition of basic branches of the national economy by the State (Journal of Laws 1946, no. 3, item 17).
Act of 2 July 1947 on the Economic Reconstruction Plan (Journal of Laws 1947, no. 53, item 285).
Act of 20 March 1950 on local bodies of the unified state authority (Journal of Laws 1950, no. 14, item 130).
Act of 27 June 1950 on the advocacy system (Journal of Laws No. 30, item 275).
Act of 20 July 1950 on the six-year plan of economic development and building foundations of socialism for the years 1950–1955 (Journal of Laws 1950, no. 37, item 344).
Act of 1 July 1958 on monetary settlements between units of the socialized economy (Journal of Laws 1958, no. 44, item 215).
Act of 23 April 1964 – Civil Code (Journal of Laws 1964, no. 16, item 93).
Act of 6 July 1982 on attorneys-at-law (Journal of Laws 1982, no. 19, item 145).
Decree of 24 December 1918 on the provisional statute of the Polish State Bar (Journal of Laws 1918, no. 22, item 75).
Decree of 7 February 1919 on the establishment of the General Counsel of the Republic of Poland (Journal of Laws 1919, no. 14, item 181).
Decree of 25 January 1919 on the organization of forest protection offices (Journal of Laws 1919, no. 8, item 117).
Decree of 15 January 1945 on the National Bank of Poland (Journal of Laws 1945, no. 4, item 14).
Decree of 22 January 1946 on exceptional admission to these professions (Journal of Laws 1946, no. 4, item 33).
Decree of 8 March 1946 on abandoned and post-German property (Journal of Laws 1946, no. 13, item 87).
Decree of 3 January 1947 on the establishment of state enterprises (Journal of Laws 1947, no. 8, item 42).
Decree of 25 October 1948 on the principles and procedure of liquidation of certain banking enterprises (Journals of Laws 1948, no. 52, item 410).
Decree of 25 October 1948 on the principles and procedure of liquidation of certain long-term credit institutions (Journal of Laws 1948, no. 52, item 411).
Decree of 25 October 1948 on banking reform (Journal of Laws 1948, no. 52, item 412).
Decree of 5 August 1949 on state economic arbitration (Journal of Laws 1949, no. 46, item 340).
Decree of 29 March 1951 on legal representation bodies (Journal of Laws 1951, no. 20, item 159).
Decree of 2 June 1954 on the judicial representation of state authorities, offices, institutions and enterprises (Journal of Laws 1954, no. 25, item 93).
Executive regulation of the President of the Land Main Office and the Minister of Justice of 27 May 1921 on the use of the Temporary regulation of the Council of Ministers of 1 September 1919 regulating the transfer of ownership of land properties in the areas of certain voivodeships (Journal of Laws 1921, no. 52, item 325).
Instruction No. 36 of the Head of the Office of the Council of Ministers of 8 December 1954 on the scope of activities of an attorney-at-law of the Presidium of the Voivodeship National Council (Polish Monitor 1954, no. 119, item 1685).
Regulation of the President of the Republic of Poland of 17 March 1927 on the separation of state, industrial, commercial and mining enterprises from the state administration and on their commercialization (Journal of Laws 1927, no. 25, item 195).
Regulation of the President of the Republic of 22 March 1928 on labour courts (Journal of Laws 1928, no. 37, item 350).
Regulation of the President of the Republic of Poland of 7 October 1932 – Law on the advocacy system (Journal of Laws 1932, no. 86, item 733).
Regulation of the President of the Republic of Poland of 24 October 1934 – Law on labour courts (Journal of Laws 1934, no. 95, item 854).
Regulation of the Council of Ministers of 19 May 1919 on the organization of State Property Management Boards (Journal of Laws 1919, no. 41, item 301).
Regulation of the Council of Ministers of 26 June 1924 on the establishment of the table of positions in state authorities and offices (Journal of Laws 1924, no. 64, item 631).
Regulation of the Council of Ministers of 3 June 1925 on amendments and supplements to the Regulation of the Council of Ministers of 26 June 1924 on the establishment of the table of positions in state authorities and offices (Journal of Laws 1925, no. 67, item 470).
Regulation of the Council of Ministers of 17 March 1926 on amendments and supplements to the Regulation of the Council of Ministers of 26 June 1924 on the establishment of the table of positions in state authorities and offices (Journal of Laws 1926, no. 31, item 189).
Regulation of the Council of Ministers of 6 December 1928 on amendments and supplements to the Regulation of the Council of Ministers of 26 June 1924 on the establishment of the table of positions in state authorities and offices (Journal of Laws 1928, no. 103, item 917).
Regulation of the Council of Ministers of 20 January 1934 on the establishment of a table of posts in the state forest administration (Journal of Laws 1934, no. 8, item 66).
Resolution No. 294 of the Council of Ministers of 2 June 1954 on court representation and legal services for local state authorities (Polish Monitor 1954, no. A-55, item 752).
Resolution No. 533 of the Council of Ministers of 13 December 1961 on legal services for state enterprises, associations and state banks (Polish Monitor 1961, no. 96, item 406).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2024.33.1.179-205
Data publikacji: 2024-03-28 13:58:05
Data złożenia artykułu: 2020-04-18 18:23:02
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Kamil Niewiński
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.