Z problematyki restytucji samorządu terytorialnego w Polsce i w Chorwacji w końcu XX w. – kwestia ich konstytucjonalizacji
Streszczenie w języku polskim
Przedmiotem analizy jest przywracanie instytucji samorządu lokalnego w dwóch państwach socjalistycznych – Polsce i Chorwacji – na początku lat 90. XX w., z pewnymi odwołaniami do przeszłości. Kluczowe pytanie badawcze odnosi się do kwestii konstytucjonalizacji samorządów lokalnych w tych dwóch państwach postsocjalistycznych. Zbadano: jak proces konstytucjonalizacji przebiegał, jakie konkretne fazy można wyróżnić w jego ewolucji oraz czy konstytucjonalizacja wpisuje się w szersze środkowoeuropejskie, czy nawet szerzej – europejskie, trendy. Podstawowe pytanie badawcze brzmi: Jaki faktyczny model samorządu terytorialnego kreślili ustrojodawcy, zarówno w przypadku polskim, jak i chorwackim? Wykorzystano kilka metod badawczych, które uznano za właściwe dla przeprowadzenia analizy, w tym analizę prawno-instytucjonalną, analizę historyczno-opisową oraz metodę komparatystyczną. Artykuł został napisany z punktu widzenia nauki o polityce i administracji, ale obecne są w nim również wątki podejmowane w analizach rodem z nauk prawnych. Stoimy na stanowisku, iż poszerzenie perspektywy badawczej należy uznać za fakt pozytywny dla uzyskanych wniosków analitycznych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
LITERATURE
Bajo A., Bronić M., The effectiveness of instruments of fiscal policy in the palliation of regional inequalities in Croatia, [in:] Decentralisation and regionalisation: the Slovenian experience in an international perspective, eds. S. Setnikar Cankar, Z. Sevic, Greenwich–Ljubljana 2008.
Bartkowski J., Nalewajko E., Post B., Słodkowska I., Droga do samorządności terytorialnej. Polska 1989–1990, Warszawa 2016.
Bilandžić D., Historija Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije. Glavni Procesi. 1918–1985, Školska Knjiga–Zagreb 1985.
Cieślak-Wróblewska A., Finanse samorządowe. Zapaść lokalnych budżetów coraz bliżej, “Rzeczpospolita”, 4.10.2020.
Dąbkowski D., Zając W., Referendum lokalne. Praktyczny komentarz do ustawy, Zielona Góra 2002.
Dolnicki B., Nadzór nad samorządem terytorialnym, Katowice 1993.
Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2016.
Dolnicki B., Samorząd terytorialny w polskich konstytucjach, [in:] W kręgu zagadnień konstytucyjnych. Profesorowi Eugeniuszowi Zwierzchowskiemu w darze, ed. M. Kudej, Katowice 1999.
Đulabić V., Lokalna samouprava i decentralizacija u Hrvatskoj, Zagreb 2018.
Finanse lokalne: wybrane zagadnienia, ed. L. Patrzałek, Poznań 2009.
Fröhlich Z., Dokić I., Challenges in Implementing Croatian Regional Policy within semi-European context: 52nd Congress of the European Regional Science Association “Regions in Motion – Breaking the Path”, Bratislava 2012.
Grzybowski M., Karp J., System konstytucyjny Chorwacji, Warszawa 2007.
Ivan A.L., Iov C.A., Croatia-administrative reform and regional development in the context of EU accession, “Transylvanian Review of Administrative Sciences” 2010, no. 31E.
Jagoda J., Mienie samorządowe, Warszawa 2019.
Kaczmarek T., Struktury terytorialno-administracyjne i ich reformy w krajach europejskich, Poznań 2005.
Kallas M., Historia ustroju Polski, Warszawa 2007.
Kallas M., Mała Konstytucja z 1992 roku, Warszawa 1993.
Konstytucja Republiki Chorwacji z 22 grudnia 1990 roku, eds. A. and L. Garliccy, Warszawa 1995.
Konstytucja Republiki Chorwacji, eds. A. and L. Garliccy, Warszawa 2007.
Koprić I., Karakteristike lokalne samouprave u Hrvatskoj, “Lokalna Samouprava i Decentralizacija” 2010, vol. 10(2).
Koprić I., Priority Areas in Reforming Governance and Public Administration in Croatia, Zagreb 2001.
Koprić I., Stanje lokalne samouprave u Hrvatskoj, “Lokalna Samouprava i Decentralizacija” 2010, vol. 10(3).
Krysieniel K., System polityczny Republiki Chorwacji, Poznań–Chorzów 2007.
Kuciński J., Wołpiuk W.J., Zasady ustroju politycznego państwa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Warszawa 2012.
Łuczyszyn A., Zmiany w sektorze finansów publicznych i ich konsekwencje dla rozwoju lokalnego, “Biblioteka Regionalisty” 2010, no. 10.
„Mała Konstytucja” w procesie przemian ustrojowych w Polsce, Warszawa 1993.
Mała Konstytucja w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, ed. A. Szmyt, Koszalin 1995.
Matković H., Povijest Jugoslavije (1918–1991–2003), Zagreb 2003.
Michalak B., Zmiana przepisów Kodeksu wyborczego przed wyborami samorządowymi 2018, “Atheneum. Polskie Studia Politologiczne” 2018, no. 58, DOI: https://doi.org/10.15804/athena.2018.58.05.
Miernik R., Charakterystyka wyborów samorządowych w Polsce, “Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2019, vol. 24, DOI: https://doi.org/10.31261/SPUS.2019.24.05.
Nadzór administracyjny: od prewencji do weryfikacji, ed. C. Kosiński, Wrocław 2006.
Ochendowski E., Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 1994.
Olejniczak-Szałowska E., Referendum lokalne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 2002.
Regulski J., Życie splecione z Historią, Wrocław 2014.
Regulski J., Kulesza M., Droga do samorządu. Od pierwszych koncepcji do inicjatywy Senatu (1981–1989), Warszawa 2009.
Reforma lokalne i regionalne samouprave u Hrvatskoj, ed. I.I. Koprič, Zagreb 2013.
Ruśkowski E., Finanse lokalne (zarys wykładu), Siedlce 2001.
Samorząd gminny. Komentarz, eds. A. Szewc, G. Jyż, Z. Pławecki, Warszawa 2006.
Samorząd gminny w III RP: doświadczenia i perspektywy, ed. M. Klimek, Lublin 2013.
Samorząd gminny. Wybrane zagadnienia, ed. R. Kania, Płock 2012.
Samorządy w Unii Europejskiej, Warszawa 2007.
Sieklucki D., Zmiany i projekty zmian w polskim systemie wyborczym po uchwaleniu Kodeksu wyborczego, “Politeja” 2016, no. 43.
Sochacka-Krysiak H., Finanse lokalne, Warszawa 1994.
Swianiewicz P., Finanse lokalne. Teoria i praktyka, Warszawa 2001.
Swianiewicz P., Łukomska J., Finanse samorządu terytorialnego w dobie pandemii, Warszawa 2020.
Škarica M., Functional Decentralization in Croatia: Implementation Problems within the Existing Local Self-Government System, [in:] On the Way EU Membership Present and Future Challenges for Candidate and Potential Candidate Countries, Zagreb 2010.
Tybuchowska-Hartlińska K., Wybory do samorządu terytorialnego w Polsce, Toruń 2012.
Wierzbica A., Referendum i wybory oraz zarządzenia i uchwały jednostek samorządu terytorialnego: władcze, administracyjne formy wyrażania woli przez jednostki samorządu terytorialnego, Warszawa 2014.
Witkowski W., Historia administracji w Polsce. 1764–1989, Warszawa 2007.
Wybory samorządowe 2010, eds. M. Kolczyński, W. Wojtasik, Sosnowiec 2011.
Wybory samorządowe w kontekście mediów i polityki, ed. M. Magoska, Kraków 2008.
Zakošek N., Politički sustav Hrvatske, Zagreb 2002.
Zakošek N., Pravna država i demokracija u postsocijalizmu, “Politička misao” 1997, vol. 34(4).
Zarządzanie finansami lokalnymi w opinii skarbników jednostek samorządu terytorialnego. Raport z badań, ed. A. Kopańska, Warszawa 2019.
Zasady podstawowe polskiej Konstytucji, ed. W. Sokolewicz, Warszawa 1998.
Zasady ustroju III Rzeczypospolitej, ed. D. Dudek, Warszawa–Kraków 2009.
Zawadzka B., Sękowska E., Samorząd gminny w praktyce. Pierwsze doświadczenia, Warszawa 1994.
LEGAL ACTS
Act of 17 March 1921 – Constitution of the Republic of Poland (Journal of Laws 1921, no. 44, item 267).
Act of 23 March 1933 on a partial change of the local government system (Journal of Laws 1933, no. 35, item 294).
Act of 8 March 1990 on the amendment of the Constitution of the Republic of Poland (Journal of Laws 1990, no. 16, item 94).
Act of 12 January 1991 on local taxes and charges (Journal of Laws 1991, no. 9, item 31).
Act of 11 October 1991 on the municipal referendum (Journal of Laws 1991, no. 110, item 473).
Act of 7 October 1992 on Regional Chambers of Audit (Journal of Laws 1992, no. 85, item 428).
Act of 5 June 1998 on District Self-Government (consolidated text, Journal of Laws 2019, item 511).
Act of 5 June 1998 on Voivodeship Self-Government (consolidated text, Journal of Laws 2019, item 512).
Act of 15 September 2000 on the principles of accession of local government units to international associations of local and regional communities (Journal of Laws 2000, no. 91, item 1009).
Act 20 June 2002 on direct elections of village heads, mayors and city presidents (Journal of Laws 2002, no. 113, item 984).
Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 (Journal of Laws 1997, no. 78, item 483, as amended).
Constitutional Act of 23 April 1935 (Journal of Laws 1935, no. 30, item 227).
Constitutional Act of 19 February 1947 on the organization and scope of activities of the highest organs of the Republic of Poland (Journal of Laws 1947, no. 18, item 71).
Constitutional Act of 17 October 1992 on the mutual relations between the legislative and executive institutions and on local self-government (Journal of Laws 1992, no. 84, item 426).
Resolution of the Sejm of 20 February 1919 on entrusting Józef Piłsudski with further performance of the office of the Head of State (Journal of Laws of the Polish State 1919, no. 19, item 226).
Zakon o lokalnoj samoupravi i upravi (“Narodne novine”, 90/92), (2334), 30 December 1992.
Zakon o područjima županija, gradova i općina u Republici Hrvatskoj (“Narodne novine”, 86/06, 125/06, 16/07, 95/08, 46/10, 145/10, 37/13, 44/13, 45/13, 110/15), (2333), 30 December 1992.
Zakon o područjima županija, gradova i općina u Republici Hrvatskoj (“Narodne Novine”, 90/92), (2333), 30 December 1992.
Zakon o financiranju jedinica lokalne i područne (regionalne) samouprave (“Narodne novine”, 117/93, 69/97, 33/00, 73/00, 127/00, 59/01, 107/01, 117/01, 150/02, 147/03, 132/06, 26/07, 73/08, 25/12, 147/14, 100/15, 115/16), (2276), 31 December 1993.
Zakon o Gradu Zagrebu (“Narodne novine”, 62/01, 125/08, 36/09, 119/14), (1001), 11 July 2001.
Zakon o regionalnom razvoju republike Hrvatske (“Narodne novine”, 153/2009), (3746), 21 December 2009.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.5.577-599
Data publikacji: 2021-12-17 19:45:40
Data złożenia artykułu: 2021-07-06 19:19:49
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Jacek Wojnicki
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.