Nacjonalizm jako manipulacja zbiorowymi wyobrażeniami (stereotypami) o swoich i obcych w „Megalomanii narodowej” Jana Stanisława Bystronia

Streszczenie w języku polskim

Celem badawczym artykułu jest analiza badań Jana Stanisława Bystronia nad zbiorowymi wyobrażeniami o swoich i obcych, na podstawie których sformułował oryginalną perspektywę postrzegania nacjonalizmu. Pytanie badawcze jest następujące: Czym jest nacjonalizm w poglądach Bystronia? Jako jeden z pierwszych naukowców zwrócił on uwagę na to, że nacjonalizm sprowadza się do manipulacji zbiorowymi wyobrażeniami. Megalomanię narodową (1924) jego autorstwa można uznać za prekursorską pracę w badaniach nad stereotypami. Ponadto celem badawczym jest wskazanie, że uwagi Bystronia na temat megalomanii narodowej wyprzedziły teorie o kolektywnym narcyzmie sformułowane w latach 70. XX w. przez Ericha Fromma i Theodora W. Adorno. Są one do dziś analizowane w literaturze naukowej, także w kontekście badań nad nacjonalizmami. W analizach tych wskazuje się, że źródłem narcyzmu jest resentyment. Ta koncepcja Friedricha Nietzschego jest wykorzystywana również w teoriach dotyczących nacjonalizmów, dlatego została włączona do analizy nacjonalizmu w niniejszym artykule. Badania Bystronia miały charakter interdyscyplinarny, dzięki czemu wskazał nową i w wielu punktach prekursorką perspektywę postrzegania nacjonalizmu. Badania nad jego twórczością też wymagają interdyscyplinarnego podejścia. Z tego względu w opracowaniu wykorzystano efekty badań naukowych z szerokiego spektrum nauk społecznych i humanistycznych. Dzięki temu udało się z szerszej perspektywy zinterpretować wkład Bystronia w badania nad nacjonalizmem.