Senat a Rada Ministrów – ramy ustrojowe i praktyka parlamentarna

Streszczenie w języku polskim

Przedmiotem badania w niniejszym artykule o charakterze naukowo-badawczym jest zakres i podstawy prawne realizowania przez Senat czynności, których cechy mogą wskazywać na ich tożsamość z czynnościami, które w typowej sytuacji służą realizacji funkcji kontrolnej. W polskim systemie ustrojowym funkcję kontrolną w stosunku do działalności Rady Ministrów sprawuje Sejm. Jednak zarówno przepisy ustawowe, jak i przepisy Regulaminu Senatu stanowią dla Senatu, jego organów oraz senatorów podstawę prawną całego szeregu czynności wykazujących istotne podobieństwo, a w niektórych przypadkach w zasadzie tożsamość z czynnościami realizowanymi przez Sejm, jego organy oraz posłów w ramach aktywności kontrolnej. Dotychczasowe badania tego zagadnienia prowadzone były głównie w aspekcie poszukiwania odpowiedzi na pytanie o klasyfikację prawną przepisów, na których oparte są poszczególne działania izby wyższej. Dla autora zreferowanie dotychczasowych, najistotniejszych poglądów stanowi podstawę do pogłębienia analizy poszukującej źródła kompetencji Senatu w jego przedstawicielskim charakterze. Wzgląd na ten aspekt jest szczególnie istotny w zaistniałej sytuacji faktycznej ukształtowania się w Senacie większości spośród ugrupowań stanowiących mniejszość w Sejmie. Dodatkowo specyficzne ukształtowanie ośrodków decyzji politycznych (poza parlamentem) wpływa na istotne ograniczenie czy wręcz pozorność realizowania funkcji kontrolnej przez Sejm. Okoliczność ta, ważka w perspektywie funkcjonowania całego systemu ustrojowego państwa, czyni szczególnie ważną weryfikację dopuszczalności i charakteru prawnego działań parakontrolnych podejmowanych przez Senat. W przyjętej perspektywie badawczej parlament stanowi emanację Narodu, który nie powinien być pozbawiony wglądu oraz możliwości odniesienia się – przez swoich przedstawicieli – w działania, za które odpowiada Rada Ministrów. Przyjęcie takiej perspektywy, wobec przyjętej hipotezy o co najmniej ograniczonej skuteczności realizowania funkcji kontrolnej przez Sejm, nakazuje z kolei weryfikację skuteczności narzędzi stosowanych przez Senat, jego organy oraz senatorów. Formułowane wnioski powinny być istotne nie tylko dla stanu naukowej refleksji, lecz także dla praktyki parlamentarnej, która w tym zakresie nadal wypracowuje adekwatne i mieszczące się w konstytucyjnych ramach narzędzia.