O tak zwanej nieważności na żądanie konsumenta

Dominik Bierecki

Streszczenie w języku polskim


Artykuł ma charakter naukowo-badawczy. Autor omawia wpływ wypracowanego w orzecznictwie w sprawach konsumenckich uprawnienia uzależniającego nieważność umowy od woli konsumenta na cechy sankcji nieważności czynności prawnej. Problem badawczy dotyczy rozwoju tradycyjnych instytucji prawa cywilnego: sankcji nieważności czynności prawnej oraz wykładni oświadczenia woli. Celem jest określenie, czy omawiane uprawnienie powoduje wymóg subiektywnej wykładni oświadczenia woli konsumenta w umowie konsumenckiej i czy w związku z tym wymagana jest korektura pojęcia czynności prawnej. Badanie ma zasięg krajowy i unijny, gdyż dotyczy problematyki wynikającej z prawa Unii Europejskiej. Artykuł ma wartość poznawczą zarówno dla nauki, dotyczy bowiem aktualnego problemu teoretycznoprawnego, jak i dla praktyki, ze względu na liczne orzecznictwo w sprawach konsumenckich.


Słowa kluczowe


konsument; niedozwolone postanowienia umowne; bezskuteczność; nieważność; subiektywna wykładnia woli

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


LITERATURE

Bednarek M., Mikłaszewicz P., [in:] System Prawa Prywatnego, vol. 5: Prawo zobowiązań – część ogólna, ed. K. Osajda, Warszawa 2020.

Bierecki D., Konsekwencje prawne zniesienia pozorności jako wady oświadczenia woli w projekcie nowego Kodeksu cywilnego, “Prawo i Więź” 2014, no. 2.

Gutowski M., Bezskuteczność czynności prawnej, Warszawa 2013.

Gutowski M., Wadliwość umów kredytów frankowych, Warszawa 2022.

Gwiazdomorski J., Próba korektury pojęcia czynności prawnej, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1973, no. 1.

Krajewski M., Nowe spojrzenie na niektóre sankcje w prawie umów konsumenckich, [in:] Ochrona słabszej strony stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, ed. M. Boratyńska, Warszawa 2016.

Lewaszkiewicz-Petrykowska B., [in:] System Prawa Cywilnego, vol. 1: Część ogólna, ed. S. Grzybowski, Wrocław 1985.

Nowakowski T., Niedozwolone postanowienia umowne a nieważność umowy – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 15.09.2020 r., III CZP 87/19, “Glosa. Prawo Gospodarcze w Orzeczeniach i Komentarzach” 2021, no. 1.

Pietrzykowski K., Bezwzględnie nieważne uchwały walnego zgromadzenia spółdzielni (de lege lata i de lege ferenda), [in:] Prace z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci sędziego Janusza Pietrzykowskiego, ed. Z. Banaszczyk, Warszawa 2000.

Pietrzykowski T., Negotium non existens, “Rejent” 2008, no. 12.

Sikorski G., Nieważność czy bezskuteczność zawieszona umowy zawierającej klauzule abuzywne, “Gdańskie Studia Prawnicze” 2023, no. 1, DOI: https://doi.org/10.26881/gsp.2023.1.15

Skory M., Klauzule abuzywne w polskim prawie ochrony konsumenta, Kraków 2005.

Sołtysiński S., Rozważania o nieważnych i „nieistniejących” czynnościach prawnych ze szczególnym uwzględnieniem uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych i spółdzielni, [in:] W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Jerzemu Rajskiemu, eds. A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowska, Warszawa 2007.

Studzińska J., Podstawy wyłączenia sędziego posiadającego kredyt frankowy, “Prawo i Więź” 2024, no. 4, DOI: https://doi.org/10.36128/PRIW.VI47.776

Szymański M., Zakres żądania uznania postanowienia wzorca umowy za niewiążące konsumenta, “Monitor Prawniczy” 2021, no. 5.

Trzaskowski R., [in:] Kodeks cywilny, Księga pierwsza. Część ogólna. Projekt Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przyjęty w 2015 r. z komentarzem członków zespołu problemowego KKPC, ed. P. Machnikowski, Warszawa 2017.

Trzaskowski R., Skutki sprzeczności umów obligacyjnych z prawem, Warszawa 2013.

Wais H., [in:] German Civil Code – Bürgerliches Gesetzbuch (BGB), vol. 1: Books 1–3. Article-by-Article Commentary, eds. G. Dannemann, R. Schulze, Munich 2020.

Węgrzynowski Ł., Prawo zatrzymania w sporze frankowym, “Prawo i Więź” 2024, no. 5, DOI: https://doi.org/10.36128/PRIW.VI52.1011

Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2001.

Zoll F., Prawo cywilne opracowane głównie na podstawie przepisów obowiązujących w Małopolsce, vol. 1: Część ogólna, in cooperation with J. Gwiazdomorski, L. Oberlender, T. Sołtysik, Poznań 1931.

Zoll F., Bańczyk W., Komentarz do art. 3851, [in:] Zobowiązania. Część ogólna, vol. 2: Komentarz, ed. P. Machnikowski, Warszawa 2024.

ONLINE SOURCES

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego działająca przy Ministrze Sprawiedliwości, Księga pierwsza Kodeksu cywilnego. Projekt z uzasadnieniem, Warszawa 2009, https://www.gov.pl/attachment/913828a1-9cd5-4801-822b-2bb9d99e5960 (access: 3.8.2025).

LEGAL ACTS

Act of 23 April 1964 – Civil Code (consolidated text, Journal of Laws 2025, item 1071, as amended).

Act of 17 November 1964 – Civil Procedure Code (consolidated text, Journal of Laws 2024, item 1568, as amended).

Council Directive 93/13/EEC of 5 April 1993 on unfair terms in consumer contracts (OJ L 95/29, 21.4.1993).

CASE LAW

Decision of the Supreme Court of 15 February 2024, I CSK 409/23, Legalis no. 3050343.

Decision of the CJEU of 28 November 2018 in Case C-632/17, Legalis no. 1856125.

Judgment of the CJEU of 4 June 2009 in Case C-243/08, Legalis no. 139353.

Judgment of the CJEU of 30 April 2014 in Case C-26/13, Legalis no. 966197.

Judgment of the CJEU of 21 December 2016 in Joined Cases C-154/15, C-307/15 and C-308/15, Legalis no. 2255309.

Judgment of the CJEU of 26 March 2019 in Joined Cases C-70/17 and C-179/17, Legalis no. 1889881.

Judgment of the CJEU of 3 October 2019 in Case C-260/18, Legalis no. 2230278.

Judgment of the CJEU of 29 April 2021 in Case C-19/20, Legalis no. 2562735.

Judgment of the CJEU of 17 May 2022 in Case C-725/19, Legalis no. 2692965.

Judgment of the CJEU of 22 September 2022 in Case C-355/21, Legalis no. 2791077.

Judgment of the CJEU of 18 January 2024 in Case C-531/22, Legalis no. 3039026.

Judgment of the Supreme Court of 10 May 2022, II CSKP 382/22, Legalis no. 2700397.

Judgment of the Supreme Court of 20 May 2022, II CSKP 796/22, Legalis no. 2700371.

Judgment of the Supreme Court of 5 April 2023, II NSCc 89/23, Legalis no. 2910259.

Judgment of the Supreme Court of 25 July 2023, II CSKP 1487/22, Legalis no. 2969320.

Resolution of the Supreme Court of 15 September 2020, III CZP 87/19, OSNC 2021, no. 2, item 11, p. 45.

Resolution of the Supreme Court of 7 May 2021, III CZP 6/21, OSNC 2021, no. 9, item 56.

Resolution of the full Civil Chamber of the Supreme Court of 25 April 2024, III CZP 25/22, OSNC 2024, no. 12, item 118.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2025.34.3.23-34
Data publikacji: 2025-12-15 13:25:48
Data złożenia artykułu: 2025-09-10 14:00:28


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Dominik Bierecki

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.