Dlaczego rozumowanie z analogii w naukach empirycznych i życiu codziennym różni się od rozumowania z analogii występującego w prawie

Maciej Koszowski

Streszczenie w języku polskim


W artykule zostały omówione różnice, jakie zachodzą pomiędzy rozumowaniem per analogiam w prawie oraz w naukach przyrodniczych i życiu codziennym. W efekcie w stosunku do analogii stosowanej w prawie zwrócono w nim uwagę na: a) brak możliwości empirycznej weryfikacji wniosków stawianych za jej pomocą, skutkujący bądź koniecznością zakceptowania pełnienia przez nią zarówno funkcji heurystycznej, jak i dowodowej, bądź odmówieniem jej możliwości pełnienia którejkolwiek z tych funkcji, b) względny brak potrzeby uzasadniania (wyjaśniania) takich wniosków za pomocą jakichś rozbudowanych teorii (doktryn), c) jej obligarotryjny (w sensie konieczności sięgania do niej) oraz normatywny (preskryptywny) charakter, d) poważniejsze konsekwencje, jakie wiążą się z korzystaniem z niej w praktyce, e) łatwiej identyfikowalną podstawę dla przeprowadzanych w jej zakresie porównań, f) służenie jako środek do rozciągania tego, co posiada „autorytet”, g) bycie przedmiotem profesjonalnego nauczania, h) szczególne zainteresowanie się nią ze strony ludzi nauki, połączone często z jej uwielbieniem, jeśli nie wręcz kultem.

Autor przejawia nadzieję, iż przez wyszczególnienie wyżej wymienionych różnic wykazał jednocześnie unikalny charakter prawniczej analogii na tle analogii występującej w naukach empirycznych i życiu codziennym. W treści artykułu nie stawia on jednak tezy, iż wiadome jest, jak dokładnie przebiega rozumowanie z takiej analogii, tudzież w jaki sposób dochodzi do określania w jej ramach zaistnienia istotnego podobieństwa pomiędzy porównywanymi stanami (sprawami, sytuacjami). Niejako w zamian twierdzi on, iż jeśli pełna wiedza w tym zakresie pozostanie dla ludzi nieosiągalna, to tym lepiej dla filozofii prawa i tych, którzy oddają się jej uprawianiu.

Słowa kluczowe


analogia; prawo; różnice; nauka; przyrodnicze; empiryczne; życie; codzienne; prawniczy

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Aldisert R.J., Logic for Lawyers: A Guide to Clear Legal Thinking, 3rd ed., National Institute for Trial Advocacy: 1997.

Alexy R., A Theory of Legal Argumentation. The Theory of Rational Discourse as Theory of Legal Justification, transl. R. Adler, N. MacCormick, Oxford University Press: Oxford 1989.

Ashley K.D., Arguing by Analogy in Law: a Case-Based Model, [in:] Analogical Reasoning: Perspectives of Artificial Intelligence, Cognitive Science, and Philosophy, ed. D.H. Helman, Springer-Science+Businesss Media: Dordrecht 1988.

Braman E., Law Politics & Perception. How Policy References Influence Legal Reasoning?, University of Virginia Press: Charlottesville 2009.

Brewer S., Exemplary Reasoning: Semantics, Pragmatics, and the Rational Force of Legal Argument by Analogy, “Harvard Law Review” 1995–1996, No. 109.

Broekman J.M., Analogy in the Law, [in:] Legal Knowledge and Analogy: Fragments of Legal Epistemology, Hermeneutics and Linguistics, ed. P. Nerhot, Kluwer Academic Publishers: Dordrecht 1991, DOI: http://dx.doi.org/10.1007/978-94-011-3260-2_10.

Burton S.J., An Introduction to Law and Legal Reasoning, 3rd ed., Wolters Kluwer: Austin 2007.

Cross R., Precedent in English Law, The Clarendon Press: Oxford 1968.

Hanson S., Legal Method & Reasoning, 2nd ed., Cavendish Publishing Limited: London 2003.

Holyoak K.J., Thagard P., Mental Leaps: Analogy in Creative Thought, The MIT Press: Cambridge 1996.

Hunter D., Teaching and Using Analogy in Law, “Journal of the Association of Legal Writing Directors” 2004, Vol. 2, www.alwd.org/wp-content/uploads/2013/04/pdf/jalwd-fall-2004-hunter.pdf [access: 20.05.2016].

Koszowski M., Why Legal Reasoning Has to Be Unique?, “The Indonesian Journal of International & Comparative Law” 2016 (June).

Lamond G., Precedent and Analogy in Legal Reasoning, [in]: The Stanford Encyclopedia of Philosophy, http://seop.illc.uva.nl/entries/legal-reas-prec [access: 20.05.2016].

Levi E.H., An Introduction to Legal Reasoning, The University of Chicago Press: Chicago 1949.

MacCormick D.N., Legal Reasoning and legal Theory, Clarendon Press: Oxford 1978.

MacCormick D.N., Rhetoric and the Rule of Law: A Theory of Legal Reasoning, Oxford University Press: Oxford 2005.

Perelman C., Olbrechts-Tyteca L., The New Rhetoric: A Treatise on Argumentation, transl. J. Wilkinson, P. Weaver, University of Notre Dame Press: Notre Dame 1969.

Posner R.A., The Problems of Jurisprudence, Harvard University Press: 1990.

Schauer F., Thinking Like a Lawyer: A New Introduction to Legal Reasoning, Harvard University Press: Cambridge 2009.

Spellman B.A., Reflections of a Recovering Lawyer: How Becoming a Cognitive Psychologist – and (in Particular) Studying Analogical and Casual Reasoning – Changed my Views about the Field of Psychology and Law, “Chicago-Kent Law Review” 2004, No. 79.

Sunstein C.R., Commentary on Analogical Reasoning, “Harvard Law Review” 1992–1993, No. 106.

Sunstein C.R., Legal Reasoning and Political Conflict, Oxford University Press: New York 1996.

Troper M., Grzegorczyk C., Gardies J.-L., Statutory Interpretation in France, [in:] Interpreting Statutes. A Comparative Study, eds. D.N. MacCormick, R.S. Summers, Dartmouth Publishing Company Limited: Aldershot 1991.

Walton D., Informal Logic: A Pragmatic Approach, 2nd ed., Cambridge University Press: Cambridge 2008, DOI: http://dx.doi.org/10.1017/CBO9780511808630.

Weinreb L.L., Legal Reason: The Use of Analogy in Legal Argument, Cambridge University Press: Cambridge 2005, DOI: http://dx.doi.org/10.1017/CBO9780511810053.

White J., Analogical Reasoning, [in:] A Companion to Philosophy of Law and Legal Theory, ed. D. Patterson, Wiley-Blackwell: Malden 1996.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2016.25.2.127
Data publikacji: 2016-07-20 09:05:37
Data złożenia artykułu: 2016-04-14 21:26:42


Statystyki


Widoczność abstraktów - 955
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2016 Maciej Koszowski

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.