Obraz „Rusinów” na łamach prasy narodowo-demokratycznej w latach 1918–1926

Anna Szwed-Walczak

Streszczenie w języku polskim


Narodowi Demokraci za Romanem Dmowskim popierali inkorporacyjną koncepcję odbudowy państwa polskiego. Z tego powodu ich stosunek do mniejszości słowiańskich był jednoznaczny. Postulowali o ich polonizację, a argumenty za instytucjonalną asymilacją prezentowali na łamach prasy. Celem badań była rekonstrukcja obrazu Rusinów w najpopularniejszych magazynach związanych z Narodową Demokracją. Analiza treści periodyków pozwoliła na wskazanie, że obraz Rusinów ewoluował z postrzegania ich jako ludu potulnego, skłonnego do polonizacji w stronę agresywnych przeciwników politycznych. Obraz Rusinów w prasie endeckiej miał kilka wymiarów: 1) cywilizacyjny, 2) polityczny oraz 3) wizerunkowy. W wymiarze cywilizacyjnym wskazywano, że Rusini są na niższym poziomie rozwoju niż Polacy, stąd asymilacja kulturowa będzie dla nich awansem cywilizacyjnym. W wymiarze politycznym ukazywano Rusinów jako burzycieli porządku publicznego. Oskarżano ich o współpracę z wrogami Polski. Wraz z rozwojem politycznej reprezentacji Rusinów i ich wstąpieniem do Bloku Mniejszości Narodowych wzrastała liczba artykułów ukazujących ich jako separatystów, nawołujących do obalenia granic państwa polskiego.


Słowa kluczowe


Narodowa Demokracja, prasa narodowo-demokratyczna, Rusini, obraz Rusinów, Polska w latach 1918-1926

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Bułhak W., Dmowski – Rosja a kwestia polska. U źródeł orientacji rosyjskiej obozu narodowego 1886 – 1908, Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, Warszawa 2000.

Chałupczak H., Browarek T., Mniejszości narodowe w Polsce 1918-1995, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.

Habielski R., Polityczna historia mediów w Polsce w XX wieku, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.

Halczak B., Publicystka narodowo-demokratyczna wobec problemów narodowościowych i etnicznych II Rzeczypospolitej, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Tadeusza Kotarbińskiego, Zielona Góra 2000.

Hauser P., Jedność w wielości. Problemy narodowościowe Rzeczypospolitej w okresie 1918-1939 i ich następstwa, [in:] Do niepodległości 1918, 1944/45, 1989: wizje – drogi – spełnienie, ed. W. Wrzesiński, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998.

H-F. Hsieh, S. E. Shannon, Three Approaches to Qualitative Content Analysis, „Three Approaches to Qualitative Content Analysis” Nov. 1, 2005, https://doi.org/10.1177/1049732305276687.

Jakubowska U., Oblicze ideowo-polityczne „Gazety Warszawskiej” i „Warszawskiego Dziennika Narodowego” w latach 1918-1939, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Łódź 1984.

Jakubowska U., Prasa Narodowej Demokracji w dobie zaborów, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Łódź 1988.

Koziełło T., Oblicze ideowo-polityczne „Przeglądu Wszechpolskiego” 1922-1926, [in:] Prasa Narodowej Demokracji 1886-1939, ed. E. Maj, A. Dawidowicz, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010.

Łagoda M., Dmowski, naród i państwo. Doktryna polityczna „Przeglądu Wszechpolskiego” (1895-1905), Agencja eSeM, Poznań 2002.

Magocsi P. R., The Shaping of a National Identity. Subcarpathian Rus’ 1848-1948, Harvard University Press, Cambridge MA–London 1978.

Maguś J., “Słowo Polskie” w latach 1918-1928. Organ prasowy Narodowej Demokracji, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2019.

Maj E., Dawidowicz A., Wprowadzenie, [in:] Prasa Narodowej Demokracji 1886-1939, ed. Eadem, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010.

Maj E., Komunikowanie polityczne Narodowej Demokracji 1918-1939, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010.

Maj E., Mniejszości narodowe w myśli politycznej Narodowej Demokracji (1918-1939), [in:] Mniejszości narodowe w polskiej myśli politycznej w XX wieku, ed. J. Jachymek, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1992.

Maj E., Model endecki organizacji paramilitarnej na przykładzie Stowarzyszenia „Straż Narodowa”, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2002, vol. IX, section K.

Maj E., Narodowa Demokracja, [in:] Więcej niż niepodległość: polska myśl polityczna 1918-1939, ed. J. Jachymek, W. Paruch, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001.

Maj E., Od „biernej masy plemiennej” do komiwojażera Narodowa Demokracja (do 1939 roku), [in:] Między rzeczywistością polityczną a światem iluzji: rozwiązania problemu mniejszości narodowych w polskiej myśli politycznej XX wieku, ed. J. Jachymek, W. Paruch, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001.

Michna E., Rola historii w legitymizacji aspiracji narodowych grup pogranicza kulturowego, „Państwo i Społeczeństwo, VIII, 2008.

Moklak J., Łemkowszczyzna w Drugiej Rzeczypospolitej. Zagadnienia polityczne i wyznaniowe, Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", Kraków 1997.

Nowak M., Prasa Narodowej Demokracji wobec szkolnictwa ukraińskiego w II Rzeczypospolitej, [in:] Prasa Narodowej Demokracji 1886-1939, ed. E. Maj, A. Dawidowicz, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010.

Orkusza O., Rusini galicyjscy drugiej połowy XIX – początku XX wieku między ukraińskim a wszechruskim wariantem tożsamości narodowej, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace historyczne 144”, z. 2, 2017.

Paczkowski A., Prasa codzienna Warszawy w latach 1918-1939, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983.

Paczkowski A., Prasa polska w latach 1918-1939, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.

Radomski G., Asymilacja poprzez wychowanie w koncepcjach Narodowej Demokracji 1918-1926, [in:] Wychowanie a polityka. Mity i stereotypy w polskiej myśli społecznej XX wieku, ed. W. Wojdyła, Wydawnictwo UMK, Toruń 2000.

Radomski G., Narodowa Demokracja wobec problematyki mniejszości narodowych w Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1918-1926, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2001.

Radomski G., Ruch narodowy w Polsce wobec Ukrainy w XX I XXI wieku, [in:] Między Europą naszych pragnień a Europą naszych możliwości, vol. 2, ed. J. Faryś, T. Sikorski, P. Słowiński, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, Gorzów Wielkopolski 2007.

Ryba M., Naród a polityka myśl społeczno-polityczna twórców ruchu narodowego w okresie międzywojennym, Lublin, 1999.

Serczyk W., Historia Ukrainy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2001.

Sobczak B., Medialne obrazy świata z perspektywy retorycznej (na przykładzie recepcji medialnej śmierci pochówku Czesława Miłosza), „Poznańskie Studia Polonistyczne: Seria Językoznawcza” 2011, t. 18, z. 2.

Stoczewska B., Ukraina i Ukraińcy w polskiej myśli politycznej. Od końca XIX wieku do wybuchu II wojny światowej, Oficyna Wydawnicza AFM – Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków 2013.

Śleszyński W., Bezpieczeństwo wewnętrzne w polityce państwa polskiego na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2007.

Torzecki R., Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923-1929, Wydawnictwo Literackiej, Kraków 1989.

Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893–1939: Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków 1990.

Wątor A., Rola lwowskiego dziennika „Słowo Polskie” w tworzeniu partii politycznej w początkach XX wieku, [in:] Prasa Narodowej Demokracji 1886-1939, ed. E. Maj, A. Dawidowicz, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010.

Wojdyło W., Reasekuracja interesu narodowego w myśli politycznej Stanisława Grabskiego, [in:] Reasekuracja polskiego interesu narodowego i racji stanu w myśli politycznej III Rzeczypospolitej, ed. A. Wojtas, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1991.

Tomaszewski J., Ojczyzna nie tylko Polaków. Mniejszości narodowe w Polsce 1918-1939, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1985.

Sources:

"Gazeta Warszawska" (1918-1926)

"Przegląd Wszechpolski" (1922-1926)

"Słowo Polskie" (1918-1926)




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/we.2022.8.1.57-74
Data publikacji: 2022-12-31 11:57:45
Data złożenia artykułu: 2022-05-14 13:27:14


Statystyki


Widoczność abstraktów - 862
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2022 Anna Szwed-Walczak

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.