Sprawy międzynarodowe w myśli politycznej Stronnictwa Narodowego (1928–1939)
Streszczenie w języku polskim
Zagadnienia związane z polityką międzynarodową polskiego państwa wzbudzały zainteresowanie czołowych działaczy Stronnictwa Narodowego, a zwłaszcza Romana Dmowskiego, Jędrzeja Giertycha, Stanisława Kozickiego, Joachima Bartoszewicza, Zygmunta Berezowskiego, Jerzego Drobnika, Zygmunta Wojciechowskiego. Szczególnie ważne miejsce w gronie specjalistów z zakresu problematyki międzynarodowej zajmował sam Roman Dmowski uznawany za utalentowanego znawcę zagadnień polityki zagranicznej. W gronie znawców spraw międzynarodowych istotne miejsce należy przypisać S. Kozickiemu, który w swoich rozważaniach wiele uwagi poświęcał zwłaszcza europejskim stosunkom międzynarodowym oraz relacjom polsko-niemieckim. Pod koniec lat 30. XX wieku wielu „starych” SN dążyło do poszukiwania porozumienia z centrowymi ugrupowaniami antysanacyjnymi, co zbliżało ich do Frontu Morges i gen. Władysława Sikorskiego. Liderami tej grupy byli Marian Seyda, mający olbrzymie wpływy w poznańskiej endecji oraz prof. Roman Rybarski. Inną grupę działaczy, zdaniem jej lidera Jędrzeja Giertycha, najmłodszą – charakteryzował radykalizm ideologiczny i niechęć do sojuszy, tak z opozycją demokratyczną, jak i z obozem sanacyjnym. „Starych” i najmłodszych radykałów zdominował w strukturach organizacyjnych nurt trzeci, reprezentowany przez Bieleckiego.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Archive materials
The Jagiellonian Library, Feliks Młynarski, Za kulisami wielkich wydarzeń, część III – okres międzywojenny [Behind the scenes of great events, Part III, the interwar period], File No. 9829 III.
The New Files Archive, A collection of the National Party’s documents dated 1923–1939, the National Party. The Chief Management and the Chief Council. Resolutions, reports, the organisational status.
Resolution 1931, 1937, File No. 6, Resolutions of the Chief Council of the National Party of 22 November 1931.
The New Files Archive, The National Party. The Youth section. District activity reports, circulars, manifestos, communicates. Our neighbours. Guidelines and curriculums. The National Party, the Youth section in Kraków.
The Raczyński Library in Poznań, a donation made by Bogdan Niemyt from London, the “Roman Dmowski” file.
The Scientific Library of the Polish Academy of Sciences and the Polish Academy of Learning, Kraków, Józef Zieliński’s Files, File No. 7820, mf. 1448, Political pamphlet, „4 Lista Narodowa” [4th National
List].
The Scientific Library of the Polish Academy of Sciences and the Polish Academy of Learning, Kraków, Zieliński’s Files, mf. 1453, File No. 7825, the Resolutions of the Chief Council from the 1st Meeting of the National Party in Toruń on 27 and 28 September 1930.
The Scientific Library of the Polish Academy of Sciences and the Polish Academy of Learning, Kraków, Józef Zieliński’s Files, J. Giertych, Stronnictwo Narodowe. Kryzys dziejowy 1938 roku. Relacja pamiętnikarska [The National Party. The 1938 history crisis. A diary].
Political texts and journalistic writing
Bartoszewicz J., Zagadnienie polityki polskiej [Polish policy issues], Warsaw 1929.
Berezowski Z., Polityka zagraniczna [Foreign policy], Warsaw 1927.
Błędy Francji na wschodzie [France’s mistakes in the east], „Myśl Narodowa” [National Thought] 2 April 1939, No. 15.
Dąbrowski S., Marszałek Foch. Człowiek i Wódz [Marshal Foch. A man and a leader], Kalisz 1929.
Dąbrowski S., Wielka wojna i formacje wojskowe [The Great War and military formations], „Myśl Narodowa” [National Thought], 15 December 1928, No. 28
Dmowski R., Wewnętrzna polityka narodowa [Internal national policy], [in:] idem, Pisma [Letters], Częstochowa 1939, Volume IX.
Dziennik Juliusza Zdanowskiego [Juliusz Zdanowski’s diary], Volume VI, 18 May 1926–31 December 1927, preface J. Faryś, Szczecin 2015.
Giertych J., O wyjście z kryzysu [To overcome the crisis], Warsaw 1938.
Giertych J., Regiony polskie w Niemczech [The Polish regions in Germany], „Polityka Narodowa” [National Policy], 1939, No. 4–6.
Gluziński T., O etyce w polityce [About ethics in politics], „Myśl Narodowa” [National Thought] 21 December 1930, No. 53.
Kowalski K., Polska wobec Niemiec [Polish stance on Germany], Warsaw 1939.
Kozicki S., Niemcy a Polska [Germany vs. Poland], „Myśl Narodowa” [National Thought] 28 December 1930, No. 54.
Kozicki S., Pakty i sojusze [Treaties and alliances], „Gazeta Warszawska” [The Warsaw Paper] 19 August 1931, No. 247.
Niemieckie cele wojenne [German warfare targets], „Warszawski Dziennik Narodowy” [The Warsaw National Journal] 17 August 1939, No. 226 A.
Położenie polityczne [Political standing], „Myśl Narodowa” [National Thought] 4 December 1938, No. 52.
Położenie polityczne [The political standing], „Myśl Narodowa” [National Thought], 4 December 1938, No. 52.
Program SN z 1928 roku [The National Party’s programme dated 1928], Warsaw 1928.
Rudnicki M., Historia docet, „Myśl Narodowa” [National Thought] 4 January 1931, No. 1.
Rybarski R., Naród, jednostka, klasa [The nation, the individual, the class], Warsaw 1926.
Rybarski R., Podstawy narodowego programu gospodarczego [The bases of the national economic programme], Warsaw 1934.
Rymar S., Nasza podstawa [Our bases], „Ziemia Przemyska” [The Przemyśl Land] 29 December 1929, No. 52.
Stanowisko Stronnictwa Narodowego [The National Party’s standpoint], „Myśl Narodowa” [National Thought] 9 July 1939, No. 29.
Stronnictwo Narodowe o polityce zagranicznej [The National Party on foreign policy], „Gazeta Warszawska” [The Warsaw paper], 16 September 1934, No. 278.
Stroński S., Artykuł 19-ty czy wojna? [Article 19 or war?], „Myśl Narodowa” [National Thought], 7 December 1930, No. 50.
Wasiutyński W., W dziesiątą rocznicę [At the 10th anniversary], „Szczerbiec” 1 July 1929, No. 13.
Scientific papers
Essen A., Polska a Mała Ententa 1920–1934 [Poland and the Little Entente], Warsaw–Kraków 1992.
Faryś J., Koncepcje polskiej polityki zagranicznej 1918–1939 [Polish foreign policy concepts 1918–1939], Warsaw 1981.
Kawalec K., Narodowa Demokracja wobec faszyzmu 1922–1939. Ze studiów nad dziejami myśli politycznej obozu narodowego [National Democracy’s stance on fascism 1922–1939. Studies on the history of the national party’s political thought], Warsaw 1989.
Koziełło T., Trudne sąsiedztwo. Stosunki Polski z państwami ościennymi w myśli politycznej Narodowej Demokracji (1918–1939) [A difficult neighbourhood. Poland’s relationship with neighbouring countries in National Democracy’s political thought (1918–1939)], Rzeszów 2008.
Maj E., Narodowa Demokracja [National Democracy], [in:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918–1939 [More than independence. Polish political thought], ed. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin
Maj E., Użytkowa wartość mitu politycznego w komunikowaniu idei na przykładzie myśli politycznej Narodowej Demokracji [The usable value of the political myth in communicating ideas, based on the example of the National Democracy’s political thought], [in:] Kontynuacje i nowatorstwo w świecie współczesnych idei [Continuations and novelty in the world of contemporary ideas], ed. M. Mikołajczyk, M. Śliwa, Kraków 2008.
Maj E., Wrogowie narodu i państwa polskiego w koncepcjach Ligi Polskich Rodzin [Enemies of the Polish State and nation in the League of Polish Families’ concepts], [in:] Ideologia, doktryny i ruchy narodowe. Wybrane problemy [National ideology, doctrines and movements], ed. S. Stępień, Lublin 2006.
Maj E., Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928, Studium z dziejów myśli politycznej [The Popular National Union 1919–1928. A study of the history of political thought], Lublin 2000.
Radomski G., Morze i problematyka morska w myśli politycznej Narodowej Demokracji (do 1939 roku) [The sea and maritime issues in National Democracy’s political thought (by 1939)], [in:] Morze i problematyka morska w polskiej myśli politycznej (XIX–XXI wiek). Studia i rozprawy [The sea and maritime issues in National Democracy’s political thought (19th/20th centuries)], ed. T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2014.
Ryba M., Naród a polityka: myśl społeczno-polityczna twórców ruchu narodowego w okresie międzywojennym [The nation and politics: the socio-political thought of the founders of the national movement in the interwar period], Lublin 1999.
Ryba M., Polski obóz narodowo-demokratyczny w okresie międzywojennym wobec innych narodów. Podstawy ideowe [The stance of the Polish National-Democratic camp in the interwar period on other nations], [in:] Różne oblicza nacjonalizmów. Polityka–Religia–Etos [Different faces of nationalism, Politics-Religion-Ethos], ed. B. Grott, Kraków 2010. Wapiński R., Endecja wobec hitleryzmu i III Rzeszy [National Democracy’s stance on the Nazi movement and the Third Reich], [in:] Polska, Niemcy, Europa.
Studia z dziejów myśli politycznej i stosunków międzynarodowych [Poland, Germany, Europe.
Studies on the history of political thought and international relations], ed. A. Czubiński, Poznań 1977.
Stępnik K., Altermocarstwowość [Alter-powership], [in:] Sen o potędze. Bezpieczeństwo, suwerenność, mocarstwowość [A dream about power. Security, sovereignty and powership], Rzeczpospolita Polska 1918–1939 [The Republic of Poland 1918–1939], ed. E. Maj, J. Gryz, E. Kirwiel, E. Podgajna, Lublin 2014.
Wapiński R., Historia polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku [The history of Polish political thought in the 19th and 20th centuries], Gdańsk 1997.
Wojdyło W., Narodowa Demokracja wobec idei bolszewizmu 1918–1939 [National Democracy’s stance on the idea of Bolshevism], [in:] Rosja w polskiej myśli politycznej XX–XXI wieku [Russia in Polish political thought in the 20th-21st centuries], ed. A. Lewandowski, W. Wojdyło, G. Radomski, Toruń 2013.
Wrzesiński W., Wersalskie doświadczenia a myślenie Polaków o przyszłości [The Versailles experience vs. the Polish people’s thinking about the future], [in:] Wrocławskie studia z dziejów najnowszych [Wrocław studies of the latest history], ed. W. Wrzesiński, Wrocław 1992.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/we.2018.4.2.65
Data publikacji: 2019-06-27 07:23:33
Data złożenia artykułu: 2019-06-26 11:12:21
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Aneta Dawidowicz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.