Ewolucja typów demokracji w państwach transformujących się w kontekście zagrożenia populizmem

Streszczenie w języku polskim

W artykule zostały przeanalizowane kierunki przemian systemu politycznego w kontekście poszerzania sfery publicznej i zmian w stosowaniu procedur demokratycznych na przykładach nowych i tradycyjnych demokracji. Zwraca się uwagę, że przesunięcie proscenium życia politycznego ze zwykłych ośrodków jego „rozmieszczania” - rządu, parlamentu, jednostek samorządu terytorialnego - do sfery reklamy i mediów różnej wielkości stało się jedną z przyczyn przyspieszonego rozwoju polityki populistycznej. Oddziaływanie mediów na Ukrainie, gdzie są one całkowicie zdane na łaskę ośrodków oligarchicznych, pozwala mówić o ukształtowaniu się na tym etapie rozwoju społeczeństwa szczególnego typu „demokracji oligarchicznej”, która z powodzeniem wykorzystuje potencjał populizmu. Jednocześnie przykłady kryzysu demokracji w innych krajach okazały się na tyle rozpowszechnione, że zakwestionowały kluczowe procedury demokratyczne, w szczególności wybory: demokracja wyborcza formalnie miała miejsce, ale nie spełnia swojego zadania polegającego na angażowaniu obywateli w proces podejmowania ważnych decyzji publicznych i w ogóle partycypacji politycznej. Badacze są przekonani, że media nie są jedynym narzędziem zapewniającym podbój i utrzymanie władzy. Populizm grozi zdyskredytowaniem tych instytucji, które w rzeczywistości urzeczywistniają demokratyczną formę rządów. Demokracje tranzytowe cierpią z powodu erozji spowodowanej nadmiarem populizmu, także w wyniku problemów z ustanowieniem państwa prawa w tych krajach i powstaniem liberalnej gospodarki rynkowej. Pozytywne zmiany w tych obszarach należy zsynchronizować z deklarowanymi przemianami ustrojowymi. Autorzy zwracają uwagę, że populizm jest częstym problemem państw o odmiennych historiach demokratycznych rządów. Za tym grozi powstanie pseudopopularnych rządów, które ostatecznie kończą się pojawieniem się nowych autorytarnych reżimów pod pozorem populistycznych, konserwatywnych idei i państwowego protekcjonizmu. Przykładem może być Rosja po całkowicie demokratycznym głosowaniu nad zmianą Konstytucji Federacji Rosyjskiej w 2020 roku. Przyszłość demokracji w Wielkiej Brytanii po Brexicie i za rządów populisty Borisa Johnsona wygląda nie mniej kontrowersyjnie pod względem stosowania demokratycznych procedur wyborczych i ich wyników.