Subwersja w polityce (nie)bezpieczeństwa w Europie Wschodniej: wybrane problemy

Streszczenie w języku polskim

W XXI wieku „subwersja” (subversion), tłumaczona jako zagraniczna działalność wywrotowa, staje się ważnym elementem polityki bezpieczeństwa i budowania stref wpływów w środowisku, w którym otwarte użycie siły może okazać się zbyt kosztowne. Choć pojęcie to jest dobrze znane na gruncie nauk artystycznych, w polskiej literaturze politologicznej nie pojawiało się dotąd w sposób dosłowny. Tymczasem w repertuarze państw pojawiają się środki, które są przedłużeniem, a nawet substytutem, „wojny”, a których cel wiąże się z logiką strategii subwersywnych stosowanych w sztuce. W przeciwieństwie do otwartej przemocy takie operacje polegają na utrzymywaniu stanów pomiędzy słabością a upadkiem w drodze wykorzystywania newralgicznych punktów. Subwersja staje się dziś pierwszym wyborem strategicznym wielu państw, w tym mocarstw. Autor wprowadza pojęcie subwersji do terminologii nauki o bezpieczeństwie, wychodząc od rozważań natury teoretycznej (subwersja jako strategia pośrednia i niejawna), aby nieco później przyjrzeć się sposobom operacjonalizacji tych działań w regionie Europy Wschodniej. W konkretnych warunkach geopolitycznych, tj. na styku transatlantyckiego/europejskiego systemu bezpieczeństwa oraz obszaru poradzieckiego, subwersja przejawia się w polityce Kremla wobec Gruzji czy Ukrainy, a ostatnio także Republiki Białoruś względem Polski. Subwersywne działania „poniżej progu wojny” mają prowadzić przeciwnika do politycznych ustępstw, definiując politykę (nie)bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej w jej „bliskiej (i nieco dalszej) zagranicy”.