Wprowadzenie prozy dla młodego czytelnika w świat konwencji modernistycznych (na przykładzie Cudownych bajek Adolfa Dygasińskiego)

Magdalena Niekra

Streszczenie w języku polskim


Adolf Dygasiński to pisarz, którego można nazwać świadkiem przeobrażeń, jakie pod koniec XIX wieku zaczęły się dokonywać w literaturze. O ile jednak jego twórczość w przeważającej części wpisuje się w tendencje pozytywistyczne i tak bywa widziana przez krytykę, o tyle stworzona przez niego proza fantastyczna, skierowana do młodego czytelnika, wyraźnie odchodzi od tego schematu. Cudowne bajki stanowią przykład utworów przełamujących konwencje pozytywistyczne na rzecz modernistycznych. Ich autor wykazuje się w tym względzie prekursorstwem, bo piśmiennictwo dla dzieci i młodzieży nie znajdowało dotąd miejsca dla nowej estetyki oraz ideałów, które w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku zaczęły inspirować nie tylko twórców, ale również odbiorców sztuki. Analiza poszczególnych bajek Dygasińskiego w kolejności innej, niż pojawiają się w tomiku, ujawnia odejście od obowiązujących konwencji. Wyraża się to w procesie zmiany osobowości bohatera, częściowym przekształceniu samej struktury baśni, świata przedstawionego, a także przewartościowaniu pewnych idei. Cudowne bajki stanowią cenne źródło wiedzy o krystalizowaniu się zjawisk, które staną się reprezentatywne dla piśmiennictwa modernistycznego.


Słowa kluczowe


bajka; modernizm; pozytywizm; proza

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Czabanowska-Wróbel A., Baśń w literaturze Młodej Polski, Kraków 1996.

Dittes F., Ogólne zasady pedagogiki dotyczące wykształcenia umysłu, uczuć, moralności i religijności, z niemieckiego dzieła dra Fryd. Dittesa po polsku oprac. A. Dygasiński, Warszawa 1883.

Dygasińska-Wolertowa Z., Ze wspomnień o ojcu, [w:] A. Dygasiński, Listy, wstęp J.Z. Jakubowski, komentarze bibliograficzne A. Górski, przygot. tekstów i red. T. Nuckowski, Wrocław 1972, s. 833–906.

Dygasiński A., Bajka, [w:] Encyklopedia wychowawcza, red. J. Lubomirski [et al.], t. I, Warszawa 1881.

Dygasiński A., Cudowne bajki, Warszawa 1984.

Dygasiński A., Jak się uczyć i jak uczyć innych, Warszawa 1889.

Dygasiński A., Listy, wstęp J.Z. Jakubowski, komentarze bibliograficzne A. Górski, przygot. tekstów i red. T. Nuckowski, Wrocław 1972.

Grodzki B., Leśmianowska baśń nowoczesna. O „Przygodach Sindbada Żeglarza” Bolesława Leśmiana, Lublin 2012.

Kwiatkowski J., Od katastrofizmu solarnego do synów słońca, [w:] Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1977, s. 231–325.

Leszczyński G., Młodopolska lekcja fantazji. O przełomie antypozytywistycznym w literaturze fantastycznej dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1990.

Radowska-Lisak M., Bajki zwierzęce Adolfa Dygasińskiego, [w:] Bajka zwierzęca w tradycji ludowej i literackiej, red. A. Mianecki, V. Wróblewska, Toruń 2011, s. 219–230.

Radowska-Lisak M., „Czytanie słuchem”. O specyfice odbioru tekstów z pogranicza literatury i oralności (na przykładzie prozy Adolfa Dygasińskiego), [w:] Czytanie, czytelnictwo, czytelnik, red. A. Żbikowska-Migoń, przy współudziale A. Łuszpak, Wrocław 2011, s. 57–71.

Radowska-Lisak M., Mniej cudowna bajka. O cudowności „Beldonka” Adolfa Dygasińskiego, „Litteraria Copernicana” 2009, nr 2, s. 69–87.

Skała A., Adolf Dygasiński – niepoprawny pozytywista. Między tradycją a nowoczesnością, Lublin 2013.

Socha J., „Cudowne bajki” Adolfa Dygasińskiego, Łódź 2012.

Sztachelska J., Od Darwina do mitu. Rzecz o Adolfie Dygasińskim, „Litteraria Copernicana” 2009, nr 2, s. 20–41.

Witosz B., Kobieta w literaturze. Tekstowe wizualizacje. Od fin de siècle’u do końca XX wieku, Katowice 2001.

Wróblewska V., Przemiany gatunkowe polskiej baśni literackiej XIX i XX wieku, Toruń 2003.

Wyka K., Wstępne objawy uczuciowości modernistycznej, [w:] Idem, Młoda Polska, t. I, Kraków 1977, s. 58–116.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ah.2015.6.149
Data publikacji: 2016-06-22 08:40:11
Data złożenia artykułu: 2016-06-17 11:07:52


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1566
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 637

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2016 Magdalena Niekra

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.