Mechanizm i stadia rozwoju śródpolnego wąwozu drogowego na tle zmian ukształtowania powierzchni w jego otoczeniu

Streszczenie w języku polskim

W pracy przedstawiono rozwój niewielkiego, śródpolnego wąwozu drogowego na Płaskowyżu Nałęczowskim, formującego się w ciągu kilkudziesięciu lat. Rozcinająca zbocze lessowej dolinki forma ma 80 m długości i do 2 m głębokości. Rozwój wąwozu ukazano na tle zmian ukształtowania powierzchni sąsiednich pól, spowodowanych erozją gleb uprawnych. Współczesne ukształtowanie powierzchni określono za pomocą pomiarów GPS, zaś dawną powierzchnię odtworzono na podstawie polowej analizy profili glebowych i osadowo-glebowych. Pozwoliło to na określenie pierwotnego położenia powierzchni topograficznej przed około 600 laty oraz jej późniejszych zmian.  Stwierdzono, że rozcinany przez wąwóz garb stokowy był pierwotnie znacznie wyższy, gdyż jego powierzchnia obniżyła się o ok. 1 m w kilkusetletnim stadium erozji gleb. Rozwój wąwozu przebiegał kilkuetapowo. Najpierw formowała się niecka drogowa, co związane było z wykorzystywaniem drogi jako strefy nawrotu podczas uprawy sąsiednich pól. Po jej pogłębieniu zawracanie na drodze było utrudnione, więc nastąpiło jej oddzielenie od przyległych pól skarpami, zaś na drodze zaczęła rozwijać się forma podobna do wąwozu. Wcinanie dna niecki określono na 2,5 cm rocznie, zaś wąwozu – na 4 cm rocznie.  Określono bilans denudacyjny poligonu badawczego o powierzchni 0,78 ha. Stwierdzono, że ze zbocza dolinki ubyło ponad 3800 m3 materiału, z czego prawie 80% zostało zdeponowane w dnie dolinki u wylotu wąwozu. W miejscu maksymalnej miąższości osadów natężenie akumulacji w stadium powierzchniowej erozji gleb określono na 3,1 mm rocznie. W stadiach rozwoju niecki i wąwozu natężenie akumulacji wzrosło do 12 mm–12,5 mm rocznie.