Ukryj
Pokaż wszystkie
Mikrofosylia pozapyłkowe w torfach Polesia Lubelskiego i ich wartość wskaźnikowa
Streszczenie w języku polskim
Artykuł stanowi pierwsze opracowanie typów mikrofosyliów pozapyłkowych (ang. non-pollen palynomorphs; NPP) występujących w próbkach palinologicznych z torfowisk Polesia Lubelskiego i stanowiących istotne bioindykatory zmian paleohydrologicznych w holocenie. Analizie na obecność NPP poddano torfy z trzech stanowisk: Płotycze, Mytycze i Durne Bagno. Oznaczono kilkanaście typów NPP wśród których występowały mikrofosylia pochodzenia zwierzęcego i grzybowego. Te same typy mikrofosyliów pozapyłkowych są powszechnie w torfowiskach Niżu Europejskiego. Większość z nich stanowią bowiem gatunki kosmopolityczne. Zidentyfikowane NPP w torfach Polesia Lubelskiego są zgodne z opisami zawartymi w międzynarodowych kluczach do oznaczania.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Antipushina Z., Szeroczyńska K., Zawisza E., 2012: Algal and invertebrate microfossil assemblages from lake sediments in the reconstruction of past community dynamics – preliminary information, Studia Quaternaria, 29, 53–58.
Avi E., (red.), 2015: Paleoenvironmental reconstructions using non-pollen palynomorphs and subfossil Cladocera, Studia Quaternaria, 32, 57.
Bałaga K., 1982: Vegetational history of the Lake Łukcze environment (Lublin Polesie, E. Poland) during the Late-Glacial and Holocene, Acta Palaeobotanica, 22 (1), 7–22.
Bałaga K., 2007a: Changes in the natural environment recorded in the sediments of the Karaśne lake-mire complex (Lublin Polesie, E Poland), Geochronometria, 29, 1–21, DOI 10.2478/v10003-007-0032-z.
Bałaga K., 2007b: Transformation of lake ecosystem into peat bog and vegetation history based on Durne Bagno mire (Lublin Polesie, E Poland), Geochronometria, 29, 22–43, DOI 10.2478/v10003-007-0033-y.
Bałaga K., Pidek I., Rodzik J., 1992: Preliminary studies on vegetational changes since Late Glacial times at the peat bog near Moszne Lake (Lublin Polesie, E Poland), Veröffentlichungen des Geobotanischen Institutes der ETH, Stiftung Rübel, Zürich, 107, 319–330.
Bałaga K., Rodzik J., Dobrowolski R., 2006: Późnoplejstoceńska i holoceńska ewolucja torfowiska Durne Bagno (Polesie Lubelskie, Przegląd Geologiczny, 54(1), 68–72.
Bałaga K., Szeroczyńska K., Taras H., Magierski J., 2002: Natural and anthropogenic conditioning of the development of Lake Perespilno (Lublin Polesie) in the Holocene, Limnological Review, 2, 15–27.
Basumatary S.K., McDonald H.G., Gogoi R., 2017: Pollen and non-pollen palynomorph preservation in the dung of the Greater One-horned Rhino (Rhinoceros unicornis), and its implication to palaeoecology and palaeodietary analysis: A case study from India, Review of Palaeobotany and Palynology, 244, 153–162, https://doi.org/10.1016/j.revpalbo.2017.05.004.
Bauch R., 1938: Über die systematische Stellung von Tilletia Sphagni Nawaschin. Berichte der Deutschen Botanischen Gesellschaft, Blackwell Publishing Ltd, 1438–8677.
Bielańska-Grajner I., Cudak A., Mieczan T., 2011: Epiphytic Rotifer Abundance and Diversity in Moss Patches in Bogs and Fens in the Polesie National Park (Eastern Poland), International Review of Hydrobiology, 96, 2011(1), 29–38.
Blaauw M., Mauquoy D., 2012: Signal and variability within a Holocene peat bog — Chronological uncertainties of pollen, macrofossil and fungal proxies, Review of Palaeobotany and Palynology, 186, 5–15, DOI: 10.1016/j.revpalbo.2012.06.005.
Bobrov A. A., Charman D. J., Warner B. G., 1999: Ecology of Testate Amoebae (Protozoa: Rhizopoda) on Peatlands in Western Russia with Special Attention to Niche Separation in Closely Related Taxa, Protist, 150, 125–136.
Borowiec J., 1990: Torfowiska regionu lubelskiego, PWN, Warszawa, 348.
Charman D. J., Hendon D., Woodland W. A., 2000: The identification of testate amoebae (Protozoa: Rhizopoda) in peats, Technical Guide No. 9. London: Quaternary Research Association, 148.
Chmielewski S., Chmielewski T., 2009: Analiza zmian struktury użytkowania ziemi w latach 1952–2007, [w:] T.
Chmielewski (red.), 2009: Ekologia krajobrazów hydrogenicznych Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”, Wyd. PZN Sp. z o.o., 207–219.
Clarke K.J., 2003: Guide to identification of soil protozoa – testate amoebae, The Freshwater Biological Association, 40.
Cook E.J., van Geel B., van der Kaars S., van Arkel J., 2011: A review of the use of non-pollen palynomorphs in palaeoecology with examples from Australia, Palynology, 35 (2), 155–178.
Cugny C., Mazier F., Galop D., 2010: Modern and fossil non-pollen palynomorphs from the Basque mountains (western Pyrenees, France): the use of coprophilous fungi to reconstruct pastoral activity, Vegetation History and Archaeobotany, 19, 391–408, DOI 10.1007/s00334-010-0242-6.
Davey M.L., Currah R.S., 2006: Interactions between mosses (Bryophyta) and fungi, Canadian Journal of Botany 84, 1509–1519, https://doi.org/10.1139/b06-120.
Dawidek J., Michalczyk Z., Szwajgier W., Turczyński M., 2004: Problemy ochrony wód Sobiborskiego Parku Krajobrazowego, [w:] R. Dobrowolski, S. Terpiłowski (red.), 2004: Stan i zmiany środowiska geograficznego wybranych regionów wschodniej Polski, Wyd. UMCS, Lublin, 209–215.
Demske D., Tarasov P.E., Nakagawa T., Suigetsu 2006 Project Members, 2013: Atlas of pollen, spores and further non-pollen palynomorphs recorded in the glacial-interglacial late Quaternary sediments of Lake Suigetsu, central Japan, Quaternary International, 290–291, 164–238, https://doi.org/10.1016/j.quaint.2012.02.002.
Dobrowolski R., 1998: Strukturalne uwarunkowania rozwoju współczesnej rzeźby krasowej na międzyrzeczu środkowego Wieprza i Bugu, Wyd. UMCS, Lublin.
Dobrowolski R., Ziółek M., Bałaga K., Melke J., Bogucki A., 2010: Radiocarbon age and geochemistry of the infillings of small closed depressions from Western Polesie (Poland SE, Ukraine NW), Geochronometria, 36, 39–46, https://doi.org/10.2478/v10003-010-0010-8.
Faber A.H., Kooijman A.M., Brinkkemper O., van der Plicht J., van Geel B., 2016: Palaeoecological reconstructions of vegetation successions in two contrasting former turbaries in the Netherlands and implication for conservation, Review of Palaeobotany and Palynology, 233, 77–92, https://doi.org/10.1016/j.revpalbo.2016.07.007.
Faegri K., Iversen J., 1989: Textbook of Pollen Analysis, IV Edition, Faegri K., Kaland P.E. and Krzywinski K., J.Wiley and Sons, Chichester.
Fiłoc M., Kupryjanowicz M., 2015: Non-pollen palynomorphs characteristic for dystrophic stage of humic lakes in the Wigry National Park, Poland, Studia Quaternaria, 32 (1), 31–41.
Garneau M., 1987: Reconstitution paléoécologique d’une tourbière littorale de l’estuaire du Saint-Laurent : analyse macrofossile et sporopollinique, Géographie physique et Quaternaire, 41 (1), 109–125.
Geel B. van, 1978: A paleoecological study of holocene peat bog sections in Germany and the Netherlands, based on the analysis of pollen, spores and macro-and microscopic remains of fungi, algae, cormophytes and animals, Review of Palaeobotany and Palynology, 25, 1–120.
Geel B. van, 2002: Non-pollen palynomorphs, [w:] J. P. Smol i in., 2002: Tracking environmental change using lake sediments, 3. Terrestrial, Algal and Siliceous Indicators. Kluwer Academic Publishers, 99–119.
Geel B. van, Buurman J., Brinkkemper O., Schelvis J., Aptroot A., van Reenen G., Hakbijl T., 2003: Environmental reconstruction of a Roman Period settlement site in Uitgeest (The Netherlands), with special reference to coprophilous fungi…, Journal of Archaeological Science, 30, 873–883.
Geel B. van, Hallewas D.P., Pals J.P., 1982: A late holocene deposit under the Westfriese Zeedijk near Enkhuizen (prov. of Noord-Holland, the Netherlands): paleoecological and archaeological aspects, Review of Palaeobotany and Palynology, 38, 269–335.
Geel B. van, Middeldorp A.A., 1988: Vegetational history of Carbury Bog (Co. Kildare, Ireland) during the last 850 years and a test of the temperature indicator value of 2H/1H measurements of peat samples in relation to historical sources and meteorological data, New Phytologist 109, 377–392.
Gelorini V., Verbeken A., van Geel B., Cocquyt C., Verschuren D., 2011: Modern non-pollen palynomorphs from East African lake sediments, Review of Palaeobotany and Palynology 164, 143–173, https://doi.org/10.1016/j.revpalbo.2010.12.002.
Goslar T., Bałaga K., Arnold M., Tisnerat N., Starnawska E., Kuźniarski M., Chróst L., Walanus A., Więckowski K. 1999a: Climate-related variations in the composition of the Lateglacial and Early Holocene sediments of Lake Perespilno (eastern Poland), Quaternary Sciences Reviews, 18, 899–911, https://doi.org/10.1016/S0277-3791(99)00004-9.
Goslar T., Ralska-Jasiewiczowa M., van Geel B., Łącka B., Szeroczyńska K., Chróst L., Walanus A., 1999b: Anthropogenic changes in the sediment composition of Lake Gościąż (central Poland), during the last 330 yrs, Journal of Paleolimnology, 22, 171–185.
Haas J. N., 1996: Neorhabdocoela oocytes – palaeoecological indicators found in pollen preparations from Holocene freshwater lake sediments, Review of Palaeobotany and Palynology, 91, 371–382.
Harasimiuk M., Wojtanowicz J., 1998: Budowa geologiczna i rzeźba terenu Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, [w:] M. Harasimiuk, 1998: Jeziora łęczyńsko-włodawskie, Monografia przyrodnicza, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Lublin, 41–53.
Hendon D., Charman D., J., 1997: The preparation of testate amoebae(Protozoa: Rhizopoda samples from peat, The Holocene, 7 (2), 199–205.
Jarosz J., Suchora M., Piróg A., 2015: Wykorzystanie analizy ameb skorupkowych do rekonstrukcji zmian hydrologii stanowiska Płotycze koło Sobiboru, Annales UMCS, LXX, (2), B, 45–61.
Jura C., 2002: Bezkręgowce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 524.
Klerk P. de, Donner N., Joosten H., Karpov N.S., Minke M., Seifert N., Theuerkauf M., 2009: Vegetation patterns, recent pollen, deposition and distribution of non-pollen palynomorphs in a polygon mire near Chokurdakh (NE Yakutia, NE Siberia) and climate change during last ca 1250 years, Quaternary Science Reviews, 30, 3013–3031.
Klerk P. de, Theuerkauf M., Joosten H., 2017: Vegetation, recent pollen deposition, and distribution of some non-pollen palynomorphs in a degrading ice-wedge polygon mire complex near Pokhodsk (NE Siberia), including size-frequency analyses of pollen attributable to Betula, Review of Palaeobotany and Palynology 238, 122–143.
Kuhry P., 1997: The palaeoecology of a treed bog in western boreal Canada: a study based on microfossils, macrofossils and physico-chemical properties, Review of Palaeobotany and Palynology, 96, 183–224.
Laggoun-Déffarge F., Mitchell E.A.D., Gilbert D., Disnar J.R., Comont L., Warner B., Buttler A., 2008: Cut-over peatland regeneration assessment using matter and microbial indicators (bacteria and testate amoebae), Journal of Applied Ecology, 45, 716–727.
Lamarre A, Magnan G., Garneau M., Boucher É., 2013: A testate amoeba-based transfer function for paleohydrological reconstruction from boreal and subarctic peatlands in northeastern Canada, Quaternary International, 306, 88–96, https://doi.org/10.1016/j.quaint.2013.05.054.
Lamentowicz M., Cedro, A., Gałka M., Goslar T., Miotk-Szpiganowicz G., Mitchell E.A.D., Pawlyta J., 2008a: Last millennium palaeoenvironmental changes from a Baltic bog (Poland) inferred from stable isotopes, pollen, plant macrofossils and testate amoebae, Palaeogeogr. Palaeoclimatol. Palaeoecol., 265, 93–106, doi:10.1016/j.palaeo.2008.04.023.
Lamentowicz M., Milecka K., Gałka M., Cedro A., Pawlyta J., Piotrowska N., Lamentowicz Ł., van der Knaap W. O., 2008b: Climate and human induced hydrological change since AD 800 in an ombrotrophic mire in Pomerania (N Poland) tracked by testate amoebae, macro-fossils, pollen and tree rings of pine, Boreas, 38, 214–229, DOI 10.1111/j.1502-3885.2008.00047.x.
Lamentowicz M., Jęsko M., Miotk-Szpiganowicz G., Goslar T., 2010: Paleohydrologia torfowiska bałtyckiego Stążki (Pojezierze Kaszubskie) w okresie 5300 BC – 950 AD – rozwój torfowiska i zmiany klimatyczne, Studia Limnologica et Telmatologica, 4, 1, 13–27.
Lamentowicz M., Mitchell A. D., 2005: The ecology of testate amoebae (Protists) in Sphagnum in North-western Poland in relation to peatland ecology, Microbial Ecology, 50, 48–63.
Latałowa M., 2007: Gospodarka człowieka w diagramach pyłkowych, [w:] M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska (red.), 2007: Środowisko – Człowiek – Cywilizacja, t. 1. Seria wydawnicza Stowarzyszenia Archeologii Środowiskowej. Studia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą człowieka w Polsce, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Linden M. van der, Kooistra L., Stefan S. (red.), 2012: Non-pollen Palynomorphs as Relevant Indicators in Palaeoecology and Archaeobotany, Review of Palaeobotany and Palynology, 186, 1–162, https://doi.org/10.1016/j.revpalbo.2012.09.002.
López Sáez J.A., López García P., Sánchez M.M., 2002: Palaeoecology and Holocene environmental change from a saline lake in South-West Spain: protohistorical and prehistorical vegetation in Cádiz Bay, Quaternary International, 93–94, 197–206, https://doi.org/10.1016/S1040-6182(02)00018-6.
Magyari E., Sümegi P., Braun M., Jakab G., Molnár M., 2001: Retarded wetland succession: anthropogenic and climatic signals in a Holocene peat bog profile from north-east Hungary, Journal of Ecology, 89, 1019–1032.
Makohonienko M., 2000: Przyrodnicza historia Gniezna, Homini, Prace Zakładu Biogeografii i Paleoekologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, 1, Poznań, 123.
Marcisz K., Lamentowicz Ł., Słowińska S., Słowiński M., Muszak W., Lamentowicz M., 2014: Seasonal changes in Sphagnum peatland testate amoebae communities along a hydrological gradient, European Journal of Protistology, 50, 445–455.
Marcisz K., Tinner W., Colombaroli D., Kołaczek P., Słowinski M., Fiałkiewicz-Kozieł B., Łokas E., Lamentowicz M., 2015: Long-term hydrological dynamics and fire history over the last 2000 years in CE Europe reconstructed from a high-resolution peat archive, Quaternary Science Reviews, 112, 138–152, https://doi.org/10.1016/j.quascirev.2015.01.019
Mazei Y., Tsyganov A.N., 2006: Freshwater Testate Amoebae, KMK, Moscow, 302.
Mazurkiewicz-Zapałowicz K., Okuniewska-Nowaczyk I., 2015: Mycological and palynological studies of early medieval cultural layers from strongholds in Pszczew and Santok (western Poland), Acta Mycologica, 50(1):1059, 1–10.
Michalczyk Z., Wilgat T., 1997: Stosunki wodne Lubelszczyzny, Wyd. UMCS, Lublin, 167.
Miola A., 2012: Tools for Non-Pollen Palynomorphs (NPPs) analysis: A list of Quaternary NPP types and reference literature in English language (1972–2011), Review of Palaeobotany and Palynology 186, 142–161, https://doi.org/10.1016/j.revpalbo.2012.06.010.
Montoya E., Rull V., van Geel B., 2010: Non-pollen palynomorphs from surface sediments along an altitudinal transect of the Venezuelan Andes,. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 297, 169–183, https://doi.org/10.1016/j.palaeo.2010.07.026.
Nalepka D., Walanus A., 2003: Data processing in pollen analysis, Acta Palaeobotanica, 43, 1: 125–134
Payne R. J., Lamentowicz M., van der Knaap W. O., van Leeuwen J. F. N., Mitchell E. A. D., Mazei Y., 2012: Testate amoebae in pollen slides, Review of Palaeobotany and Palynology, 173, 68–79, https://doi.org/10.1016/j.revpalbo.2011.09.006.
Pęczuła W., Szczurowska A., 2013: Long-term changes in phytoplankton in a humic lake in response to the water level rising: the effects of beaver engineering on a freshwater ecosystem, Knowledge and Management of Aquatic Ecosystems, 410, 06, 1–13.
Piróg A., 2013: Zmiany stosunków wodnych na obszarze rezerwatów „Trzy Jeziora” i „Brudzieniec” (Sobiborski Park Krajobrazowy) na przestrzeni 200 lat, Praca inżynierska. Katedra Hydrobiologii, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie.
Piróg A., 2014: Wykorzystanie subfosylnej fauny Cladocera jako źródła informacji o funkcjonowaniu i historycznych zmianach ekosystemu jeziora humusowego Płotycze Sobiborskie, Praca magisterska, Katedra Hydrobiologii, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie.
Radwan S. (red.), 2002: Poleski Park Narodowy, monografia przyrodnicza, Wyd. Morpol, Lublin, 272.
Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E., Jr, Turner H. (red.), 2004: Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps, Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 444.
Revelles J., Burjachs F., van Geel B., 2016: Pollen and non-pollen palynomorphs from the Early Neolithic settlement of La Draga (Girona, Spain), Review of Palaeobotany and Palynology, 225, 1–20, https://doi.org/10.1016/j.revpalbo.2015.11.001.
Szal M., Kupryjanowicz M., Wyczółkowski M., 2015: Anthropogenic transformation of the vegetation in the immediate vicinity of the settlement complex at Poganowo (Mrągowo Lakeland, NE Poland). Studia Quaternaria, 32 (1): 19–29.
Shumilovskikh L. S., Schlütz F., Achterberg I., Bauerochse A., Leuschner H. H., 2015: Non-pollen palynomorphs from mid-holocene peat of the raised bog Borsteler Moor (Lower Saxony, Germany), Studia Quaternaria, 32 (1), 5–18. DOI: 10.1515/squa-2015-0001.
Solis M., 2012: Wpływ Kanału Wieprz na właściwości fizyczno-chemiczne i biologiczne wód w wybranych zbiornikach retencyjnych, Inżynieria Ekologiczna, 29, 182–191.
Superson J., Szwajgier W., 2003: Natural and anthropogenic conditioning of the changes of the shoreline of Brudno, Brudzieniec and Płotycze lakes (the Łęczna-Włodawa Lake District), Limnological Review, 3, 223–228.
Swindles G. T., Amesbury M. J., Turner T. E., Carrivicka J. L., Woulds C., Raby C., Mulland D., Roland T. P., Galloway J. M., Parry L., Kokfelt U., Garneau M., Charman D. J., Holden J., 2015: Evaluating the use of testate amoebae for palaeohydrological reconstruction in permafrost peatlands, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 424, 111–122, https://doi.org/10.1016/j.palaeo.2015.02.004.
Väliranta M., Blundell A, Charman D.J., Karofeld E., Korhola A., Sillasoo Ü., S. Tuittila E., 2012: Reconstructing peatland water tables using transfer functions for plant macrofossils and testate amoebae: A methodological comparison, Quaternary International, 268, 34–43, https://doi.org/10.1016/j.quaint.2011.05.024.
Volik O., McCarthy F.M.G., Riddick N., 2016: Insights from pollen, non-pollen palynomorphs and testate amoebae into the evolution of Lake Simcoe, J. Paleolimnol, 56, 137– 152.
Warner B.G., Chengalath R., 1988: Holocene fossil Habrotrocha angusticollis (Bdelloidea: Rotifera) in North America, Journal of Palaeolimnology 1, 141–147.
Wilgat T., 1954: Jeziora łęczyńsko-włodawskie, Annales UMCS, B, 8, 37–122.
Wilgat T., 1998: Wody Lubelszczyzny, Seria Środowisko Przyrodnicze Lubelszczyzny. Lubelskie Towarzystwo Naukowe, 76.
Willemsen J., van’t Veer R., van Geel B., 1996: Environmental change during the medieval reclamation of the raised-bog area Waterland (The Netherlands): a palaeophytosociological approach, Review of Palaeobotany and Palynology, 94, 75–100, https://doi.org/10.1016/S0034-6667(96)00005-X.
Yeloff D., Charman D., van Geel B., Mauchuoy D., 2007: Reconstruction of hydrology, vegetation and past climate change in bogs using fungal microfossils, Review of Palaeobotany and Palynology, 146, 102–145, https://doi.org/10.1016/j.revpalbo.2007.03.001.
Zimny M., 2014: Późnoholoceńska historia roślinności Puszczy Białowieskiej, Rozprawa doktorska wykonana w Katedrze Ekologii Roślin Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, manuskrypt.
Żurek S., 2010: Metody badań osadów bagiennych, Landform Analysis, 12, 137–148. www.arcella.nl
http://naszalubelszczyzna.pl/galeria_20120421.htm.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2017.72.1.9
Data publikacji: 2018-03-07 10:57:40
Data złożenia artykułu: 2017-10-20 10:56:23
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2018 Joanna Jarosz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.