Geologia w sztuce Wyspy Wielkanocnej

Małgorzata Telecka

Streszczenie w języku polskim


Geoturystyka jako dział turystyki stała się jedną z poważniejszych dziedzin turystyki. W ostatnich latach wydzielono wiele obszarów i stanowisk geoturystycznych w różnych częściach świata. Oprócz obszarów stricte geoturystycznych, turyści zainteresowani geologią biorą udział np. w wycieczkach geologicznych po miastach, gdzie poznają skały, z których wykonano budynki, mury, chodniki, pomniki nagrobne itp. Kolejnym krokiem w rozwoju turystyki geologicznej może być również geoturystyka związana ze sztuką danego miejsca i wykorzystywanymi do jej wytwarzania skałami i minerałami. Jednym z miejsc gdzie sztuka nierozerwalnie łączy się z lokalną geologią jest Wyspa Wielkanocna (Rapa Nui). Zarówno dobór materiałów do wykonania narzędzi, jak wykorzystanie konkretnych skał do tworzenia najbardziej charakterystycznych rzeźb na świecie wynikały z uwarunkowań geologicznych wyspy. Kilka podanych poniżej przykładów wpływu geologii Rapa Nui na jej sztukę pokazuje, że geologię wyspy można poznawać również poprzez jej kulturę materialną.


Słowa kluczowe


Wyspa Wielkanocna, Rapa Nui, geoturystyka, moai, ahu,

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bahn P. G., 1993: The archeology of the monolithic sculptures of Rapanui: a general review, Easter Island Studies, Oxbow Monograph 32, Oxford, 82–85.

Bahn P. G., Flenley J., 2003: Tajemnice Wyspy Wielkanocnej, Amber.

Baker P. E., 1967: Preliminary account of recent geological investigations on Easter Island, Geological Magazine, 104(2), 116–122.

Baker P. E., Buckley F., Holland F., 1977: Petrology and geochemistry of Easter Island, Contributions to Mineralogy and Petrology, 44(2), 85–100.

Barrow T., 1967: Material evidence of the bird-man concept in Polynesia, Polynesian Culture History, Bishop Museum Special Publication 56, Honolulu, 191–213.

Ciszewski A., Ryn Z., Szelerewicz M., 2009: The Caves of Easter Island: Underground World of Rapa Nui / Las Cuevas de la Isla de Pascua: El Mundo Subterraneo de Rapa Nui, AGH University of Science and Technology, Kraków.

Davis Drake A., 1992: Easter Island: The ceremonial center of Orongo, Cloud Mt Pres, Old Bridge, Nowy Jork.

Domasłowski W., 1985: Problematyka konserwatorska kolosów z Wyspy Wielkanocnej, Ochrona Zabytków, 38/2(149), 86–98.

Dundas C. M., 2000: The Easter Island reports of Lt. Colin M. Dundas, 1870–1871, Rapa Nui Journal, 14(2), 37–41.

Ferdon E. N., 2000: Stone chicken coops on Easter Island, Rapa Nui Journal, 14(3), 77–79.

Fisher S. R., Love C. M., 1993: Rapanui: The geological parameters, [w:] Easter Island Studies: Contributions to the History of Rapanui, Oxbow Monograph 32, Oxford, 1–6.

Geiseler W., 1995: Geiseler’s Easter Island Report: An 1880s Anthropological Account, Asian and Pacific Archeology Series 12, Social Science Research Institute, University of Hawaii at Manoa.

Gioncada A., Gonzalez-Ferran O., Lezzerini M., Mazzuoli R., Bisson M., 2010: The volcanic rocks of Easter Island (Chile) and their use for the Moai sculptures, European Journal of Mineralogy, 22, 855–867.

Golson J., 1965/1966: Thor Heyerdahl and the prehistory of Easter Island, Oceania, 36, 38–83.

Green R. C., 1998: Rapanui origins prior to European contact: The view from Eastern Polynesia, Easter Island and East Polynesian Prehistory, Universidad de Chile, Santiago 78–110.

Green R. C., 2000: Origins for the Rapanui of Easter Island before European contact: Solutions from Holistic Anthropology to an issue no longer much of a mystery, Rapa Nui Journal, 14(3), 71–76.

Green R. C., 2001: Commentary on the sailing raft, the sweet potato and the South American connection, Rapa Nui Journal, 15(2), 69–77.

Hasse K. M., Stoffers P., Garbe-Schonberg C. D., 1997: The petrogenetic evolution of lavas from Easter Island and neigbouring seamounts, Near-Ridge Hotspot Volcanoes in the Southern Pacific, Journal of Petrology, 38, 785–813.

Herron E. M., 1971: Sea-fl oor spreading and Cenozoic history of the east-central Pacific, Geological Society of America Bulletin, 83, 1671–1692.

Jakubowska Z., 2013: Odkryta przypadkiem, pojęta opacznie. Wyspa Wielkanocna w osiemnastowiecznych relacjach podróżników na tle rozważań o spotkaniu kultur, Muzeum Historii Ruchu Ludowego, Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW, Warszawa.

Lee G. 1986: The birdman motif of Easter Island, Journal of New World Archeology, 7, 39–49.

Lee G., 1987: The cosmic komari, Rock Art Research, 4, 51–55.

Lee G., 1992: The Rock Art of Easter Island: Symbols of power, prayes to the gods, Monumenta Archaeologica 17, Institute of Archaeology, University of California, Los Angeles.

Lee G., 1997: Petroglyph motif distribution in East Polynesia, Rapa Nui Journal, 11(1), 5–9.

Love C. M., 2000: More on moving Easter Island statues, with comments on the NOVA program, Rapa Nui Journal, 14(4), 115–118.

Martinsson-Wallin H., 1996: The eyes of the Moai, lost and re-discovered, Rapa Nui Journal, 10(2), 41–43.

Mccall G., 1994: Little Rapanui. Tradition and Survival on Easter Island, Allen and Unwin, St Leonards.

Mccoy P. C., 1976: Easter Island Settlement Patterns in the Late Prehistoric and Protohistoric Periods, Bulletin 5, Easter Island Committee, International Found for Monuments Inc., Nowy Jork.

Metraux A., 1957: Easter Island, Andre Deutsch, Londyn.

Metraux A., Reprint 1971: Ethnology of Easter Island, Bulletin 160, Bishop Museum Press, Honolulu 1940.

Mulloy W., Figueroa G., 1978: The A Kivi – Vaiteka Complex and its Relationship to Easter Island Architectural History, Asian and Pacifi c Archaeology Series 8, Social Science Research Institute, University of Hawaii at Manoa.

Mulloy W., 1997: The Easter Island Bulletins of William Mulloy, World Monuments Fund: Nowy Jork and Easter Island Foundation, Houston.

Porteous J. D., 1981: The Modernisation of Easter Island, Department of Geography, University of Victoria.

Rapa Nui, 2007: Pasado, presente, futuro. Publicado por la Ofi cina Regional de Educación para América Latina y el Caribe OREALC/UNESCO. Santiago.

Routledge K., 1919: The Mystery of Easter Island: The Story of an Expedition, Sifton, Praed, Co., Londyn.

Routledge K., 1920: Survey of the village and carved rocks of Orongo, Easter Island, by the Mana Expedition, Journal of the Royal Athropological Institute of Great Britain, 50, 425–451.

Seelenfreund A., 1988: Ahu Tautir: Achitectiral changes and cultural sequence of the ancient ceremonial platform on Easter Island, Clava, 4, 69–81.

Skinner H. D., 1967: Cylinrical headdress in the Pacific region, Polynesian Culture History, Bishop Museum Special Publication 56, 167–189, Honolulu.

Steadman D. W., Vargas P., Cristino C., 1994: Stratigraphy, chronology and cultural context of an early faunal assemblage from Easter Island, Asian Perspectives, 33(1), 79–96.

Stevenson C. M., Shaw L. C., Cristino C., 1983/1984: Obsidian procurement and consumption on Easter Island, Archeology in Oceania, 18/19, 120–124.

Van Tilburg J. A., 1986: Power and Symbol: The Stylistic Analysis of Easter Island Monolithic Sculpture, rozprawa doktorska, Uniwersytet Kalifornijski w Los Angeles.

Van Tilburg J. A., 1986a: Red scoria on Easter Island, Journal of New World Archaeology, 7, 1–27.

Vargas Casanova P. 1998: Rapa Nui settlement patterns: types, function and spatial distribution of households structural components. Easter Island and Polynesian Prehistory, Universidad de Chile, Santiago, 111–130.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2017.72.2.73-96
Data publikacji: 2018-09-14 09:35:55
Data złożenia artykułu: 2018-01-12 10:43:57


Statystyki


Widoczność abstraktów - 3845
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 566

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2018 Małgorzata Telecka

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.