Envoyer cet article par courriel Wegetarianizm nad Wisłą w literaturze przełomu XIX i XX wieku
Résumé
Artykuł poświęcony jest recepcji wegetarianizmu w literaturze polskiej przełomu XIX i XX wieku. W opracowaniu przywołano najważniejsze publikacje popularnonaukowe poruszające kwestie diety jarskiej (m.in. prace Moes-Oskragiełły, Drzewieckiego, Jankowskiego i Jastrzębowskiego), które następnie skonfrontowano z literackimi wizerunkami wegetarian (w powieściach Reymonta, Weyssenhoffa, Rodziewiczówny i Mazanowskiego). Tematyka wegetarianizmu i wegetarian obecna w prozie polskiej ewoluowała na przestrzeni pierwszych dekad XX wieku. Początkowo utożsamiana była głównie z rodzajem diety, a jej wyznawcami były osoby starsze, często marginalizowane przez społeczeństwo. Łączenie wegetarianizmu z kwestią etyczną dotyczącą zabijania zwierząt dostrzeżemy u Rodziewiczówny i Mazanowskiego. W literackich wizerunkach wegetarian odnajdziemy także echa publikacji popularnonaukowych o diecie jarskiej, pojawiających się już od lat 90. XIX wieku.
Mots-clés
Texte intégral :
PDF (Język Polski)Références
Andrzejczak, K. (2012). Opowieści literackiej Ameryki. Zarys prozy Stanów Zjednoczonych od początków do czasów najnowszych. Kraków: Universitas.
Babilas, D. (2018). Psia kość niezgody – spór o wiwisekcję w edwardiańskiej Anglii. W: E. Łoch, D. Piechota, A. Trześniewska (red.), Między empatią a okrucieństwem (s. 13–33). Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Biernacka, K. (2019). Gdyby rzeźnie miały szklane ściany, kim byliby widzowie? Pobrane z: https://slowasawazne.pl/2019/10/gdyby-rzeznie-mialy-szklane-sciany-kim-byliby-widzowie
Drzewiecki, J. (1898). Mięso czy pokarmy roślinne? Wskazówki dietetycznego odżywiania się. Warszawa.
Gutowski, W. (1993). Symbolika urbanistyczna w literaturze Młodej Polski. W: J. Data (red.), Miasto – kultura – literatura. Wiek XIX (s. 189–211). Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Jankowski, R. (1901). Pójdźmy na łono natury! Broszura jarska (wegetaryanska). Kraków.
Jankowski, R. (1912). W obronie Zakonu Bożego. Warszawa.
Jastrzębowski, J. (1907). Precz z mięsożerstwem! Praktyczne wskazówki dla naszych „postępowców” do wyzyskania drożyzny mięsa w celu duchowego odrodzenia narodu polskiego. Kraków.
Jastrzębowski, J. (1912). Historya ruchu jarskiego w Polsce. Berlin.
Kreft, M. (1993). Deprecjacja przestrzeni miasta w twórczości Elizy Orzeszkowej. W: J. Data (red.), Miasto – kultura – literatura. Wiek XIX (s. 125–142). Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Linkner, T. (1991). Mitologia słowiańska w literaturze Młodej Polski. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Litwinowicz-Droździel, M. (2019). Zmiana, której nie było. Trzy próby czytania Reymonta. Warszawa: Wydawnictwa UW.
Mazanowski, M. (2019). Duch puszczy podlaskiej. Krytyczna edycja. Konteksty interpretacyjne. Oprac. A. Nosek. Białystok: Wydawnictwo UwB.
Moes-Oskragiełło, K. (1888). Jarstwo i wełniarstwo w dziejach Słowiańszczyzny. Warszawa.
Morris, W. (1902). Wieści znikąd. Lwów.
Pasieka, P. (2018). „Niech zginą nałogi mięsno-wódczano-tytoniowo-modne”. Programy i idee polskich wegetarian XIX i początku XX stulecia. Studia Europaea Gnesnensia, (18), 45–61.
Reymont, W.S. (2005). Ziemia obiecana. Wrocław: Ossolineum.
Rodziewiczówna, M. (1987). Lato leśnych ludzi. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Rodziewiczówna, M. (1988). Ragnarök. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Smaga, Ł. (2019a). Janisław Jastrzębowski – jarstwo orężem rewolucji społecznej. Pobrane z: https://dzikiezycie.pl/archiwum/2019/kwiecien-2019/janislaw-jastrzebowski-jarstwo-orezem-rewolucji-spolecznej
Smaga, Ł. (2019b). Rajmund Jankowski – jarosz z gitarą i pieśnią na ustach. Pobrane z: https://dzikiezycie.pl/archiwum/2019/luty-2019/rajmund-jankowski-jarosz-z-gitara-w-reku-i-piesnia-na-ustach
Stuart, T. (2011). Bezkrwawa rewolucja. Historia wegetarianizmu od 1600 roku do współczesności. Warszawa: Wydawnictwo WAB.
Tymieniecka-Suchanek, J. (2020). Literatura rosyjska wobec upodmiotowienia zwierząt. W kręgu zagadnień ekofilozoficznych. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Weyssehoff, J. (1995). Puszcza. Poznań: Wydawnictwo Słowo.
Weyssenhoff, J. (2003). Soból i panna. Kraków: Universitas.
Zawiszewska, A. (2016). Komitet Damski przy warszawskim oddziale Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku. W: A. Trześniewska, D. Piechota (red.), Ekomodernizmy (s. 25–44). Lublin: Norbertinum.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2024.9.289-306
Date of publication: 2024-10-24 23:38:03
Date of submission: 2023-08-08 14:53:56
Statistiques
Indicateurs
Renvois
- Il n'y a présentement aucun renvoi.
Droit d'auteur (c) 2024, Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Ce(tte) œuvre est mise à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution 4.0 International.