Analiza metaforycznych nazw roślin w ramach trzech modeli kognitywnych: gramatyki kognitywnej, teorii metafory pojęciowej i teorii integracji pojęciowej

Hubert Kowalewski

Streszczenie w języku polskim


Analiza metaforycznych nazw roślin w ramach trzech modeli kognitywnych: gramatyki kognitywnej, teorii metafory pojęciowej i teorii integracji pojęciowej
Celem artykułu jest ustalenie stopnia przydatności trzech modeli teoretycznych, wypracowanych w ramach lingwistyki kognitywnej, tj. gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera, teorii metafory pojęciowej George’a Lakoffa i Marka Johnsona oraz teorii integracji pojęciowej Gillesa Faucionniera i Marka Turnera, do analizy motywacji ludowych nazw roślin. O ile żaden z tych modeli nie został opracowany jako narzędzie rekonstrukcji językowego obrazu świata (patrz prace Jerzego Bartmińskiego), o tyle mogą one uchwycić kryjące się w badanych nazwach niuanse semantyczne, a tym samym wnieść wkład w opis konceptualizacji obecnych w języku ludowym. Ponieważ zakres zastosowania wszystkich trzech modeli obejmuje wyrażenia metaforyczne, w artykule proponuje się analizę ludowej nazwy stokrotki gęsi pępek, omawia mocne i słabe strony każdego modelu, użytego w celu rekonstrukcji skonwencjonalizowanego ludowego sposobu obrazowania obecnego w nazwie rośliny.

Słowa kluczowe


ludowe nazwy roślin; gramatyka kognitywna; teoria metafory pojęciowej; teoria integracji pojęciowej; językowy obraz świata

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Bartmiński, Jerzy. 2009. Aspects of Cognitive Ethnolinguistics. Edited by Jörg Zinken. Translated by Adam Głaz. Sheffield and Oakville, CT: Equinox.

Bartmiński, Jerzy, ed. 2019. Słownik stereotypów i symboli ludowych. Vol. 2., Iss. 3. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Fauconnier, Gilles, and Mark Turner. 1998. Conceptual Integration Networks. Cognitive Science 22: 133–187.

Fauconnier, Gilles, and Mark Turner. 2002. The way we think. Conceptual blending and the mind’s hidden complexities. New York: Basic Books.

Forceville, Charles J., and Eduardo Urios-Aparisi, eds. 2009. Multimodal metaphor. Berlin-Boston: De Mouton Gruyter.

Grady, Joseph, Todd Oakley, and Seanna Coulson. 2007. Blending and metaphor. In The Cognitive Linguistics Reader, edited by Vyvyan Evans, Benjamin Bergen, and Jörg Zinken, 420–440. London-Oakville: Equinox.

Lakoff, George, and Mark Johnson. 1980. Metaphors we live by. Chicago and London: University of Chicago Press.

Lakoff, George. 1993. The contemporary theory of metaphor. In Metaphor and thought, edited by Andrew Ortony, 202–229. Cambridge: Cambridge University Press.

Langacker, Ronald W. 1987. Foundations of Cognitive Grammar. Stanford: Stanford University Press.

Langacker, Ronald W. 1990. Subjectification. Cognitive Linguistics 1: 5–38.

Langacker, Ronald W. 2008. Cognitive Grammar. A basic introduction. New York: Oxford University Press.

Majewski, Erazm, ed. 1894. Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. Vol. 2. Warszawa.

Mierzwińska-Hajnos, Agnieszka. 2010. The linguistic worldview revisited. A cognitive analysis of plant terms. Poznań Studies in Contemporary Linguistics 46(4): 457–479. https://doi.org/10.2478/v10010-010-0023-5.

Pelcowa, Halina, ed. 2017. Słownik gwar Lubelszczyzny. Vol. 5. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Suppes, Patrick. 1960. A comparison of the meaning and uses of models in mathematics and the empirical sciences. Synthese 12(2–3): 287301.

Talmy, Leonard. 1988. The relation of grammar to cognition. In Topic in cognitive linguistics, edited by Brygida Rudzka-Ostyn, 163–205. Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins.

Van Fraassen, Bas C. 1980. The scientific image. Oxford: Clarendon Press.

Wyderka, Bogusław, ed. 2008. Słownik gwar śląskich. Vol. 10. Opole: Państwowy Instytut Naukowy.

Zinken, Jörg. 2009. The Ethnolinguistic School of Lublin and Anglo-American Cognitive Linguistics. In Jerzy Bartmiński, Aspects of cognitive ethnolinguistics, edited by Jörg Zinken, translated by Adam Głaz, 1–5. Sheffield and Oakville, CT: Equinox.

Acknowledgments: I am grateful to Dr Katarzyna Prorok for sharing her knowledge on folk plant names during writing of this article. I would also like to thank Jolanta Rebejko for her help in the preparation of the figures.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2022.34.79
Data publikacji: 2022-09-30 20:08:37
Data złożenia artykułu: 2022-05-11 10:17:39


Statystyki


Widoczność abstraktów - 846
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 564

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2022 Hubert Kowalewski

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.