Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Czy potrzebna jest trans lingwistyka?
Streszczenie w języku polskim
Artykuł stanowi propozycję wprowadzenia do polskiego językoznawstwa opisanego przez Zimmana (2020) paradygmatu trans lingwistyki jako zbioru różnorodnych metodologicznie badań nad językowymi przejawami zjawiska transpłciowości prowadzonych z perspektywy osób transpłciowych. Badania takie uwzględniają swoje społeczne konteksty (por. Bieńkowska 2014) i wpisują się w nurt „humanistyki zaangażowanej” (por. Kochanowski 2013). Dalsza część tekstu jest próbą usystematyzowania i krytycznej analizy dotychczasowych polskich prac dotyczących omawianej tematyki i wyznaczenia możliwych kierunków przyszłych badań.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Adamczyk Mateusz, 2019a, Płeć w polszczyźnie, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Adamczyk Mateusz, 2019b, Interseksualny a interpłciowy – poza binarnością, „Poradnik Językowy” 10, s. 97–103.
Amenta Allesandro, Kaliściak Tomasz, Warkocki Błażej, 2021, Literatura przewrotna, [w:] tychże, Dezorientacje. Antologia polskiej literatury queer, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 19–76.
Baker Edyta, Orszulak Stanisław (red.), 2019, Komiks o transpłciowości od osób transpłciowych, Warszawa: Fundacja Trans-Fuzja.
Białas Zygmunt, 2006, Pułapki płciologocentryzmu: esej o przekładaniu Written on the Body Jeanette Winterson na język polski przepleciony kilkoma dygresjami na tematy Shakespeare’a, [w:] Płeć w przekładzie, red. Piotr Fast, Katowice–Warszawa–Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” / Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej, s. 51–58.
Bieńkowska Małgorzata, 2014, Transseksualność w badaniach społecznych – aspekt teoretyczny i metodologiczny, [w:] Psychospołeczne, prawne i medyczne aspekty transpłciowości, red. Anna M. Kłonkowska, Katarzyna Bojarska, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 83–104.
Daniec Magdalena M., 2021, Czy w społeczeństwie dychotomicznym płciowo jest możliwość akceptacji niebinarności płciowej? Badanie świadomości responodentów w kwestii projektowania pytań o płeć. Praca magisterska, Akademia GórniczoHutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie.
Dębińska Maria, 2020, Transpłciowość w Polsce. Wytwarzanie kategorii, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Dębska Katarzyna, 2019, Czy siostra musi być kobietą? Pomyśleć rodzinę poza binarnym podziałem płciowym. Referat przedstawiony na seminarium Nie-binarny język polski na Uniwersytecie Warszawskim, 24.04.2019.
Dynarski Wiktor, 2010, Tematyka transpłciowości w wybranych publikacjach oraz jej usytuowanie we współczesnych dyskursach akademickich, [w:] Raport o homo-, biseksualności i transpłciowości w polskich podręcznikach akademickich, red. Agata Loewe, Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii, s. 65–78.
Dynarski Wiktor, 2011, Analiza wybranych badań nad płciowością Piotra Własta z perspektywy transgender studies. Praca magisterska, Uniwersytet Warszawski.
Dynarski Wiktor, 2020, „Nie tylko kobiety zachodzą w ciążę.” Czas poważnie traktować głosy wzywające do inkluzywnego podejścia do aborcji, „Codziennik Feministyczny”, http://codziennikfeministyczny.pl/czas-powaznie-potraktowac-glosy-wzywajace-inkluzywnego-podejscia-aborcji/ [data dostępu: 11.09.2022].
Dyszak Andrzej S., 2014, Nazwy nieheteroseksualnych kobiet we współczesnej polszczyźnie standardowej i potocznej, „Speculum Linguisticum” 2, s. 46–60.
Gębka-Wolak Małgorzata, 2022, Językowe wykładniki niebinarności płciowej w polszczyźnie. Część 2: Innowacje a system i tendencje rozwojowe, „Prace Językoznawcze” 24, nr 1, s. 101–116. DOI: 10.31648/pj.7602.
Grzybowskie Sybil, 2021, Osoby, łosie, dukaty. Wstęp do neutralnej płciowo i niebinarnej polszczyzny, Wykład przedstawiony na festiwalu Nowa Siła Kuratorska, 27.04.2021, https://www.facebook.com/events/985799025519003/ [data dostępu: 30.04.2021].
Heban Maja, 2022, Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o transpłciowości, ale baliście się zapytać [QA], „Noizz.pl” 09.06.2022, https://noizz.pl/lgbt/wszystko-co-chcecie-wiedziec-o-transplciowosci-ale-boicie-sie-zapytac/fn9kefw [data dostępu: 12.08.2022].
Janion Ludmiła, 2016, Wstydliwa choroba, seksualne oszustwo, wypracowana normalność: odmienność płciowa w polskich filmach dokumentalnych, [w:] Polska transformacja seksualna, red. Anna Jawor, Anna Kurowicka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 99–124.
Janion Ludmiła, 2017, „To jest genetycznie zakodowane”: patologizacja i normalizacja transseksualizmu w polskich mediach w latach dziewięćdziesiątych, [w:] Wykluczenia, red. Joanna Hańderek, Natalia Kućma, Kraków: Ośrodek Badawczy FactaFicta, s. 125–144.
Jarniewicz Jerzy, 2000a, Orlando, Orlanda i to trzecie, [w:] tegoż, Lista obecności. Szkice o dwudziestowiecznej prozie brytyjskiej i irlandzkiej, Poznań: Rebis, s. 11–23.
Jarniewicz Jerzy, 2000b, W niewoli języka, [w:] tegoż, Lista obecności. Szkice o dwudziestowiecznej prozie brytyjskiej i irlandzkiej, Poznań: Rebis, s. 205–210.
Karwatowska Małgorzata, Szpyra-Kozłowska Jolanta, 2005, Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Kita Małgorzata, 2018, Czy potrzebna jest lawendowa lingwistyka?, [w:] Współczesne aspekty badań nad językiem polskim. Teoria i praktyka, red. Marcin Maciołek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 61–71.
Kochanowski Jacek, 2013, Socjologia seksualności. Marginesy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kostrzewa Yga, Dzierżanowski Marcin, Miecznikowski Grzegorz, Rogaska Karolina (red.), 2021, Jak pisać i mówić o osobach LGBT+. Poradnik, Warszawa: Newsroom.
Kowalik Krystyna, 2005, Glosa o statusie form typu byłom, byłoś, „Język Polski” LXXXV, z. 1, s. 66–68.
Kujawa Ewa, 2021, „Postpłciowe deklinacje” – nowe formy gramatyczne w powieści Jacka Dukaja Perfekcyjna Niedoskonałość, [w:] Język pisarzy: problemy gramatyki, red. Tomasz Korpysz, Kozłowska Anna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW, s. 175–190.
Kujawska-Kot Anna, 2020, Bohater transseksualny w objęciach binarnego kodu płciowego. O parajęzykowych i pozawerbalnych formach komunikowania, „Przegląd Socjologiczny” 69, nr 1, s. 55–80. DOI: 10.26485/PS/2020/69.1/3.
Łaziński Marek, 2006, O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Majewska Matylda, 2022, Oddziaływanie języka na poczucie tożsamości płciowej osób niebinarnych. Praca licencjacka, Uniwersytet Gdański.
Małocha-Krupa Agnieszka, 2018, Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT / Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
Mijas Magdalena, Koziara Karolina, 2020, Klasyfikacja i ewolucja rozumienia zjawiska transpłciowości w seksuologii oraz współczesnych systemach diagnostycznych, [w:] Dysforia i niezgodność płciowa. Kompendium dla praktyków, red. Bartosz Grabski, Magdalenia Mijas, Marta Dora, Grzegorz Iniewicz, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s, 1–40.
Mikłaszewski Michał W. [jako: M. Derecka], 2019a, Manifestations of transphobia in computer-mediated communication. A case study of language discrimination in English and Polish internet-mediated discourse, „Studies in Polish Linguistics” 14, nr 3, s. 101–123. DOI: 10.4467/23005920SPL.19.016.11081.
Mikłaszewski Michał W. [jako: M. Derecka], 2019b, Strategie językowe osób niebinarnych w Polsce. Referat przedstawiony na konferencji W 50. rocznicę Stonewall. Dokąd zmierza ruch LGBTQ+? na Uniwersytecie Warszawskim, 06–07.06.2019.
Misiek Szymon [jako: Misiek Szy], 2019, Niebinarność płciowa a formy nominalne języka polskiego. Referat przedstawiony na seminarium Nie-binarny język polski na Uniwersytecie Warszawskim, 24.04.2019.
Misiek Szymon, 2020, Misgendered in translation?: Genderqueerness in Polish translations of English-language television series, „Anglica. An International Journal of English Studies” 29, nr 2, s. 165–185. DOI: 10.7311/0860-5734.29.2.09.
Misiek Szymon, 2021, Niebinarność płciowa w języku polskim. Badanie pilotażowe, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 33, s. 287–303. DOI: 10.17951/et.2021.33.287.
Misiek Szymon, 2022a, Kilka uwag do artykułu Małgorzaty Gębki-Wolak i Aleksandry Walkiewicz nt. naszego serwisu, „Zaimki.pl” 03.09.2022, https://zaimki.pl/blog/walkiewicz-g%C4%99bka-wolak [data dostępu: 03.09.2022].
Misiek Szymon, 2022b, Niestandardowe formy rodzajowe w wybranych polskich tekstach literackich, [w:] New Vistas in Language Studies. Young Scholars’ Perspectives, red. Agnieszka Buk, Piotr Maziarz, Debora Onik-Maziarz, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 166–179.
Nowak Tomasz Łukasz, 2020, Język ukrycia. Zapisany socjolekt gejów, Kraków: Universitas.
Nowosad-Bakalarczyk Marta, 2009, Płeć a rodzaj gramatyczny we współczesnej polszczyźnie, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Pieciul-Karmińska Eliza, 2018, Nijakość w języku i neutralność w literaturze jako sygnał odmienności kulturowej?, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 30, s. 113–132. DOI: 10.17951/et.2018.30.113.
Pisarkowa Krystyna, 2004, Czy paradygmat polskiego czasownika obejmuje trzy rodzaje?, „Język Polski” LXXXIV, z. 4, s. 291–293.
Rejter Artur, 2008, Instrumentarium współczesnej lingwistyki wobec gender, [w:] Lektury płci. (Kon)teksty, red. Mieczysław Dąbrowski, Warszawa: Elipsa, s. 15–29.
Rejter Artur, 2012, Polszczyzna wobec nienormatywnych zachowań i tożsamości płciowych. Problemy nominacji, [w:] Postpłciowość? Praktyki i narracje tożsamościowe w ponoweczsnym świecie, red. Aleksandra E. Banot, Anna Barabasz, Rafał Majka, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe Akademii TechnicznoHumanistycznej, s. 252–265.
Rzeczkowski Marcin, 2012a, Poza rodzajami męskim i żeńskim – trzecie płcie a język polski, [w:] Między nieobecnością a nadmiarem. O niedopowiedzeniu i nienasyceniu we współczesnej kulturze, red. Mariusz Kraska, Anna Gumowska, Joanna Wróbel, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 203–212.
Rzeczkowski Marcin, 2012b, Jak język równościowy wyklucza osoby płciowo nienormatywne?, „Trans-Optymista” 12.09.2012, http://archiwum.transoptymista.pl/polszczyzna-a-genderqueer/ [data dostępu: 23.04.2016].
Termińska Kamilla, 1994, Androgynia we współczesnej polszczyźnie, [w:] Język a kultura, t. 9, Płeć w języku i kulturze, red. Janusz Anusiewicz, Kwiryna Handke, Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 31–43.
Urbańczyk Anna, Okroy Elżbieta, Okroy Ewa, 2014, Badanie potrzeb osób transpłciowych/transgenderowych/trzeciopłciowych związanych z językiem używanym podczas warsztatów i innych sytuacji edukacyjnych, [w:] Psychospołeczne, prawne i medyczne aspekty transpłciowości, red. Anna M. Kłonkowska, Katarzyna Bojarska, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 105–126.
Vos Andrea, 2022, Rodzaj neutralny (nie: nijaki), „Zaimki.pl.” 21.01.2022, https://zaimki.pl/rodzaj-neutralny [data dostępu: 21.01.2022].
Vos Andrea, Misiek Szymon, Dembowski Paweł, Lisowski Tymoteusz, 2021, Niebinarny Spis Powszechny 2021 – wnioski, „Zaimki.pl” 22.03.2021, https://zaimki.pl/blog/spis-2021 [data dostępu: 22.03.2021].
Vos Andrea, Misiek Szymon, Dembowski Paweł, Lisowski Tymoteusz, 2022, Niebinarny Spis Powszechny 2022 – wnioski, „Zaimki.pl.” 18.04.2022, https://zaimki.pl/blog/spis-2022 [data dostępu: 18.04.2022].
Walkiewicz Aleksandra, 2022, Językowe wykładniki niebinarności płciowej w polszczyźnie. Część 1: Wprowadzenie do tematyki i próba systematyzacji, „Prace Językoznawcze” 24, nr 1, s. 85–100. DOI: 10.31648/pj.7599.
Whittle Stephen, 2006, Where did we go wrong? Feminism and trans theory – two teams on the same side?, [w:] Susan Stryker, Stephen Whittle (red.), The transgender studies reader, Nowy Jork: Routlegde, s. 194–202.
Zimman Lal, 2020, Transgender language, transgender moment: toward a trans linguistics, [w:] The Oxford handbook of language and sexuality, red. Kira Hall, Rusty Barrett. DOI: 10.1093/oxfordhb/9780190212926.013.45 [wersja elektroniczna dostępna na stronie internetowej autora: http://lalzimman.org/PDFs/Zimman2020TransLanguageTransMoment.pdf, data dostępu: 14.09.2022].
Żmigrodzka Bożena, 2009, Próba interpretacji ciągu elementów grafemicznych byłom w tekstach internetowych, [w:] Języki zachodniosłowiańskie w XXI wieku, t. 3, Współczesne języki słowiańskie, red. Olga Wolińska, Mariola SzymczakRozlach, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 282–295.
Żmigrodzka Bożena, 2016, Nowe zastosowania form czasownikowych 1. i 2. os. lp. rodzaju nijakiego czasu przeszłego we współczesnych tekstach, „Język Polski” XCVI, z. 2, s. 51–72. DOI: 10.31286/JP.96.2.6.
Żmigrodzcy Bożena i Piotr, 2005, W sprawie form czasu przeszłego typu byłom, byłoś (na marginesie artykułu K. Pisarkowej), „Język Polski” LXXXV, z. 1, s. 59–65.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2023.35.205
Data publikacji: 2023-08-31 13:19:51
Data złożenia artykułu: 2022-11-13 16:07:11
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Szymon Misiek
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.