Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Gramatykalizacja i leksykalizacja pojęć a językowy obraz świata. Szkic o ekwiwalencji kognitywnej
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest ukazanie roli elementów tradycyjnie określanych jako gramatyczne w badaniach nad językowym obrazem świata. Nawiązujemy przy tym do koncepcji lingwistycznych, które uznają gramatykę i leksykę języka za kontinuum struktur symbolicznych. Co istotne, przyjmujemy założenie o kluczowej roli ekwiwalencji kognitywnej, a w konsekwencji uznajemy konceptualizację gramatyczną (gramatykalizację) i konceptualizację leksykalną (leksykalizację) za dwa ekwiwalentne sposoby konceptualizacji językowej, czy też – dwa uzupełniające się zadania poznawcze. W części analitycznej artykułu próbujemy odnieść powyższe założenia bezpośrednio do paradygmatu JOS i zapytać o ten fragment językowego obrazu świata, który wyłania się z analizy różnych sposobów wyrażania zdarzeń przyszłych w języku angielskim, polskim oraz w kilku innych językach używanych na terenie Europy.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Anusiewicz Janusz, Dąbrowska Anna, Fleischer Michael, Językowy obraz świata i kultura: projekt koncepcji badawczej, [w:] Językowy obraz świata i kultura, red. Janusz Anusiewicz i Anna Dąbrowska, Wrocław, s. 11--44.
Bartmiński Jerzy, 1980, Założenia teoretyczne słownika, [w:] Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, Wrocław, s. 7--36.
Bartmiński Jerzy, 1988, Słownik ludowych stereotypów językowych. Założenia ogólne, „Etnolingwistyka” 1, s. 11--34, Lublin.
Blank Andreas, 2001, Pathways of lexicalization, [in:] Language Typology and Language Universals. An International Handbook, Martin Haspelmath, Ekkehard Konig, Wulf Oesterreicher, and Wolfgang Raible (eds.), Berlin and New York, pp. 1596–1608.
Bogusławski Andrzej, 1988, Język w słowniku. Desiderata semantyczne do wielkiego słownika polszczyzny, Wrocław.
Bybee Joan, 2006, Language change and universals, [in:] Linguistic Universals, R. Mairal and J. Gil (eds.), Cambridge, pp. 179--194.
Campbell Lyle and Richard D. Janda, 2001, Introduction: conception of grammaticalization and their problems, „Language Sciences” 23, pp. 93--112.
Dirven Rene and Marjolijn Verspoor (eds.), 2004, Cognitive Exploration of Language and Linguistics (Cognitive Linguistics in Practice 1.), Second revised edition, Amsterdam.
Evans Vyvyan, 2009, Leksykon językoznawstwa kognitywnego. [Tłum. Magdalena Buchta i inni, oryginał: A Glossary of Cognitive Linguistics, 2007], Kraków.
Filar Dorota, 2013, Narracyjne aspekty językowego obrazu świata, Interpretacja marzenia we współczesnej polszczyźnie, Lublin.
Goodenough Ward H., 1964, Cultural Anthropology and Linguistics, [in:] A Reader in Linguistics and Anthropology. Language in Culture and Society, Dell Hymes (ed.), New York, pp. 36–39.
Grzegorczykowa Renata, 1990, Pojęcie językowego obrazu świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, s. 39--46.
GWJP-M: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. Renata Grzegorczykowa, Roman Laskowski, Henryk Wróbel, Warszawa, 1984.
Heine Bernd, 2003, Grammaticalization, [in:] The Handbook of Historical Linguistics, Brian D. Joseph and Richard D. Janda (eds), (Blackwell Handbooks in Linguistics 12.), Oxford, pp. 575--601.
Hopper Paul, 1987, Emergent Grammar, „Proceedings of the Thirteenth Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society”, pp. 139--157.
Hopper Paul, 2015, An Emergenist Approach to Grammar, [in:] The Handbook of Language Emergence (Blackwell Handbooks in Linguistics 39.), Brian MacWhinney and William O’Grady (eds.), Oxford, pp. 314--327.
Hopper Paul J. and Elizabeth Closs Traugott, 2005, Grammaticalization (Cambridge Textbooks in Linguistics 45.), 2nd Edition, Cambridge.
ISJP Bańko: Inny słownik języka polskiego, 2000, red. Mirosław Bańko, Warszawa.
Jadacka Hanna, 2001, System słowotwórczy polszczyzny, Warszawa.
Jakubowicz Mariola, Wyrazy funkcyjne we fleksji. Partykuły i słowa posiłkowe w koniugacji, [niepublikowane wystąpienie na konferencji U źródeł wyrazów funkcyjnych, która odbyła się w Katowicach, 13--14.04.2014 r. w Katowicach].
Joseph Brian D., 2003, Morphologization from syntax, [in:] The Handbook of Historical Linguistics, Brian D. Joseph and Richard D. Janda (eds), (Blackwell Handbooks in Linguistics 12.), Oxford, pp. 472--492.
Joseph Brian D., 2002, Rescuing traditional (historical) linguistics from grammaticalization „theory”. Paper presented at the Conference on New Reflections on Grammaticalization 2, University of Amsterdam, 4--6 April 2002. [cytat z księgi abstraktów].
Karolak Stanisław, 2001, Gramatyka a kształtowanie świadomości poznawczej, [w:] tegoż, Od semantyki do gramatyki, Warszawa, s. 9--19.
Kuryłowicz Jerzy, 1965/1975, The evolution of grammatical categories, „Diogenes” 51, s. 55--71.
Langacker Ronald W., 2009, Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie. [Tłum. Elżbieta Tabakowska i inni, oryginał: Cognitive Grammar: A Basic Introduction, 2008], Kraków.
Langacker Ronald W., 2016, Nominal Structure in Cognitive Grammar. The Lublin Lectures, Ed. by Adam Głaz, Hubert Kowalewski, and Przemysław Łozowski, Lublin.
Lewicki Andrzej M., 2001, Językoznawstwo polskie XX wieku, [w:] Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, s. 619--656.
Libura Maria, 2000, Jak obraz świata odbija się w gramatyce? Analiza języka fizyki klasycznej, „Język a Kultura” t. 13, Językowy obraz świata i kultura, red. Janusz Anusiewicz i Anna Dąbrowska, s. 125--130.
Lyons John, 1989, Semantyka, t. 2, przełożył Adam Weinsberg [z ang. Semantics 2, 1977] Warszawa.
Łozowski Przemysław, 1999, Panchronia, czyli językoznawstwo bez synchronii, [w:] Przeszłość w językowym obrazie świata, red. Anna Pajdzińska i Piotr Krzyżanowski, Lublin, s. 25--50.
Majewicz Alfred, 1989, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa.
Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2007, Ekwiwalencja, [w:] Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej, Lublin, s. 361--371.
O’Grady William, 2005, Syntactic Carpentry: An Emergentist Approach to Syntax, London.
Pajdzińska Anna, 2001, Językowy obraz świata a poetyckie gry z gramatyką, [w:] Semantyka tekstu artystycznego, red. Anna Pajdzińska i Ryszard Tokarski, Lublin, s. 247--260.
Palmer Gary B., 2015, Ethnography: A neglected method of inductive linguistics, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 27, s. 21--45.
Pylyshyn Zenon W., 1984, Computation and cognition. Toward a Foundation for Cognitive Science, London.
SWJP Dun.: Słownik współczesnego języka polskiego, 1996, red. Bogusław Dunaj, Warszawa.
Szadura Joanna, 2017, Czas jako kategoria językowo-kulturowa w polszczyźnie, Lublin.
Tabakowska Elżbieta, 2001, Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, przeł. A. Pokojska, Kraków.
Tokarski Ryszard, 2001, Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, s. 343--370.
Traugott Elizabeth Closs and Graeme Trousdale, 2013, Constructionalization and Constructional Changes, (Oxford Studies in Diachronic and Historical Linguistics 6.), Oxford.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2018.30.69
Data publikacji: 2018-08-17 07:51:28
Data złożenia artykułu: 2017-12-18 13:57:24
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2018 Dorota Elżbieta Filar, Przemysław Łozowski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.