Temporal Names in Kujawy Dialects

Anna Paluszak-Bronka

Abstract


The subject of research in this article are temporal names associated with relative time, occurring in the Kujawy dialects. The research material comes from the Dictionary of dialect and culture of Kujawy and its extensive – numbering several thousand dictionary entries – file. The purpose of the analysis is to describe their motivations and meanings. A review of the names shows that native terms dominate, and that time by the Kujawiaks was not understood as a physical quantity regulated by clock hands. People living according to the rhythm of the seasons, days, liturgical calendar, used temporal names resulting from the observation of repetitive natural phenomena and related to church holidays and annual customs important for their community.


Keywords


time; temporal names; dialect; Kujawy

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Bańkowski, Andrzej. (2000). Słownik etymologiczny języka polskiego. T. II L–P. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bartmiński, Jerzy (red). (1996). Słownik stereotypów i symboli ludowych. T. 1. Kosmos: niebo, światła niebieskie, ogień, kamienie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Bartula, Czesław. (1997). Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej na tle porównawczym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bednarczyk, Arkadiusz. (2011). Wstępna Środa. Niedziela, 10. Pobrano z: https://www.niedziela.pl/artykul/58748/nd/Wstepna-Sroda (dostęp: 12.02.2022)

Boryś, Wiesław. (2008). Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Brückner, Aleksander. (2000). Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Długosz-Kurczabowa, Krystyna, Dubisz, Stanisław. (1998). Gramatyka historyczna języka polskiego. Podręcznik dla studentów polonistyki. Warszawa: Wydawnictwo UW.

Doroszewski, Witold (red.). (2000), Słownik języka polskiego. T. I–XI. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. (Pobrano z: http://doroszewski.pwn.pl).

Dubisz, Stanisław. (2002). Język – historia – kultura: (wykłady, studia, analizy). Warszawa: nakł. Wydziału Polonistyki UW.

Dubisz, Stanisław (red.). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. T. I–IV. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dunin-Karwicka, Teresa. (2000). Rola tradycji w kulturze wsi kujawskiej. Toruń: Wydawnictwo UMK.

Gocko, Jerzy. (2006). Zasady pisowni słownictwa religijnego. Pobrano z: https://www.kul.pl/zasady-pisowni-słownictwa-religijnego.art_3460html (dostęp: 12.02.2022).

Kowalska-Lewicka, Alina, Szromba-Rysowa, Zofia. (1976). Pożywienie. W: Wanda. Paprocka i Maria Biernacka (red.), Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej. T. I (s. 353–358). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.

Karłowicz, Jan. (1900–1911). Słownik gwar polskich. T. I–VI. Kraków: Drukarnia C. K. Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem Józefa Filipowskiego.

Karłowicz, Jan, Kryński, Adam Antoni, Niedźwiedzki, Władysław. (1900–1927). Słownik języka polskiego. T. I–VIII. Warszawa: nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego, drukarnia „Gazety Handlowej”, drukarnia „Współczesnej”.

Karpluk, Maria. (2001). Słownik staropolskiej terminologii religijnej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kasabuła, Tadeusz. (2000). Historia i dzień dzisiejszy święta Nawiedzenia NMP. Opoka, 5. Pobrano z: https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TA/TAL/05-2000-nawiedzenie.html (dostęp: 12.02.2022).

Kleszczowa, Krystyna (red.). (1996). Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Kolberg, Oskar. (1867). Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Kujawy. Serya IV. Z rycinami i drzeworytami wedle rysunku W. Gersona. Kujawy. Część druga. Warszawa: Drukarnia Jana Jaworskiego.

Kopaliński, Władysław. (1990). Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Kopaliński, Władysław. (2000). Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Warszawa: Świat Książki.

Krótki, Zuzanna. (2017). Nazwy poranka w dawnej polszczyźnie. Białostockie Archiwum Językowe, 17, s. 107–121.

Kupiszewski, Władysław. (1974). Polskie słownictwo z zakresu astronomii i miar czasu. Stan obecny, historia i związki słowiańskie. Warszawa: PWN.

Kupiszewski, Władysław. (2012). Wybrane nazwy temporalne w gwarach polskich. Warszawa: nakł. Towarzystwa Kultury Języka: Wydawnictwo BEL Studio.

Leciejewicz, Lech (red.). (1990). Mały słownik kultury dawnych Słowian. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Linde, Samuel Bogumił. (1807–1814). Słownik języka polskiego. T. I–VI. Warszawa: Drukarnia Księży Pijarów.

Łukaszewicz, Antoni Benedykt. (2012). Kujawskie legendy, gawędy i gadki. T. I. Wrocław: Drukarnia SPEED.

Moszyński, Kazimierz. (1967). Kultura ludowa Słowian. T. 2. Kultura duchowa (cz. 1). Warszawa: Książka i Wiedza.

Ogrodowska, Bożena. (2000). Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce. Mały słownik. Warszawa: VERBINUM.

Pat, Alexander. (red). (1997 cop.). Encyklopedia Biblii. Postaci. Pojęcia. Informacje historyczne. Środowisko naturalne. Życie codzienne. Warszawa: Świat Książki & Racibórz: „SCRIBA”.

Sawaniewska-Mochowa, Zofia (red.). (2017). Słownik gwary i kultury Kujaw. T. I, A–H. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Stamirowska, Zofia. (1969). Studia nad polskimi przysłówkami. Gwarowe kiedy, wtedy, nigdy, zawsze, teraz na tle historycznym. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum.

Stieber, Zdzisław. (1951). Południe i połednie. Język Polski, 4, s. 169–171.

Sobierajski, Zenon. (1952). Gwary kujawskie. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk z Zasiłkiem Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Polskiej Akademii Nauk.

Szadura, Joanna. (2017). Czas jako kategoria językowo-kulturowa w polszczyźnie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Szymański, Józef. (2001). Nauki pomocnicze historii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wronicz, Jadwiga (red.). (2010). Mały słownik gwar polskich. Kraków: LEXIS.

Żmigrodzki, Piotr (red.). (2007–). Wielki słownik języka polskiego Wielki słownik języka polskiego. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN. Pobrano z: https://wsjp.pl (dostęp: 12.02.2022).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2022.40.1.205-220
Date of publication: 2022-09-29 11:56:14
Date of submission: 2022-02-14 19:27:04


Statistics


Total abstract view - 546
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 440

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2022 Anna Paluszak-Bronka

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.