Operacje mózgu w świecie fantastyki i filmu

Aneta Grodecka

Résumé


Poszukując zbieżności pomiędzy nauką a humanistyką, rzeczywistością a tekstem kultury, Autorka analizuje trzy relacje epickie dotyczące operacji mózgu i ich filmowe adaptacje: Wyspę doktora Moreau, Psie serce, Biohazard. Układ tekstów pozwala zestawić rzeczywistość medyczną (opisaną m.in. przez Jürgena Thorwalda) ze sferą fantastyki, przestrzeń literacką z przekazem filmowym. Pozwala również zastanowić się nad ciągłością kultury, gdzie pokazy anatomiczne – popularne w wiekach dawnych, stały się tematem malarskim, a następnie ważnym toposem kulturowym. Operacja mózgu wykreowana w manierze fantastycznej pozwala twórcom wejść w sferę metafizyczną, uzmysławia, jak trudno oddzielić sferę mentalną i fizyczną, W filmowej adaptacji Biohazardu artefakt mózgu zastąpiony zostaje efektami metakinematografii, kino zaczyna wyrażać umysł w nowy sposób, staje się medium współczesnej filozofii.


Mots-clés


neurochirurgia, fantastyka, literatura, adaptacja filmowa, filozofia, pokazy anatomiczne.

Texte intégral :

PDF (Język Polski)

Références


Balet, Leo. (1962). Rembrandt and Spinoza. A study of the spiritual conflicts in seventeenth-century Holland. New York: Philosophical Library.

Barański, Jarosław. (2002). „Lekcja anatomii doktora Dejmana”. Renesansowa desakralizacja ciała podczas pokazu anatomicznego. W: Jacek Kolbuszewski (red.), Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna antropologia kultury – humanistyka: t. 6. Materiały VI Krajowej Konferencji TANATOS 2002, zorganizowanej przez Wrocławskie Towarzystwo Naukowe w Karpaczu w dniach 7-9 listopada 2002 r. (s. 467-470). Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.

Borowski, Mateusz, Sugiera, Małgorzata. (2012). W pułapce przeciwieństw. Ideologie tożsamości. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Wydawnictwo

.

Bułhakow, Michaił. (1999). Psie serce (Sobacze serdce). Tłum. Irena Lewandowska. Warszawa: Prószyński i S-ka.

Elsaesser, Thomas, Hagener, Malte. (2015). Teoria filmu: wprowadzenie przez zmysły (Film theory. An introduction through the senses). Tłum. Konrad Wojnowski. Kraków: Universitas.

Fiałkowski, Konrad, Bielicki, Tadeusz. (2008). Homo przypadkiem sapiens. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Fiałkowski, Konrad. (1999). Homo divisus. Biohazard. Adam, jeden z nas. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”.

Henrykowski, Marek. (2013). Adaptacja jako przekład intersemiotyczny. Przestrzenie Teorii, 20, s. 175-184. DOI: http://dx.doi.org/10.14746/pt.2013.20.12.

Henrykowski, Marek. (2015). Jeszcze o adaptacji. W odpowiedzi Sewerynie Wysłouch. Przestrzenie Teorii, 23, s. 172-182. DOI: http://dx.doi.org/10.14746/pt.2015.23.11.

Kapusta, Andrzej. (2010). Szaleństwo i metoda. Granice rozumienia w filozofii i psychiatrii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Lumdsen, Charles, Wilson, Edward. (1981). Genes, mind, and culture: The coevolutionary proces. Cambridge: Harvard University Press.

Michelson, Annette. (1969). Bodies in Space. Film as carnal knowledge. Artforum, 7, 6, s. 54-63. Pobrano z: https://pl.scribd.com/doc/174467402/Bodies-in-Space-Film-as-Carnal-Knowledge (dostęp: 3.01.2017).

Putnam, Hilary. (1998). Wiele twarzy realizmu i inne eseje (The many faces of realism). Tłum. Adam Gobler. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Roztworowski, Marek. (1980). Rembrandta opowieść o miłosiernym Samarytaninie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Auriga. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.

Thorwald, Jürgen. (1998). Kruchy dom duszy. Wielka odyseja chirurgii mózgu (Im zerbrechlichen Haus der Seele. Ein Jahrhundert der Gehirnchirurgen, der Gehirnforscher, der Seelensucher). Tłum. Wawrzyniec Sawicki. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Valentiner, Wilhelm, Reinhold. (1957). Rembrandt and Spinoza. A study of the spiritual conflicts in the 17th century Holland, London: Phaidon Press.

Wells, Herbert, George. (1988). Wyspa doktora Moreau (The island of doctor Moreau). Tłum. Ewa Krasińska. Warszawa: Wydawnictwa „Alfa”.

Wright, Lenore. (2007). Reading Rembrandt. The influence of Cartesian dualism on Dutch art. History of European Ideas, 33, s. 275-291. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.histeuroideas.2006.11.012.

Wysłouch, Seweryna. (1994). Literatura a sztuki wizualne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wysłouch, Seweryna. (2014). Adaptacja filmowa – przekładem czy montażem?. Przestrzenie Teorii, 22, s. 223-227. DOI: http://dx.doi.org/10.14746/pt.2014.22.13.

Żukiel, Ryszard, Nowak, Stanisław, Jankowski, Roman, Chlebek, Stanisław. (2011). Umiejscowienie duszy – od klasycznych poglądów do mózgowych sieci neuronalnych wysokiej hierarchii. Cz. II. Od powstania chrześcijaństwa do XX wieku. Neuroskop, 13, s. 17-30. Pobrano z: http://www.neurochirurgia.ump.edu.pl/neuroskop/n13/3.pdf (dostęp: 20.01.2013).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2017.35.2.103
Date of publication: 2018-03-05 15:07:05
Date of submission: 2017-01-07 12:49:00


Statistiques


Visibilité des résumés - 922
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 927

Indicateurs



Renvois

  • Il n'y a présentement aucun renvoi.


Droit d'auteur (c) 2018, Aneta Grodecka

Licence Creative Commons
Ce(tte) œuvre est mise à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution 4.0 International.