Uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu w orzecznictwie Sądu Grodzkiego w Białymstoku w latach 1946–1950

Streszczenie w języku polskim

W latach 1946–1950 sądy grodzkie w Polsce uznawały za zmarłego lub stwierdzały zgon osób zaginionych i zmarłych w czasie II wojny światowej w wielkiej skali. Podstawą tych orzeczeń był przede wszystkim dekret z dnia 29 sierpnia 1945 r. – Prawo osobowe, powstały w wyniku wielkiego procesu unifikacji prawa cywilnego w Polsce. Dekret miał za zadanie uregulowanie stanu cywilnego i majątkowego ludności w związku z wojennymi stratami osobowymi. W Sądzie Grodzkim w Białymstoku postępowania takie dotyczyły 2278 osób. Większość z nich była cywilnymi ofiarami wojny, co uzmysławia charakter II wojny światowej. Około połowa postępowań dotyczyła ludności żydowskiej, gdyż ponad 90% Żydów uległo zagładzie w ramach Holokaustu. Zachowane akta spraw sądowych są bardzo ważnym źródłem historycznym do dziejów wojny w powiecie białostockim. W artykule przedstawiono postępowanie sądowe w sprawie uznania za zmarłego Józefa Ostruszki, ostatniego prezesa Sądu Okręgowego w Białymstoku przed wojną. Został on wywieziony przez Sowietów do Republiki Komi i tam zmarł z wycieńczenia. Postępowanie odbywało się na wniosek jego żony, która przeżyła wojnę. Józef Ostruszka był jednym z kilkunastu sądowników białostockich, którzy stracili życie w czasie wojny. Ich losy wymagają dalszych badań.