Wywłaszczenie a nowe regulacje Prawa geologicznego i górniczego

Streszczenie w języku polskim

Art. 21 Konstytucji RP chroni wolność własności (wolność majątkową) rozumianą jako sfera chroniona w zakresie dysponowania przedmiotami majątkowymi. Zakazuje ponadto bezprawnej ingerencji w sferę indywidualnego statusu prawnego organom władzy publicznej i wszystkim innym uczestnikom obrotu prawnego. Gwarancja trwałości nie oznacza jednak nienaruszalności prawa majątkowego. W świetle regulacji konstytucyjnych należy stwierdzić, że własność jest prawem dozwolonym na tyle, na ile nie jest konieczne jej ograniczenie lub odebranie dla ochrony interesów społeczeństwa postrzeganych jako interes publiczny. Wywłaszczenie nieruchomości jest instytucją prawną, której istnienie umożliwia państwu pozyskiwanie praw przysługujących do nieruchomości innym podmiotom, jeżeli jest to konieczne dla wykonania istotnych celów publicznych i za słusznym odszkodowaniem. Rozwiązanie prawne przyjęte w art. 19 ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, umożliwiające przedsiębiorcom przymusowy wykup nieruchomości, może wydawać się wątpliwe z konstytucyjnego punktu widzenia. Specyfika instrumentów prawnych pozwalających na pozbawianie prawa lub ograniczanie prawa własności nieruchomości gruntowych na potrzeby poszukiwania i rozpoznawania oraz wydobywania kopalin polega na tym, że takie de facto wywłaszczenie następuje na rzecz przedsiębiorców prywatnych. Pojawia się pytanie, na ile działalność gospodarczą, polegającą na wydobyciu kopalin, można uznać za cel publiczny.