Wyślij tekst przez e-mail 
Z rozważań nad polskim autorytaryzmem. Pewność stanowiska sędziego w Konstytucji kwietniowej
Streszczenie w języku polskim
Rozważania w niniejszym artykule zostały osadzone w rzeczywistości autorytarnej Polski. Fakt ten podkreślono w tytule i uznano za okoliczność determinującą kierunek i zakres czynności badawczych. Artykuł podzielono na trzy zasadnicze części. W ramach pierwszej przypomniano o podstawowych faktach wiążących się ze statusem sądów w autorytarnej Polsce. Przyjęto szerokie rozumienie tytułowego pojęcia. Pewność jest w tym wypadku tożsama ze stabilnością stosunku służbowego i obejmuje nie tylko nieusuwalność, nieprzenaszalność i niezawieszalność, lecz także przewidywalność i transparentność awansów oraz warunków służby, zwłaszcza w zakresie kształtowania uposażeń. W drugiej części opracowania przeprowadzono analizę konstytucyjnej regulacji pewności stanowiska. Część trzecia zawiera uwagi o faktycznej roli konstytucji; obejmuje ona ustalenia mające za przedmiot sposób, w jaki uregulowano tytułową instytucję w aktach normatywnych niższego rzędu oraz uwagi o praktyce stosowania prawa. Badania prowadzą do wniosku, że pewność sędziowskiego stanowiska była iluzoryczna. Podważano ją konsekwentnie we wszystkich trzech sprzężonych ze sobą poziomach: konstytucyjnym, ustawodawstwa zwykłego i praktyki stosowania prawa.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Buczkowski M., Niezawisłość Sądów, „Głos Sądownictwa” 1937, nr 4.
Constant B., O Monarchii Konstytucyyney i rękoymach publicznych. Rzecz wyjęta z dzieł Benjamina Constanta. Przekładnia Wincentego Niemoiowskiego, cz. 1, Warszawa 1831.
Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 października 1938 r. o rozciągnięciu mocy obowiązującej niektórych aktów ustawodawczych na Odzyskane Ziemie Śląska Cieszyńskiego (Dz.U. 1938, nr 78, poz. 534).
Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 listopada 1938 r. o zjednoczeniu z Rzecząpospolitą Polską ziem odzyskanych w listopadzie 1938 r. i o rozciągnięciu na te ziemie mocy obowiązującej niektórych aktów ustawodawczych (Dz.U. 1938, nr 87, poz. 585).
Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 21 listopada 1938 r. o usprawnieniu postępowania sądowego (Dz.U. 1938, nr 89, poz. 609).
Fleszyński K., Realne gwarancje niezawisłości sędziowskiej, „Głos Sądownictwa” 1939, nr 2.
Grudzińska A., Koncepcje prawne Aleksandra Mogilnickiego. Prawo i prawnicy, Lublin 2014 (niepublikowana rozprawa doktorska).
Grzybowski K., Wymiar sprawiedliwości w świetle przepisów Konstytucji Kwietniowej, „Głos Sądownictwa” 1939, nr 3.
Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Wilno 1937.
Kondratowicz I., Zawieszenie nieusuwalności sędziów, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1929.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. (Dz.U. nr 44, poz. 267).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 kwietnia 1935 r. (Dz.U. nr 30, poz. 497).
Kowalski K., Kilka uwag o sądownictwie polskim w dwudziestolecie naszej niepodległości, „Czasopismo Sędziowskie” 1938, nr 4.
Kulesza W., Ustawa Konstytucyjna z 23 kwietnia 1935 r., „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 2.
Ławnikowicz G., Idea niezawisłości sędziowskiej w porządku prawnym i myśli prawniczej II Rzeczypospolitej, Toruń 2009.
Ławnikowicz G., Między koniecznością państwa a autorytaryzmem. Koncepcja państwa społecznego Wacława Makowskiego, Lublin 2014.
Medyński W., Niezawisłość sądów wobec współczesnych przemian ustrojowych, „Głos Sądownictwa” 1939, nr 7–8.
Miedziński B., Wczoraj – dziś – jutro, Warszawa 1938.
Miszewski W., Immunitet sędziowski w nowej ustawie konstytucyjnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1936, nr 1.
Mogilnicki A., Niezawisłość sędziów w nowym ustroju sądowym, Warszawa 1928.
Mogilnicki A., Projekt ustawy „o zmianach w ustroju sądów powszechnych o postępowaniu karnym”, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1937, nr 7–8.
Mogilnicki A., Projekt zawieszenia nieusuwalności sędziów, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1931, nr 23.
Paruch W., Między dziedzictwem a współczesnością, czyli o podstawach ideologicznych myśli politycznej obozu piłsudczykowskiego (1926–1939), „Annales UMCS. Sectio K” 1998.
Paruch W., Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego w Polsce 1926–1939, Lublin 2005.
Peretiatkowicz A., Nowa Konstytucja Polska, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1935, nr 1.
Piłsudski J., Pisma zbiorowe, t. 9, Warszawa 1937–1938.
Red., „Głos Sądownictwa” 1937, nr 5.
Referat prokuratora Kuczyńskiego, [w:] Zasady i główne postanowienia nowego ustroju sądów powszechnych. Sprawozdanie ze zjazdu Prezesów apelac. i Prokuratorów w Ministerstwie Sprawiedliwości, „Głos Prawa” 1929, nr 1–4.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. nr 12, poz. 93).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 sierpnia 1932 r. w sprawie upoważnienia władzy mianującej do przenoszenia sędziów w stan spoczynku i na inne miejsce służbowe (Dz.U. nr 73, poz. 663).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 sierpnia 1932 r. zmieniające niektóre przepisy prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. nr 73, poz. 661).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 grudnia 1932 r. o trybie postępowania przy przenoszeniu sędziów i prokuratorów na inne miejsce służbowe i w stan spoczynku (Dz.U. nr 110, poz. 906).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 października 1933 r. o uposażeniu sędziów w sądownictwie powszechnym i administracyjnym oraz prokuratorów (Dz.U. nr 86, poz. 663).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1933 r. o zasadach zaszeregowania do grup uposażenia sędziów w sądownictwie powszechnym i administracyjnym, prokuratorów oraz asesorów i aplikantów sądowych, tudzież o dodatkach lokalnych i funkcyjnych (Dz.U. nr 102, poz. 782).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 lutego 1935 r. o zmianie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1933 r. o zasadach zaszeregowania do grup uposażenia sędziów (Dz.U. nr 10, poz. 51).
Sarnecki P., Głowa państwa w obu polskich konstytucjach kwietniowych, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, t. 22, DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2014.22.0.297.
Sitnicki Z., Reorganizacja sądów w świetle konstytucji, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1928, nr 17.
Ustawa z dnia 14 kwietnia 1937 r. o zmianie prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. nr 30, poz. 220).
Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o zniesieniu instytucji sądów przysięgłych i sędziów pokoju (Dz.U. nr 24 poz. 213).
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. z dnia 13 grudnia 2017 r., Dz.U. 2018, poz. 23).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/g.2019.66.1.237-256
Data publikacji: 2019-07-17 08:29:37
Data złożenia artykułu: 2018-09-21 18:54:10
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Grzegorz Ławnikowicz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.