Dogłębny ból istnienia, „zawsze zima i nigdy Gwiazdki” – język emocji w obliczu depresji. Psycholingwistyczna analiza wybranych dzieł Edwarda Stachury
Streszczenie w języku polskim
Artykuł poświęcono zagadnieniu różnych aspektów depresji. Opisano związki między depresją a przytłaczającym bólem egzystencji i smutkiem oraz powiązania smutku z cierpieniem psychicznym. Wskazano, w jaki sposób ujmowana jest depresja przez badaczy oraz jakie są jej najczęstsze objawy. Ponadto nawiązano do problematyki samobójstwa, która stanowi istotny objaw zaburzeń depresyjnych, oraz podjęto próbę odpowiedzi na pytania, w jaki sposób osoby z tendencjami samobójczymi postrzegają czas i jakie emocje im towarzyszą. Rozważania te stanowią tło, na którym zaprezentowano sylwetkę Edwarda Stachury jako poety i prozaika wpisującego się swoimi utworami w klimat depresji. Istotą artykułu jest koncentracja na psycholingwistycznej analizie tekstów literackich Stachury, którego życie naznaczone było chorobą depresyjną i zakończyło się tragicznie. Rozważania miały na celu pokazanie, jaki obraz języka emocji w stanie psychicznego kryzysu wyłania się z dzieł artysty. Opisano ogromne poczucie samotności poety, problemy w relacjach z innymi, trudne związki z osobami bliskimi, poczucie odosobnienia, niedopasowania do rzeczywistości. Kluczowym stanem często wyrażanym w dziełach poety jest pustka egzystencjalna ze wszelkimi jej niuansami. Język artysty jest niezwykle oryginalny i bogaty pod względem środków wyrazu.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Blatt, S.J., Wein, S.J., Chevron, E. Quinlan, D.M. (1979). Parental relationships and depression in normal young adults. Journal of Abnormal Psychology, 88, 388-397.
Bruner, J. (1991). The narrative construction of reality, Critical Inquiry, 18, 1-21.
Carson, R., Butcher, J., Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk: GWP.
Cedro, A (2011). Nie każdy smutek to depresja (interview conducted by Piotr Żak). Charaktery, 11(178), 26-28.
Chave-Jones, M. (1993). Wstęp. In: Jak sobie radzić z depresją: przyczyny, osoby podatne, objawy: co można zrobić?, jak pomóc innym? Warszawa. Iskry.
Chrzanowska, A. (2011). Emocje z odcieni jesieni. Charaktery, 11(178), 17-25.
Coryell, W., Winkour, G., Shea, T., Maser, J. D., Endicott, J., Akiskal, H.S. (1994). The long- term stability of depressive subtypes. American Journal of Psychiatry, 151, 199-204.
Crook, T., Raskin, A., Eliot, J. (1981). Parent-child relationship and adult depression. Child Development, 52, 950-957.
Czabała, J. (2000). Podstawowe zaburzenia psychiczne. In: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3. (pp. 583-603). Gdańsk: GWP.
Czapiński, J. (1994). Samobójstwa- indywidualne tragedie czy problem polityczny, Rzeczpospolita 18.05.
Dietrich D., Neumann B. (2007). Depresja nie jest przeznaczeniem. Kraków: WAM.
Doliński D., Błaszczak W. (2011). Dynamika emocji. Warszawa: PWN
Frankl V.E. (1971). Homo patiens. Warszawa: Wydawnictwo PAX.
Gawda, B. (1999). Osobowość suicydogenna - studium przypadku. In: J. Kolbuszewski (red.), Problemy współczesnej tanatologii III (pp. 93-101). Wrocław: WTN.
Gawda, B. (2000). Samobójstwo a transgresje temporalne. In: J. Kolbuszewski (red.), Problemy współczesnej tanatologii IV (pp. 139-142). Wrocław: WTN.
Gawda, B. (2003). Samobójstwo jako efekt braku akceptacji. In: J. Kolbuszewski (red.), Problemy współczesnej tanatologii VII. (pp.75-83). Wrocław: WTN.
Gawda, B. (2007). Ekspresja pojęć afektywnych w narracjach osób z osobowością antyspołeczną. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Gawda, B. (2010). Negacje w narracjach o miłości osób antyspołecznych. In: M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Psychologia wobec małych i wielkich narracji (pp. 255-265). Warszawa: Eneteia.
Gawda, B. (2018). Cechy zaburzeń osobowości a kontrola emocji negatywnych i regulacja nastroju. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia- .Psychologia, 31(3), 215-230.
Gawda, B., Kosacka, K. (2017). Obraz zaburzeń emocjonalnych w autonarracji K.R. Jamison. Zagadnienia Rodzajów Literackich, 60(3), 123, 95-110.
Górska D. (2006), Uwarunkowania dysregulacji emocjonalnej u osób z zaburzeniem osobowości borderline. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Hamenn C.(2004). Depresja. Gdańsk: GWP.
Hillman J. (1966). Samobójstwo a przemiana psychiczna. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Holmes, S.J., Robins, L.N. (1987). The influence of childwood disciplinary experience on the development of alcoholism and depression. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 28, 399-415.
Holmes, S.J., Robins, L.N. (1988). The role of parental dyscyplinary practises in the development of depression and alcoholism. Psychiatry, 51, 24-35.
Hołyst B., (1983). Samobójstwo- przypadek czy konieczność. Warszawa: PWN.
Jarosz M. (1997). Samobójstwa. Warszawa: PWN.
Jervis, G. (2005). Depresja ...w poszukiwaniu drogi wyjścia. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha.
Kawalec, J. (2007) Tak się boję. Retrieved from: https://www.eska.pl/hit/happysad-tak-sie-boje/100895
Kijaczko S. (2003). Samobójstwo i śmierć. Re-kapitulacja problemu. In: S.Kijaczko (red.), Samobójstwo. Specyfika problemu, horyzonty badawcze (pp. 109-144). Opole: Wydawnictwo UO.
Kramer, P. (2007). Czym jest depresja. Poznań: Rebis.
Kozielecki, J. (1997). Transgresja i kultura. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Neuringer, Ch., Levenson, M. (1972). Time perception in suicidal individual. Journal od Death and Dying, 3,181-186.
Pachocki, D. (2012). Prywatne myśli Edwarda Stachury (interview conducted by Bartosz Marzec). Rzeczpospolita, 18.08
Pęczak, M. (2019). Kto dziś pamięta Edwarda Stachurę? Polityka. Retrieved from https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1801328,1,kto-dzis-pamieta-edwarda-stachure.read (access: 24.07.2019).
Ricoeur, P. (1989). Język, tekst, interpretacja. Warszawa: PIW.
Rutkowski, K. (1984). Poeta jak nikt. Wstęp. In: E. Stachura, Wiersze, poematy, piosenki, przekłady, red. Z. Fedecki (pp. 5-26). Warszawa: Czytelnik.
Sands, J.R., Harrow, M. (1994). Psychotic unipolar depression at follow-up: Factors related to psychosis in the affective disorders. American Journal of Psychiatry 151, 995-1000.
Stachura, E. (2000). Siekierezada. Wrocław: Siedmioróg.
Stachura, E. (1984). Wiersze, poematy, piosenki, przekłady, red. Z. Fedecki. Warszawa: Czytelnik.
Stefańczyk, T. Edward Stachura. Retrieved from: http://culture.pl/pl/tworca/edward-stachura (access: 5.08.2006).
Susułowska, M., Sztompka D. (1968). Próba wyjaśnienia młodzieżowych zamachów samobójczych. Psychologia Wychowawcza, 5, 541-563.
Tyszkiewicz, O. Edward Stachura. Retrieved from https://culture.pl/pl/tworca/edward-stachura (access: 5.08.2019).
Yapko, M. (2002). Kiedy życie boli. In: Kiedy życie boli. Dyrektywy w obliczu depresji (pp.17-18). Gdańsk: GWP.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2020.33.3.205-220
Data publikacji: 2020-10-31 02:04:23
Data złożenia artykułu: 2020-04-19 20:03:48
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Karolina Raczyńska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.