Sztuka wobec przemian wartości – perspektywa pedagogiczna

Mirosława Zalewska-Pawlak

Streszczenie w języku polskim


Celem podjętych rozważań jest ukazanie aksjologicznego statusu sztuki, zwłaszcza sztuki współczesnej, wobec kulturowych przemian wartości. Wskazano na zagrożenie w zachodzących przemianach wartości w skali globalnej i europejskiej. Zaprezentowane zostały próby przeciwdziałania tym niekorzystnym zmianom w sferze wartości. Jednym z kierunków poszukiwań jest odwołanie do trwałych wartości kultury europejskiej, stanowiących dorobek wielu pokoleń. Innym kierunkiem poszukiwań jest ustalenie wartości, które mogą być akceptowane w świecie zróżnicowanym kulturowo. Dobro wspólne jest proponowane jako uniwersum aksjologiczne. W kontekście ukazanych współczesnych problemów przedstawiono potencjał aksjologiczny sztuki w polskiej teorii pedagogicznej. Zawiera się on zarówno w ukazaniu sztuki jako wartości autotelicznej, jak i w zaktualizowanych wartościach edukacyjnych. Uwzględniono zmiany w obszarze edukacyjnym sztuki, biorąc pod uwagę sztukę współczesną, popularną i net-art. Przywołano koncepcje sztuki z postmodernistycznej filozofii, które obecne są w interpretacji pedagogicznej, co wpłynęło na podkreślenie wartości rozumienia siebie i świata przez sztukę. Z uwagi na podwójny potencjał sztuki w pedagogice sztuka może stanowić uniwersum aksjologiczne dla edukacji XXI w.


Słowa kluczowe


edukacja; sztuka; wartości; sztuka współczesna; kultura

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


LITERATURA

Depta, H. (2010). O wychowanie estetyczne na miarę naszych czasów. W: K. Pankowska (red.), Sztuka i wychowanie (s. 25–37). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Eco, U. (2008). Sztuka. Kraków: Wydawnictwo M.

Gołaszewska, M. (1984). Szkic o dziecięcej naiwności, W: M. Tyszkowa, B. Żurakowski (red.), Wartości w świecie dziecka i sztuki dla dziecka (s. 185–204). Warszawa–Poznań: PWN.

Jan Paweł II (1986). Wiara i kultura. Dokumenty, przemówienia, homilie. Lublin: Fundacja Jana Pawła II.

Kociuba, M. (2002). Tożsamość kulturowa cywilizacji europejskiej. O potrzebie aksjologicznej „metanoi”. Annales UMCS. Sectio I, 27(3), 37–61.

Kuzior, A. (2020). Europejskie wartości kulturowe w kontekście aksjologii zrównoważonego rozwoju. Socjologia a spoločnost, 5(2), 3–13. DOI: 10.17846/SS.2020.5.2.3-13

Kwiatkowska-Tybulewicz, B. (2016). Wychowawcze aspekty sztuki. Z perspektywy pedagogiki krytycznej. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.

Lenkiewicz, T. (2017). Wpływ europejskiego dziedzictwa kulturowego w sferze idei i wartości na tożsamość współczesnej Europy. Cywilizacja i Polityka, 15(15), 90–110.

Mortkowiczowa, J. (1903). Wychowanie estetyczne. Warszawa: C. Centner i S-ka.

Nawroczyński, B. (1947). Życie duchowe. Warszawa: Księgarnia Wydawnicza F. Pieczątkowski.

Olbrycht, K. (1987). Sztuka a działanie pedagogów. Katowice: Uniwersytet Śląski.

Olbrycht, K. (2012). Wychowanie do wartości w centrum aksjologicznych dylematów współczesnej edukacji. Pedagogia Christiana, 1(29), 99–104.

Olbrycht, K. (2019). Edukacja kulturalna jako edukacja wzrastania w człowieczeństwie. Katowice: Uniwersytet Śląski.

Pankowska, K. (2013). Kultura – sztuka – edukacja w świecie zmian. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.

Probucka, D. (red.). (2010). Dobro wspólne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Różanowski, R. (1997). Pasaże Waltera Benjamina. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.

Sztabiński, G. (2009). Granice wolności w sztuce współczesnej. W: M. Zalewska-Pawlak (red.), Sztuka wobec zakresów wolności człowieka liberalnego (s. 13–24). Łódź: Uniwersytet Łódzki.

Szuman, S. (1975). O sztuce i wychowaniu estetycznym. Warszawa: WSiP.

Welsch, W. (2005). Estetyka poza estetyką. Kraków: Universitas.

Wojnar, I. (1964). Estetyka i wychowanie. Warszawa: PWN.

Wojnar, I. (1994). Trzy wymiary estetycznej samowiedzy człowieka. Sztuka i Filozofia, 8, 77–92.

Wojnar, I. (1995). Teoria wychowania estetycznego. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Wojnar, I. (2010). Wychowanie estetyczne dziś. W czterdziestą rocznicę śmierci Herberta Reada. W: K. Pankowska (red.), Sztuka i wychowanie (s. 15–22). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Wojnar, I. (2016). Humanistyczne przesłanki niepokoju. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.

Zalewska-Pawlak, M. (2001). Rola sztuki w wychowaniu. Polska tradycja pedagogiczna. Łódź: Uniwersytet Łódzki.

Zalewska-Pawlak, M. (2017). Sztuka i wychowanie w XXI wieku. Łódź: Uniwersytet Łódzki.

NETOGRAFIA

www1: The Moralogy Foundation. Moralogy for the Happiness of People and the Society. Pobrane z: https://eng.moralogy.jp

www2: The Moralogy Foundation. New Morals. Pobrane z: https://eng.moralogy.jp/newmorals/nurturingwords/#220810




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2022.35.4.19-29
Data publikacji: 2023-02-27 15:38:54
Data złożenia artykułu: 2022-11-17 20:51:08


Statystyki


Widoczność abstraktów - 463
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 478

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Mirosława Zalewska-Pawlak

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.