Wyślij tekst przez e-mail 
Mechanizm dotacyjny jako podstawowy mechanizm pomocniczości w polityce opieki nad zabytkami nieruchomymi w Polsce po wejściu do Unii Europejskiej
Streszczenie w języku polskim
Artykuł prezentuje mechanizm dotacji celowych w systemie polityki opieki nad zabytkami nieruchomymi w Polsce jako narzędzie polityki, której architektura oparta jest na zasadach superpozycji i pomocniczości. Mechanizm ten jest narzędziem niwelującym niewydolności, braki i słabości systemów polityk zbudowanych na tych dwóch zasadach. Opracowanie przedstawia jego wymiar lokalny, krajowy europejski. W pierwszej części autor przybliża zasady superpozycji i pomocniczości. Następnie omawia kwestię dotacji celowych na inwestycje przy zabytkach nieruchomych z budżetu centralnego RP, budżetów lokalnych, Unii Europejskiej, a także Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Zaprezentowano także autorskie wskaźniki, tj. Ilościowy Wskaźnik Pomocniczości Finansowej (IW PF) oraz Wartościowy Wskaźnik Pomocniczości Finansowej (WW PF). W podsumowaniu wskazano rekomendacje w odpowiedzi na zidentyfikowane obszary, w których mechanizm dotacyjny nie działa poprawnie.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Dekret Rady Regencyjnej (1918). Dekret Rady Regencyjnej o opiece nad zabytkami sztuki i kultury z dnia 31 października 1918 r., Dziennik Praw nr 16, poz. 36.
EY (2015). Cultural times. The first map of cultural and creative industries.
Fundacja Republikańska. 2020 a. Mapa wydatków w kulturze 2019, https://www.mapawydatkow.pl/mapa-wydatkow-w-kulturze-2019/ (dostęp: 05.10.2020).
Fundacja Republikańska. 2020 b. Mapa wydatków Państwa 2018. https://www.mapawydatkow.pl/wpcontent/uploads/2019/12/mapa-wydatkow-2018_digital_150dpi.png (dostęp: 05.10.2020).
GUS i US w Krakowie (2020) / Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Krakowie (2020). Kultura w 2019 r., Warszawa–Kraków.
Heritage Lottery Fund. 2013. New ideas need old buildings. (dostęp: 05.06.2022).
KK-2 Sprawozdanie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Główny Urząd Statystyczny, 2020.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483.
Kubiszewska, K. 2012. Finansowanie odnowy zabytków w Polsce przy wykorzystaniu pomocy UE, „Ochrona Zabytków”, nr 65, ss. 59–74.
Kurzątkowski, M. 1989. Mały Słownik ochrony zabytków, Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Ośrodek Dokumentacji Zabytków.
Millon-Delsol, C. 1995. Zasada pomocniczości, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). 2015. Działania MKiDN w latach 2008–2015, Warszawa.
Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). 2020a. Ponad 100 mln zł na ochronę zabytków!, https://www.gov.pl/web/kultura/ponad-100-mln-zl-na-ochrone-zabytkow (dostęp: 15.07.2020).
Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). 2020b. Program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2020 Ochrona Zabytków (regulamin), https://www.gov.pl/web/kultura/
ochrona-zabytkow2 (dostęp: 17.07.2020).
Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). 2021. Program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2021 Ochrona Zabytków (regulamin), https://www.gov.pl/web/kultura/
ochrona-zabytkow3 (dostęp: 06.05.2022).
Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). 2022. Ochrona zabytków, https://www.gov.pl/web/kultura/ochrona-zabytkow4 (dostęp: 05.08.2022).
Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 2020c. Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa i budżetu środków europejskich w części 24 i dziale 921 – Kultura i ochrona Dziedzictwa
Narodowego za 2019 r., Warszawa.
Ministerstwo Rozwoju. 2020. Szczegółowy opis osi priorytetowych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020, Warszawa.
Morris, M. 2012. The Economic Impact of Historic Resource Preservation, California Cultural and Historical Endowment.
Murzyn-Kupisz, M. 2012. Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
NI D (Narodowy Instytut Dziedzictwa). 2016. Definicje pojęć użytych w zestawieniu różnych typów zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/ (dostęp: 14.09.2016).
NI D (Narodowy Instytut Dziedzictwa). 2017 c. Raport o stanie zachowania zabytków nieruchomych w Polsce. Zabytki wpisane do rejestru zabytków (księgi rejestru A i C), Warszawa.
NI D (Narodowy Instytut Dziedzictwa). 2020 c. Pomnik historii, https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Pomniki_historii/ (dostęp: 17.06.2020).
NI D (Narodowy Instytut Dziedzictwa). 2020 e. Portal mapowy, https://mapy.zabytek.gov.pl/nid/ (dostęp: 05.10.2020).
NI K (Najwyższa Izba Kontroli). 2019. Wykonanie budżetu państwa w 2018 r. w części 01 – Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
NI K (Najwyższa Izba Kontroli). 2021. System ochrony zabytków w Polsce. Informacja o wynikach kontroli nr ewid. 170/2021/P21023/KNO.
Nowiński, J. 2015. Zabytki ziemi konińskiej wartością kształtującą tożsamość i rozwój kulturowy regionu konińskiego, „Seminare”, t. 36, nr 3.
Obłąkowska, K. 2021. Polityka dziedzictwa kulturowego w obszarze zabytków nieruchomych w Polsce na przykładzie województwa mazowieckiego. Praca doktorska, Kolegium Ekonomiczno-Społeczne,
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa.
Obłąkowska, K. 2021b. Muzea zamkowe i pałacowe w Polsce w świetle pozytywnych efektów zewnętrznych ich działalności, Difin, Warszawa.
ODPM (Office of the Deputy Prime Minister: Housing, Planning, Local Government, and the Regions Committee). 2004. The Role of Historic Buildings in Urban Regeneration, Eleventh Report of Session 2003–04, Volume I – Report. London: The House of Commons.
Otwarte Dane (2022). Zestawienie danych statystycznych z krajowej ewidencji zabytków – zabytki nieruchome. Dane na dzień: 12 stycznia 2022, https://dane.gov.pl/pl/dataset/2629,zestawienie-danych-statystycznych-z-ewidencji-zaby/resource/35902,zestawienie-danych-statystycznych-dotyczacych-ewidencji-zabytkow-nieruchomych/table?page=1&per_page=20&q=&sort= (dostęp: 14.04.2022).
Otwarte dane. 2020. Dane Statystyczne Rejestru Zabytków Nieruchomych, https://dane.gov.pl/dataset/1130 (dostęp: 15.06.2020).
Prezydent.pl (2022). Obiekty wpisane przez Prezydenta RP na listę Pomników Historii, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/polityka-historyczna/pomniki-historii/obiekty-wpisane-na-liste-pomnikow-historii
(dostęp: 15.04.2022).
Prezydent.pl. 2020. Pomnik Historii, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/pomniki-histori i/# :~:tex t=-
Pomnik%20Historii%20jest%20jedn%C4%85%20z,obiekt%C3%B3w%20na%20list%C4%99%20Pomnik%C3%B3w%20Historii (dostęp: 05.10.2020).
Rada Ministrów. 2020. Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2019 r. Informacja o wykonaniu, Warszawa.
Rozporządzenie Prezydenta (1928). Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiece nad zabytkami, Dz.U. 1928, nr 29, poz. 265. DOI: https://doi.org/10.1525/curh.1928.29.2.265.
Szumakowicz E. (2008). Fenomenologiczna definicja zabytku, „Ochrona Zabytków”, nr 2.
The European Agrucultural Found for Rural Development, Ministerstwo Rolnictwai R ozwoju Wsi. 2019.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, https://www.gov.pl/web/rolnictwo/-program-rozwoju-obszarow-wiejskich-2014-2020-prow-2014–2020 (dostęp: 29.07.2020).
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. 2020. Dz. U. z 2020 r. poz. 65, 284, 471, 782.
Ustawa z dnia 22 czerwca 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2017 poz. 1595.
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. 2020. Dz.U. 2021.0.710.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. 2019. Dz.U.2021.0.305.
Zamek Królewski w Warszawie (2020). Remont i konserwacja elewacji od strony Wisły, https://www.zamek-krolewski.pl/informacje-prawne/inwestycje/remont-i-konserwacja-elewacji-zamku-krolewskiego-
w-warszawie-od-strony-wisly (dostęp: 08.07.2020).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2022.29.2.73-90
Data publikacji: 2023-03-17 10:48:50
Data złożenia artykułu: 2021-09-20 19:25:22
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Katarzyna Agnieszka Obłąkowska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.