Wyślij tekst przez e-mail 
Polityczno-wojskowy wymiar rywalizacji między Chińską Republiką Ludową a Stanami Zjednoczonymi Ameryki w XX i XXI wieku
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest przedstawienie i analiza problematyki rywalizacji Chińskiej Republiki Ludowej ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki w wymiarze polityczno-militarnym w XX i XXI wieku. W tekście skupiono się na głównych obszarach tej rywalizacji. W okresie zimnej wojny relacje ChRL i USA ewoluowały od wrogości do taktycznego zbliżenia, skierowanego przeciwko wspólnemu zagrożeniu w postaci ZSRR . Po jej zakończeniu Chiny kontestują amerykańskie przywództwo hegemoniczne, które jest główną barierą dla rozszerzania przez nie wpływów. Dotychczas państwa te konkurowały głównie w A zji Wschodniej i A zji Południowo-Wschodniej, jednak wraz z rozwojem mocarstwowości Chin obszar ten rozszerza się na pozostałe regiony Azji i inne kontynenty. Główna teza artykułu zakłada, że obecnie w interesie Chin leży ukształtowanie wielobiegunowego układu międzynarodowego. W około 50-letniej perspektywie zdystansują one jednak USA i innych konkurentów, osiągając dominującą pozycję na świecie. Podstawowym paradygmatem przyjętym podczas badań jest realizm strukturalny ofensywny.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Ali, M.S. 2008. U.S.–China Relations in the “Asia-Pacific” Century, Palgrave Macmillan, New York.
Balcerowicz, B. 2012. Narodowe polityki i strategie bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe, R. Kuźniar i in. (red.), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Bender, P. 2004. Ameryka. Nowy Rzym. Historia równoległa dwóch imperiów, A. Krzemińska, A. K rzemiński (tłum.), Wydawnictwo „Sic!”, Warszawa.
Brunet, A. Guichard, J.P. 2011. Chiny światowym hegemonem?, A. Bilik (tłum.), Wydawnictwo Studio EMKA , Warszawa.
Brzeziński, Z. 1998. Wielka Szachownica. Główne cele polityki amerykańskiej, T. Wyżyński (tłum.), Wydawnictwo „Świat Książki”, Warszawa.
Chun, Ch. 2016. East Asian Security and South Korea’s Middle Power Diplomacy, [w:] Transforming Global Governance with Middle Power Diplomacy. South Korea’s Role in the 21st Century, S.J. Lee (red.), Palgrave Macmillan, New York.
Cohen, E.A. 2016. Technology and Warfare, [w:] J. Baylis, J.J. Wirtz, C.S. Gray, Strategy in the Contemporary World. 5th Edition, Oxford University Press, Oxford.
Daalder, I.H., O’Hanlon, M.E. 2000. Winning Ugly. NATO’s War to Save Kosovo, Brookings Institution Press, Washington. Defense Spending Budget data through 2015, http://www.globalfirepower.com/defense-spending-budget.asp (dostęp: 15.04.2016).
Drozd, T. 2011. Kwestia Republiki Chińskiej w stosunkach ChRL–USA, http://www.stosunkimiedzynarodowe.pl/kwestia-republiki-chi%C5%84skiej-w-stosunkach-chrl-usa (dostęp: 15.07.2016).
Feng, F. 2011. Russia-China-Europe security relations, [w:] China, Europe and International Security. Interests, roles and prospects, F-P. Putten, Ch. Shulong (red.), Routledge, London–New York.
Ferguson, N. 2010. Kolos. Cena amerykańskiego imperium, M. Hartman, B. Wilga (tłum.), Wydawnictwo Sprawy Polityczne, Warszawa.
Fiszer, J.M. 2014. System transatlantycki w multipolarnym ładzie międzynarodowym: szanse i zagrożenia, [w:] Współpraca transatlantycka. Aspekty polityczne, ekonomiczne i społeczne, J. M. Fiszer i in. (red.),Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Fukuyama, F. 2006. Ameryka na rozdrożu. Demokracja, władza i dziedzictwo neokonserwatyzmu, R. Staniecki (tłum.), Dom Wydawniczy RE BIS, Poznań.
Gacek, Ł. 2009. Chińska koncepcja bezpieczeństwa międzynarodowego, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe. Wyzwania i zagrożenia XXI wieku, P. Olszewski, T. Kapuśniak, W. Lizak (red.), Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlowej, Radom.
Gacek, Ł. 2011. Wielka strategia Chin – implikacje dla państw sąsiednich, [w:] Azja Wschodnia i Azja Południowa w stosunkach międzynarodowych. Bezpieczeństwo–gospodarka–cywilizacja, J. Nakonieczna, J. Zajączkowski (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Gill, B., Huang, Ch-H. 2009. China’s Expanding Role in Peacekeeping. Prospects and Policy Implications, SIPRI Press, Stockholm.
Haliżak, E. 2007. Polityka i strategia Chin w kształtowaniu międzynarodowego bezpieczeństwa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Holmes, J.R., Yoshihara, T. 2008. Chinese Naval Strategy in the 21st Century. The turn to Mahan, Routledge, London–New York.
Hołdak, K. 2006. Amerykański system obrony przeciwrakietowej i jego implikacje dla Polski. „Bezpieczeństwo Narodowe”, nr 1.
Janiak, A. 2008. „Pax Americana”. Czy świat potrzebuje imperium?, [w:] NATO w dobie transformacji. Globalny system bezpieczeństwa a próby utrzymania Pax Americana, P. Mickiewicz, K. Kubiak (red.),Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Kaczmarek, J. 1998. NATO w systemie bezpieczeństwa świata, Wydawnictwo „Atla 2”, Wrocław.
Kaplan, L.S. 1999. The Long Entanglement. NATO’s First Fifty Years, Praeger Publishers, Westport–London.
Kaplan, L. S. 2004. NATO Divided, NATO United The Evolution of an Alliance, Praeger Publishers, Westport.
Kisielewski, T.A. 2002. Średnioterminowe perspektywy rozwoju sytuacji geostrategicznej. Rosja–Chiny–NATO, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Kosta, R.A. 2008. Rola Polski w budowie europejskiego systemu bezpieczeństwa w kontekście operacji militarnych w Afganistanie i Iraku, [w:] Polityka bezpieczeństwa Polski w XX wieku i na początku XXI wieku (wybrane problemy), T. Panecki (red.), Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa.
Koziej, S. 2008. Między piekłem a rajem. Szare bezpieczeństwo na progu XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Krzykowski, P. 2014. Wybrane geopolityczne teorie kształtu bezpieczeństwa globalnego, [w:] Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe wobec wyzwań współczesnego świata, W. Kitler, M. Marszałek (red.), Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej, Warszawa.
Kuźniar, R. 2011. Pozimnowojenne dwudziestolecie 1989–2010. Stosunki międzynarodowe na przełomie XX i XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
MacDonald, B.W. 2008. China, Space, Weapons, and U.S. Security, The Council of Foreign Relations Press, New York.
Manhken, T.G. 2012. Thinking about Competitive Strategies, [w:] Competitive Strategies for the 21st Century. Theory, History, and Practice, T.G. Mahnken (red.), Stanford University Press, Stanford.
Mazurek, K. 2012. Ostatnia złota dekada? Charakterystyka polityki zbrojeniowej USA i amerykańskiego przemysłu obronnego w latach 2001–2010, [w:] Stracona dekada? Polityka bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych wobec „globalnych obszarów niestabilności” (Iraku, Iranu, KRL-D oraz Afganistanu) w latach 2001–2011, Ł. Smalec (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Mierzejewski, D. 2008. Koncepcja bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, R. Zięba (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Ministry of National Defence. 1998. China’s National Defence, Beijing, http://www.china.org.cn/e-white/5/index.htm (dostęp: 20.12.2016).
Ministry of National Defence. 2015. China’s Military Strategy, Beijing, https://news.usni.org/2015/05/26/document-chinas-military-strategy (dostęp: 20.12.2016).
Mondry, J. 2010. Powrót geopolityki. Ameryka, Europa i Azja w XXI wieku, Wydawnictwo Sprawy Polityczne, Warszawa.
Nye Jr., J.S. 2002. The Paradox of American Power. Why the World’s Only Superpower Can’t Go It Alone, Oxford University Press, Oxford.
Ong, R. 2002. China’s Security Interests in the Post-Cold War Era, Curzon Press, London.
Ostaszewski, P. 2008. Międzynarodowe stosunki polityczne. Zarys wykładów, Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, Warszawa.
Pastusiak, L. 2007. Droga Stanów Zjednoczonych do mocarstwowości. Studia amerykanistyczne, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Studiów Międzynarodowych, Łódź.
Pawłuszko, T. 2012. Afganistan w polityce Stanów Zjednoczonych, [w:] Stracona dekada? Polityka bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych wobec „globalnych obszarów niestabilności” (Iraku, Iranu, KRL-D oraz Afganistanu) w latach 2001–2011, Ł. Smalec (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Polit, J. 2004. Wojna domowa w Chinach, [w:] Historia polityczna świata XX wieku. 1945–2000, M. Bankowicz (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Potulski, J. 2015. Rola i znaczenie prowincji Xinjiang w polityce ChRL, [w:] Polityka państw azjatyckich. Wyzwania i dylematy, J. Marszałek-Kawa, K.J. Helnarska (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Rączkiewicz, M. 2011. Polityka Stanów Zjednoczonych Ameryki w okresie prezydentury G.W. Busha w ujęciu regionalnym, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Rowiński, J. 2002. Chiny wobec wydarzeń 11 września 2001 roku: wyzwania, zagrożenia, szanse i wybory, [w:] Chiny. Rozwój społeczeństwa i państwa na przełomie XX i XXI wieku, K. Tomala, K. Gawlikowski (red.), Wydawnictwo „Trio”, Warszawa.
Rowiński, J. 2011. Chiny i zmieniający się układ sił w Azji u progu XXI wieku. Strategia regionalna ChRL w warunkach globalizacji, [w:] Azja Wschodnia i Azja Południowa w stosunkach międzynarodowych. Bezpieczeństwo–gospodarka–cywilizacja, J. Nakonieczna, J. Zajączkowski (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Shao, S. 2008. The Transformation of U.S.-China Relations, [w:] China and the United States Cooperation and Competition in Notheast Asia, S. Zhao (red.), Palgrave Macmillan, New York.
Spetalnick, M., Ali, I. 2016. U. S. warship challenges China’s claims in South China Sea, “The Reuters” 21.10.2016, http://www.reuters.com/article/us-southchinasea-usa-exclusive-idUSKC N12L1O9 (dostęp: 22.12.2016).
Sutter, R. 2008. China’s Rise and the Durability of U.S. Leadership in Asia, [w:] China and the United States Cooperation and Competition in Notheast Asia, S. Zhao (red.), Palgrave Macmillan, New York.
The President of the United States. 1991. National Security Strategy of the United States, Washington, http://nssarchive.us/NSSR /1991.pdf (dostęp: 20.12.2016).
The President of the United States. 2015. National Security Strategy, Washington, https://www.whitehouse.gov/sites/default/files/docs/2015_national_security_strategy.pdf (dostęp: 20.12.2016).
Ts’ai, Y. 2013. A Rising China and Obama’s Foreign Policy: Taiwan’s New Security Dilemma, [w:] S. Burt, D. A. Anorve, Global Perspectives on US Foreign Policy. From the Outside In, Palgrave Macmillan, New York.
Wan, M. 2016. Human rights in US-China relations, [w:] Handbook of US–China Relations, A.T.H. Tan (red.), Edward Elgar Publishing, Chaltenham, Northampton.
Woodward, B. 2010. Obama’s Wars, Simon & Schuster, New York–London–Toronto–Sydney.
Wójcik, E. 1979. Odprężenie a realia militarne NATO, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa.
Yang, J. 2009. The rise of China: Chinese perspectives, [w:] The Rise of China and International Security. America and Asia Respond, K.J. Cooney, Y. Sato (red.), Routledge, London–New York.
Zając, J. 2008. Koncepcja bezpieczeństwa USA, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, R. Zięba (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Zakaria, F. 2009. Koniec hegemonii Ameryki, S. Kroszczyński (tłum.), Wydawnictwo Nadir – Media Lazar, Warszawa.
Zhu, Z. 2006. US–China Relations in the 21st Century. Power transition and peace, Routledge, London–New York.
Zhu, Z. 2010. China’s New Diplomacy. Rationale, Strategies and Significance, Ashgate Publishing, Farnham.
Zyblikiewicz, L.W. 2004. USA, Wydawnictwo „Trio”, Warszawa.
Zyblikiewicz, L.W. 2010. Polityka bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych w latach 1991–2010, [w:] Międzynarodowe wyzwania bezpieczeństwa, K. Budzowski (red.), Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2017.24.2.9
Data publikacji: 2018-06-15 10:33:35
Data złożenia artykułu: 2016-07-29 19:53:05
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2018 Łukasz Jureńczyk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.