The Formation and Transformation of Poles’ Mentality after 1989: An Analysis from the Perspective of Social Philosophy

Olha Hordiichuk

Abstract


The subject of article is transformation as a multilevel social phenomenon, experience of transformation and modernization of Polish society (in the period from 1989 to the present day, including the turning point of the reforms in 1999 and the context of Poland's membership in NATO and the EU) and changes in its mental characteristics. Mental qualities play one of the most important roles in the processes of social transformation: they have their share in shaping the perception and implementation of attitudes, correspond to values, established norms of behavior. At the same time, they can significantly complicate the rapid mastery of innovation (both consciously and subconsciously), because one of the main functions of mentality is to counteract violent revolutionary-reformist transformations and to promote paths of evolutionary cultural, social and other changes. The study of mental features should clarify which of them were helpful, and which rather the opposite – hindered at the stage of reforms and social changes and the creation of civil society. These considerations are based on the assumption that destructive mental traits are mainly associated with many years of subjecting Poland to the power of other countries, especially the Soviet Union, which led to negative state experiences, which in turn translates into a lack of liberal traditions and a low level of civic awareness of society. A very important task that Polish society faces is abandoning outdated Soviet behavior, increasing the level of responsibility and activity, mutual trust and cooperation, developing social activity, strengthening civil society, which is the engine of change and the controller of local and state self-government. 


Keywords


mentality; transformation; modernization; Polish society

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Calińska, A. (2014, 29 września). Czapiński Ja. Polacy wciąż mają problem z zaufaniem drugiemu człowiekowi. Gazeta Wrocławska. https://gazetawroclawska.pl/janusz-czapinski-polacy-wciaz-maja-problem-z-zaufaniem-drugiemu-czlowiekowi/ar/3591071

CBOS (2018). Codzienna aktywność Polaków. Autoportret i obraz środowiska społecznego w latach 1988–2018. Komunikat z badań nr 164/2018. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_164_18.PDF

CBOS (2018). Poczucie wpływu obywateli na sprawy publiczne. Komunikat z badań nr 33/2018. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_033_18.PDF

CBOS (2019). 15 lat członkowstwa Polski w Unii Europejskiej. Komunikat z badań nr 59/2019. https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_059_19.PDF

CBOS (2019). Materialne warunki życia. Komunikat z badań nr Nr 64/2019. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_064_19.PDF

CBOS (2019). Zadowolenie z życia. Komunikat z badań Nr 6/2019. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_006_19.PDF

Czapiński, J., Panek, T. (2015) (red.), Diagnoza SPOŁECZNA 2015 WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA POLAKÓW. http://www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_raport_2015.pdf

Encyklopedia socjologii. (2002), (T. 4, S-Z), 259–267. Oficyna Naukowa.

European citizenships. Report. Standard Eurobarometr 89. (2018). European Commision, Kantar Public Brussels.

Giza-Poleszczuk, A. (2004). Brzydkie kaczątko Europy, czyli Polska po czternastu latach transformacji. W: M. Marody (red.), Zmiana czy stagnacja? Społeczeństwo polskie po czternastu latach transformacji. Wydawnictwo IFiS PAN.

Grzesiak, M. (2015 21 stycznia). 5 cech mentalności polskiej, które ograniczają nasz potencjał. na Temat. https://natemat.pl/blogi/mateuszgrzesiak/130819,5-cech-mentalnosci-polskiej-ktore-ograniczaja-nasz-potencjal

Hordiichuk, O. (2019a). Mentalność ukraińska a polska: cechy wspólne i różniące. Ukraińska Polonistyka, 16, 39–48.

Hordiichuk, O. (2019b). Terminologiczne problemy pojęcia mentalności w dyskursie socjologiczno-filozoficznym. Czasopismo Państwowego Uniwersytetu Żytomierskiego im. Iwana Franki. Nauki filozoficzne. 2(86), 39–50 [w języku ukraińskim].

Hordiichuk, О. (2019c). A modern «hybrid» war and its influence on the Ukrainian mentality. W: International Scientific and Educational Conference "The Days of Science of the Faculty of Philosophy – 2019", April, 23–24 (Abstracts; s. 219–220). Publishing centre Kyiv University.

Kolasa-Nowak, A. (2007). Rewolucja, transformacja, zmiana systemowa. Przemiany retoryki analiz socjologicznych po 1989 r. W: K. Brzechczyn, M. Nowak (red.), O rewolucji. Obrazy radykalnej zmiany społecznej. Instytut Filozofii UAM.

Kolasa-Nowak, A. (2018). Od idei homo sovieticus do mentalności folwarcznej Polaków: o używaniu przeszłości w dyskursie socjologicznym i publicznym. http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=32272&from=publication

Koralewicz J., Ziółkowski M. (2003). Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o polityce, gospodarce i życiu społecznym 1988–2000. Scholar.

Krymskyi, S., Zablotskyi, V. (2002). Mentalnist [Mentalność]. W: V. Shynkaruk (red.), Filosofskyi entsyklopedychnyi slovnyk. Abrys [w języku ukraińskim].

Kuisz, J. (2018). Koniec pokoleń podległości. Biblioteka Kultury Liberalnej.

Maj-Waśniowska, K. (2015). Dylematy funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (404), 170–189.

Mariański, J. (1999). Kryzys moralny czy transformacja wartości. W: P. Sztompka (red.), Imponderabilia wielkiej zmiany: mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji. PWN.

Marody, M. (2002). (red.), Wymiary życia społecznego: Polska na przełomie XX i XXI wieku. Scholar.

Nasza Europa: 15 lat Polski w Unii Europejskiej. (2019). Wartości, instytucje, swobody, polityki sektorowe, problemy i kluczowe wyzwania. http://www.euroreg.uw.edu.pl/dane/web_euroreg_publications_files/7855/raport_nasza_europa_15_lat_polski_w_ue.pdf

Nieczypor, K. (2015). Homopolonicus, czyli Polak dumny i roszczeniowy. https://www.eastbook.eu/2015/11/25/homopolonicus-czyli-polak-dumny-i-roszczeniowy/

Polacy. Jacy są? O narodowej mentalności? (2011, 23 marca). [Komentarz na forum internetowym]. http://fotoforum.gazeta.pl/72,2,750,123554417.html

Rudakevich, O. (2010). Narodowa kultura polityczna: teoria, metodologia, doświadczenia ukraińskie: monografia. TNEU [w języku ukraińskim].

Rychard, A. (1998). Aktorzy społeczni i instytucje – strategie adaptacji. W: W. Adamski (red.), Polacy ’95. Aktorzy i klienci transformacji. Wyd. IFiS PAN.

Stankiewicz, P. (2019). My fajnopolacy. Bellona.

Szacki, J. (1994). Liberalizm po komunizmie. Znak.

Sztompka, P. (1999). Kulturowe imponderabilia wielkich zmian społecznych: zaufanie, lojalność, solidarność. W: P. Sztompka (red.), Imponderabilia wielkiej zmiany: mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji. PWN.

Sztompka, P. (2007). Zaufanie fundament społeczeństwa. Znak.

Śliz, A., Szczepański, M. (2008). (red.), Czy koniec socjalizmu? Polska transformacja w teoriach socjologicznych. Warszawa.

Tumiłowicz, B. (2012, 22 kwietnia). Co w ostatnim 20-leciu zmieniło się w mentalności Polaków? Tygodnik Przegląd. https://www.tygodnikprzeglad.pl/co-ostatnim-20-leciu-zmienilo-sie-mentalnosci-polakow-0/

Wilk, E. (2017, 11 kwietnia). Prof. Leder o dawnej mentalności Polaków. Inna duma. Polityka. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1701072,3,prof-leder-o-dawnej-mentalnosci-polakow.read

Wnuk-Lipiński, E. (2004). Świat międzyepoki. Globalizacja, demokracja, państwo narodowe. Znak.

Wysocki, A. (2018). Czy Polacy czują się Europejczykami? Analiza wyników badań opinii publicznej nad poczuciem autoidentyfikacji i więzi społecznych. W: A. Jekaterynczuk, N. Kovalisko, R. Radzik (red.), Ідентичності народів Центрально-Східної Європи (Tożsamości narodów Europy Środkowo-Wschodniej) (s. 142–165). Wyd. Państwowego Uniwersytetu Lwowskiego im. Iwana Franka.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ks.2020.8.1.24-47
Date of publication: 2020-11-21 21:21:22
Date of submission: 2020-11-20 11:15:26


Statistics


Total abstract view - 914
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 1225

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2020 Olha Hordiichuk

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.