Denominational, Religious and Cult Identifications Declared by School and University Youth in Poland. Based on the Results of Sociological Research Conducted in the Second Half of the 20th Century and in Both Decades of the 21st Century
Abstract
In this article, I analyze the identifications of middle school, high school, and university students with: Catholic Church (denominational), faith in God (religious) and compulsory religious practices (cultic). These identifications were evident in the attitudes, beliefs, behaviour and actions of Polish youth in the second half of the 20th century and in both decades of the 21st century. The basis for this presentation are the results of sociological research carried out between 1956 and 2018 by a number of researchers into the religiosity and morality of young people studying in middle schools, high schools and studying in universities. To what extent did the Polish youth consolidate their own faith and continue the religious traditions handed down to them by their parents during their religious upbringing in their own beliefs and actions? What percentage of these young people doubted these religious truths and the value of traditions, or rejected them as unnecessary in their personal and religious lives? I will answer these questions based on the research findings in this article, taking into account her declarations regarding these identifications.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Adamczyk, T. (2011). Postawy młodzieży studenckiej wobec religii. Keryks. Forum Pedagogiczno-Religijne, (10), 23–35.
Adamski, F. (1976). Postawy i praktyki religijne młodzieży. Znak, (3), 385–405.
Archer, M. S. (2017). Morfogeneza tożsamości osobistej. Jesteśmy tym, na czym nam zależy. W: S. Archer Margaret (red.), Archer doctor honoris causa UKSW (s. 132–154). Wyd. Naukowe UKSW.
Baniak, J. (1987). Światopogląd młodzieży akademickiej. Studium postaw studentów Uniwersytetu Wrocławskiego. Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
Baniak, J. (1988). Rodzina – naturalne środowisko rozwoju dziecka. Materiały Problemowe, (4), 19–28.
Baniak, J. (2007). Katolicy niewierzący lecz praktykujący? Między wiarą i ateizmem. Homo Dei, (1), 23–42.
Baniak, J. (2008). Między buntem i sprzeciwem a potrzebą akceptacji i zrozumienia. Kryzys tożsamości osobowej a świadomość religijna i moralna młodzieży gimnazjalnej. Studium socjologiczne. Homini.
Baniak, J. (2013). Globalne deklaracje wiary, praktyk religijnych i niewiary młodzieży polskiej. Studium socjologiczne na przykładzie badań w Kaliszu i Poznaniu. Humaniora. Czasopismo Internetowe, (4), 13–27.
Baniak, J. (2015). Religia i jej rola egzystencjalna w wyobrażeniach i krytycznej ocenie młodzieży licealnej i akademickiej w Polsce. Władza Sądzenia, (6), 48–74.
Berger, P. L. (2012). Religia i nowoczesność. Rozmowa z amerykańskim socjologiem religii Peterem L. Bergerem. Europa. Miesięcznik Idei, (5), 23–27.
Biernat, T. (2006). Społeczno-kulturowe uwarunkowania światopoglądu młodzieży w okresie transformacji. Wyd. UMK.
Bocheński, J. (1990). Logika religii. Instytut Wydawniczy PAX.
Boguszewski, R. (2006). Znaczenie religii w życiu Polaków. Komunikat z badań CBOS.BS/81. Warszawa: CBOS.
Boguszewski, R. (2016). Od zinstytucjonalizowanej do zindywidualizowanej religijności Polaków w procesie przemian. W: I. Borowik, A. Górny, W. Świątkiewicz (red.), Globalny i lokalny wymiar religii. Polska w kontekście europejskim (s. 135–147). Nomos.
Borowik, I. (2016). Przemiany religijne w Polsce na tle transformacji w Europie Środkowo--Wschodniej i globalizacji. W: I. Borowik, A. Górny, W. Świątkiewicz (red.), Globalny i lokalny wymiar religii w Polsce w kontekście europejskim (s. 7–16). Nomos.
Chrost, M. (2014). Młodzież a wartości. W: T. Sakowicz, K. Gąsior (red.), Wartości w rodzinie i społeczeństwie (s. 416–425). Ston 2.
Ciupak. E. (1970). Katolicyzm młodzieży nietypowej. Człowiek i Światopogląd, (4), 117–128.
Ciupak, E. (1984). Religijność młodego Polaka. Książka i Wiedza.
Comte-Sponville, A. (2001). Duchowość ateistyczna. Wprowadzenie duchowości bez Boga. Tłum. E. Aduszkiewicz. Czarna Owca.
Cyrułowski, R. (2005). Religijność młodzieży ponad-gimnazjalnej. (Raport z badań we Włocławku). Ateneum Kapłańskie, (2), 292–305.
Czekaj, K. (1988). Młodzież studencka i robotnicza a modele życia seksualnego. Uwarunkowania społeczno-kulturowe. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.
Dakowicz, L. (2016). Świat wartości przyszłych nauczycieli. Studium socjologiczne na podstawie badań studentów specjalizacji nauczycielskiej Uniwersytetu w Białymstoku. Wyd. Uniwersyteckie Humana.
Darczewska, K. (1986). Katolicyzm we współczesnym społeczeństwie polskim. O niektórych uwarunkowaniach i postawach. Ossolineum.
Dardziński, P. (2010). Religijny potencjał młodego pokolenia. W: M. Łuczewski (red.), Portret młodego pokolenia (s. 28–44). Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
Davie, G. (2004). Od obowiązku do konsumpcji: modele religijności w Europie Północnej na początku XX wieku. Wokół Współczesności, (2), 14–25.
Dębski, M. (2005). Przejawy „niewidzialnej religii” w religijności młodzieży akademickiej w województwie pomorskim. Socjologia Religii, (3), 127–148.
Dingemans, L., Remy, J. (1966). Kryteria żywotności katolicyzmu. Tłum. H. Zawadzka. W: Ludzie – wiara – Kościół. Analizy socjologiczne (s. 113–142). Biblioteka Więzi.
Długosz, P. (2005). Młodzież Podkarpacia w III Rzeczypospolitej. Nomos.
Dyczewski, L. (2009). Wartości kulturowe ważne dla polskiej tożsamości. W: L. Dyczewski, D. Wadowski (red.), Tożsamość polska w odmiennych kontekstach (s. 149–179). Wyd. KUL.
Dyczewski, L. (2015). Tożsamość religijna. W: L. Dyczewski, K. Jurek (red.), Tożsamość religijna w nowoczesności (s. 9–27). Wyd. KUL.
Dyoniziak, R. (1962). Badania nad młodzieżą szkolną w Krakowie. Studia Socjologiczne, (1), 210–223.
Dyoniziak, R. (1965). Młodzieżowa podkultura. PWN.
Floris, F. (2007). Modlitwa (wychowanie do modlitwy). W: Słownik katechetyczny. Przekł. K. Kozak. Wyd. Salezjańskie.
Gadzinowski, E. (1986). Średnia akademicka. Kultura, (49), 5.
Garlicki, J. (1986). Środowisko studenckie – problemy, postawy, przemiany. Polska Młodzież, (2), 41–56.
Górny, A. (2005). Znaczący inni. Socjalizacja religijna i moralna młodzieży. Szkic socjologiczny na przykładzie województwa śląskiego. Socjologia Religii, (3), 265–290.
Grabowska, M. (2015). Młodzi, gniewni, apolityczni. Akademia. Magazyn Polskiej Akademii Nauk, (2), 4–7.
Gorczycka, E. (2004). Młodzież akademicka wobec Unii Europejskiej. Wyd. AJD.
Hervieu-Leger, D. (1999). Religia jako pamięć. Nomos.
Janiec, R. (2017). Przygotowanie do małżeństwa w nauczaniu religii katolickiej w szkole. Studium katechetyczne w świetle badań maturzystów diecezji sandomierskiej. Wyd. KUL (mps w Archiwum KUL).
Jerschina, J. (1978). Młodzież i procesy laicyzacji świadomości społecznej. PWN.
Kajfasz, I., Pawlak, A. (1989). Studenci Trójmiasta wobec wartości wybranych. (Analiza badań empirycznych). Studia Socjologiczne, (2), 376–384.
Kasperek, A. (2010). Sekularyzacja na Górnym Śląsku. Próba podsumowania badań środowiskowych (1987–2009). Przegląd Religioznawczy, (3), 195–217.
Kawecki, Z. (1984). Religijność młodzieży – stan, uwarunkowania, kierunki przemian. Wychowanie Obywatelskie, 15(9), 556–568.
Kijak, R., Chmielewski, N. (1969). Postawy religijne mieszkańców hoteli robotniczych w Gliwicach. Euhemer, (6), 46–58.
Kisiel, S. (1973). Wpływ rekolekcji na kształtowanie charakteru młodzieży żeńskiej. Roczniki Teologiczno-Kanoniczne KUL, 20(6), 87–114.
Kłoczowski, M., Sztylka, A. (1989). Świadomość młodej inteligencji. PWN.
Korczyński, T. M. (2015). Polska młodzież o rodzinie, wartościach i własnej religijności. Analiza socjologiczna w paradygmacie socjologii wiedzy. W: J. Zimny (red.), Rodzina. Podstawy prawno-teologiczne (s. 335–350). Wydział Zamiejscowy KUL.
Korzon, A. (1960). Postawy światopoglądowe młodzieży. Chowanna, (9–10), 63–71.
Koseła, K. (1993). Próba, narzędzia i podstawowe informacje o badanej zbiorowości uczniów. W: K. Koseła (red.), Młodym być… Młodzież szkolna ’92 (s. 43–68). CBOS.
Kowalski, S. (1962). Stereotypy religijne uczniów szkół średnich Ostrowa Wielkopolskiego. Euhemer, (4), 49–62.
Kozak, J. (2014). Dzieci postmoderny? Studium socjologiczne religijności studentów. Wyd. Diecezjalne.
Kulczycki, J. (1967). Z badań nad światopoglądem studentów. Euhemer, (4/5), 137–140.
Kwiatkowski, S. (1987). Religia i polityka. Przegląd Tygodniowy, (8), 7.
Kwiatkowski, S., Kościerza-Jaworska, E. (1989). Polacy o religii i miejscu Kościoła w życiu kraju. Nowe Drogi, (2), 86–114.
Le Bras, G. (1968). L’ Eglise et le village. Paris: Flammarion.
Lindberg, G. (1986). Zmiana społeczna a świadomość polityczna. Dynamika postaw politycznych studentów Warszawy: 1979–1983. PWN.
Łagodziński, W. (1989). Warunki życia a potrzeby młodzieży. Statystyka Polski. Seria: Materiały Statystyczne. Główny Urząd Statystyczny.
Majczak, K. (i in.). (2011). Postawy społeczne i obyczajowe studentów Instytutu Politologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. W: R. Marzęcki, Ł. Stach (red.), Kim jesteśmy? Studenci Instytutu Politologii UP w świetle badań ankietowych (s. 92–116). Wyd. Uniwersytetu Pedagogicznego.
Mariański, J. (1991). Kondycja religijna i moralna młodych Polaków. Nomos.
Mariański, J. (2002). Globalne postawy wobec religii. W: W. Zdaniewicz, S. H. Zaręba (red.), Postawy społeczno-religijne mieszkańców archidiecezji łódzkiej (s. 203–215). Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Mariański, J. (2004). Pluralizm religijny. W: M. Libiszowska-Żółtkowska, J. Mariański (red.), Leksykon socjologii religii. Zjawiska, teorie, badania (s. 293–296). Verbinum.
Mariański, J. (2006). Religijność młodzieży szkolnej w małych miastach w warunkach zmiany społecznej. W: M. Zemło (red.), Małe miasta. Religie (s. 321–358). Wyd. KUL.
Mariański, J. (2007). Zmieniająca się tożsamość religijna we współczesnej Europie. Religijność pozakościelna. W: I. Borowik, K. Leszczyńska (red.), Wokół tożsamości: teorie, wymiary, ekspresje (s. 245–258). Nomos.
Mariański, J. (2008). Emigracja z Kościoła. Religijność młodzieży polskiej w warunkach zmian społecznych. Wyd. KUL.
Mariański, J. (2011). Przemiany moralne polskich maturzystów w latach 1994–2009. Studium socjologiczne. Wyd. KUL.
Mariański, J. (2014). Praktyki religijne w Polsce w procesie przemian. Studium socjologiczne. Wyd. Diecezjalne.
Mariański, J. (2017). Religijność maturzystów puławskich w procesie przemian. Zeszyty Naukowe KUL, 60(2), 225–252.
Mariański, J. (2018). Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988 – 2005 – 2017 (raport z ogólnopolskich badań socjologicznych). Wyd. Adam Marszałek.
Milewski, B. (2005). Społeczne uwarunkowania postaw młodzieży wobec AIDS (na przykładzie szkół średnich w Płocku). Nomos.
Mrzygłód, H., Nowak, A., Thurow, R. (2010). Modele życia rodzinnego w świadomości studentów. Wyższa Szkoła Humanistyczna TWP w Szczecinie.
Miszczak, E. (2014). Świętość w religijnej świadomości maturzystów województwa lubelskiego. Studium socjologiczne. Wyd. UMCS.
Nowacki, G. (1986). Postawy religijne młodzieży polskiej w połowie lat osiemdziesiątych. W: J. Bogusz, G. Nowacki (red.), Oblicza religijności polskiej młodzieży (s. 19–32). PWN.
Nowak, A. (1970). Praktyki religijne w mieście. Znak, (5), 655–663.
Ober-Domagalska, B. (2013). Młodzież szkolna wobec etyki pracy i jej kontekstu instytucjonalnego. Polsko-norweskie badania porównawcze. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Obuchowski, K. (1967). Psychologia dążeń ludzkich. PWN.
Panecka, E. (2015). Środowiskowe uwarunkowania zachowań altruistycznych młodzieży. KUL (mps w archiwum KUL).
Pastuszka, J. (1964). Psychologiczne źródła niewiary. Wyd. KUL.
Pawełczyńska, A., Nowak, S. (1965). Studenci Warszawy. PWN.
Pawlina, K. (1998). Polska młodzież z przełomu wieków. Wyd. Sióstr Loretanek.
Pin, E. (1968). La paroisse catholique. Les forms variables d’un systeme social. Rome: Universite Pontificale Gregprienne.
Piwowarski, W. (1970). Postawy religijne starszej młodzieży pozaszkolnej. Roczniki Teologiczno-Kanoniczne, 17(3), 53–76.
Piwowarski, W. (1974). Przemiany religijnej funkcji rodziny. Problematyka i hipotezy. Studia Warmińskie, (11), 405–451.
Piwowarski, W. (1977). Religijność miejska w rejonie uprzemysłowionym. Studium socjologiczne. Biblioteka Więzi.
Piwowarski, W. (1983). Przemiany globalnych postaw wobec religii na przykładzie Puław. W: W. Piwowarski (red.), Religijność ludowa – ciągłość i zmiana (s. 181–198). Wyd. Księgarni Archidiecezjalnej.
Podgórski, R. A. (2005). Hierarchia wartości młodego pokolenia Polaków w Unii Europejskiej. Studium edukacyjno-społeczne. Wydawca Ryszard Podgórski.
Podstawka, K. (2016). Młodzież Lubelszczyzny wobec wartości moralnych. W: A. Karpińska, K. Borawska-Kalbarczyk, A. Szwarc (red.), Edukacja w perspektywie oczekiwań współczesności (s. 288–301). Wyd. Adam Marszałek.
Prężyna, W. (1977). Motywacyjne korelaty centralności przedmiotu postawy religijnej. Wyd. KUL.
Rola, M. (2013). Świadomość moralna maturzystów lubelskich. W: H. Mielicka-Pawłowska (red.). Religijne wymiary życia społecznego (s. 193–207). Wyd. Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Rola, M. (2016). Wartości moralne w świadomości maturzystów lubelskich. Studium socjologiczne. Wydawca i druk Drukarnia STANDRUK.
Romanowicz, W. (2005). Młodzież Podlasia wobec wybranych problemów społeczno-religijnych. Wydawca: Romanowicz Wiesław.
Romanowicz, W. (2017). Stosunek maturzystów Południowego Podlasia do religii, moralności i ekumenizmu. Wyd. Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jana Pawła II.
Sadłoń, W. (2016). Życie religijne Polaków na przestrzeni wieków. W: 1050 lat chrześcijaństwa w Polsce (s. 213–227). Główny Urząd Statystyczny.
Sikora, E. (2001). Młodzież o swej sytuacji, planach, dążeniach życiowych i zawodowych. W: E. Kawczyńska-Butrym (red.), Mieszkańcy osiedli byłych PGR o swojej sytuacji życiowej. Raport z badań (s. 51–63). Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.
Siwiec, D. (2007). Postawy młodzieży wobec opieki paliatywnej. W: R. Stojecka-Zuber, A. Róg, (red.), Rodziny problemowe i możliwości ich wspomagania. Tarnobrzeg.
Skoczylas, K. (2011). Wartości młodych katolików regionu konińskiego. Studium katechetyczno-pastoralne na przykładzie wybranych szkół ponadpodstawowych regionu konińskiego. Wyd. UMK.
Skórzyńska, Z. (1960). Młodzież w świetle ankiety „Mój światopogląd”. Więź, (7/8), 89–98.
Sobczyk, A. (2009). Preferencje wartości nadających sens życiu studentów kierunków artystycznych. W: D. Walczak-Duraj (red.), Wartości i postawy młodzieży polskiej. T. 1 (s. 163–178). Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Sopuch, K. (1988). Stosunek do religii studentów i niesamodzielnych pracowników nauki a pochodzenie społeczne i postawy wobec życia. W: Społeczne problemy środowiska akademickiego (s. 108–119). PWN.
Sowa, K. Z. (1971). Studenci Katowic i Krakowa. PWN.
Sińczuch, M. (2002). Wchodzenie w dorosłość w warunkach zmiany społecznej. Uniwersytet Warszawski, Instytut Socjologii.
Sroczyńska, M. (2012). Wiara religijna jako przejaw sacrum w postawach młodzieży (aspekty generacyjne). W: I. Borowik (red.), W poszukiwaniu ciągłości i zmiany. Religia w perspektywie socjologicznej (s. 189–207). Nomos.
Sroczyńska, M. (2015). Wartości religijne i orientacje religijne współczesnej młodzieży w refleksji socjologicznej. Konteksty Społeczne, 3(1), 55–71.
Stachowska, E. (2015). Cel teorii racjonalnego wyboru do rynku religijnego. W: E. Jeliński, Z. Stachowski, S. Sztajer (red.), Ratio, religia, humanista. Miscellanea dedykowane Profesorowi Zbigniewowi Drozdowiczowi. Wyd. Naukowe WNS UAM.
Staciwa, C. (1967). Społeczne aspekty religijności młodzieży poborowej. Studia Socjologiczno-Polityczne, (2–4), 59–80.
Staciwa, C. (1971). Z badań nad religijnością żołnierzy. Badania społeczne w wojsku. Biuletyn Rady Nauk Społecznych MON, (1), 42–63.
Staciwa, C. (1973). Społeczne czynniki przemian światopoglądowych. Człowiek i Światopogląd, (7), 138–148.
Stark R., Glock Ch., Y. (1983). Wymiary zaangażowania religijnego (Tłum. B. Kruppik). W: W. Piwowarski (red.), Socjologia religii. Antologia tekstów (s. 182–187). Nomos.
Szauer, R. (2015). Syndrom 191 – fenomen rekolekcji halowych. Natura i specyfika rekolekcji halowych dla młodzieży szkół średnich w Koszalinie. Socjologiczna analiza. Colloquium AMW w Gdyni, (4) 221–242.
Świątkiewicz, W. (2007). Młodzież i religia. W: C. Rogowski (red.), Leksykon pedagogiki religii (s. 414–418). Verbinum.
Świątkiewicz, W. (2014). Religijność w perspektywie międzypokoleniowej. W: Medzi geberacne kazdy v sucasnej rodine (s. 53–78). Studio Noa.
Świda-Ziemba, H. (2002). Permisywizm moralny a postawy polskiej młodzieży. W: J. Mariański (red.), Kondycja moralna społeczeństwa polskiego (s. 435–452). WAM.
Tułowiecki, D. (2012). Bez Boga, Kościoła i zasad? Studium socjologiczne nad religijnością młodzieży. Petrus.
Tyrała, R. (2014). Bez Boga na co dzień. Socjologia ateizmu i niewiary. Nomos.
Urban, M. (2008). Indywidualizm i kolektywizm w świadomości młodzieży. Studium psychologiczno-politologiczne. Dom Wydawniczy „Elipsa”.
Wilemski, E., Pruś, S. (1964). Wpływ środowiska psychospołecznego na kształtowanie się postawy religijnej współczesnej młodzieży. Collectanea Theologica, (1–4), 114–122.
Włodarczyk, E. (2008). Młodzież wobec macierzyństwa i jego kulturowej kreacji. Wyd. Naukowe UAM
Wnuk, M. (2014). Religijność a opinia na temat zapładniania in vitro wśród studentów. Przegląd Religioznawczy, (2), 53–67.
Wysocka, E. (2000). Młodzież a religia. Społeczny wymiar religijności młodzieży. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.
Veltman, C. (2006). Holandia – sekularyzacja w odwrocie. Więź, (12), 34–41.
Zaręba, S. H. (2008). W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży. Zakład Wydawnictw Statystycznych.
Zdaniewicz, W. (2005). Autodeklaracje religijne. W: W. Zdaniwicz, S. H. Zaręba (red.), Młodzież Warszawa – pokolenie pontyfikatu Jana Pawła II (s. 18–32). Warszawa: ISKK.
Zemło, M. (2016). Wartości i normy uczniów ponadpodstawowych białostockich placówek. W: J. Mantura (red.), Styl życia młodzieży Białegostoku. Raport z badań (s. 69–106). Białystok: Centrum Kształcenia Ustawicznego.
Zieliński, A. (2004). Na straży prawdziwej wiary. Zjawiska cudowne w polskim katolicyzmie ludowym. Nomos.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ks.2020.8.2.38-90
Date of publication: 2021-05-18 13:49:20
Date of submission: 2021-05-17 23:19:49
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2021 Józef Baniak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.