Błąd naturalistyczny a problem praktyki

Piotr Jaskółka

Streszczenie w języku polskim


Artykuł zawiera krytyczną analizę wzmianki D. Hume’a z Traktatu o naturze ludzkiej  oraz teorii błędu naturalistycznego G. E. Moore’a, zawartej w Zasadach etyki. Ani stanowisko Hume’a, ani Moore’a nie mogą, ze względu na wskazane braki, stanowić zadowalającej teorii błędu naturalistycznego. O ile wzmianka Hume’a jest na marginesie jego rozważań raczej wyrazem pewnej intuicji, o tyle diagnoza niepowodzeń Moore’a, którego stanowisko aspiruje do miana teorii błędu, jest następująca: tzw. błąd naturalistyczny polegać może na nieuprawnionym zniesieniu podziału na teorię i praktykę. Teoretyczne próby Moore’a stanowią w istocie ilustrację bezsilności teorii w próbach ujęcia dobra. Odrzucenie przez Moore’a podziału na teorię i praktykę, związane z psychologiczną interpretacją Kanta (dominującą w owym czasie), sprawiło, że próba Moore’a była z góry skazana na niepowodzenie. Jeśli diagnoza jest słuszna, należy poszukiwać nowej teorii błędu naturalistycznego, uwzględniającej podział na filozofię teoretyczną i praktyczną.


Słowa kluczowe


błąd naturalistyczny; prawo Hume'a; gilotyna Hume'a; filozofia praktyczna; dobro; wartości; Hume; Moore; metaetyka

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Black, Max. „The Gap Between »Is« and »Should«”. The Philosophical Review 73, nr 2 (1964): 165–181. DOI:10.2307/2183334.

Baldwin, Thomas. „Editor’s introduction”. W: George Edward Moore, Principia Ethica, ed. by Thomas Baldwin, ix–xxxvii. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.

Clarke-Doane, Justin. „The Ethics–mathematics analogy”. Philosophy Compass 15, nr 1 (2020): 1–12.

Curtis, Gary N. „Affirming the Consequent”. Fallacy Files, http://www.fallacyfiles.org/afthecon.html (dostęp: 4.12.2021).

Damer, T. Edward. „Confusion of a Necessary with a Sufficient Condition”. W: T. Edward Damer, Attacking Faulty Reasoning, 177–178. Belmont: Wadsworth/Cengage Laerning, 2009.

Duchliński, Piotr. „Problemowa koncepcja systematycznego poznania filozoficznego”. Logos i Ethos 39, nr 2 (2015): 7–57. DOI:10.15633/lie.1536.

Frankena, William. „The naturalistic fallacy”. Mind 48, nr 192 (1939): 464–477. DOI:10.1093/mind/XLVIII.192.464.

Hartmann, Nicolai. Myśl filozoficzna i jej historia. Tłum. Jan Garewicz. Toruń: „Comer”, 1994.

Hartmann, Nicolai. Zarys metafizyki poznania. Tłum. Ewa Drzazgowska, Paweł Piszczatowski. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, 2007.

Hume, David. Traktat o naturze ludzkiej, t. 2: O uczuciach. Tłum. Czesław Znamierowski. Warszawa: PWN, 1963.

Hume, David. Treatise of Human Nature, ed. by Lewis Amherst Selby-Bigge, M.A. Oxford: Clarendon Press, 1896, https://oll.libertyfund.org/title/bigge-a-treatise-of-human-nature (dostęp: 1.12.2021).

Jedynak, Stanisław. „Błąd naturalistyczny”. Etyka 1967, nr 2: 289–297. DOI:10.14394/etyka.212.

Lazari-Pawłowska, Ija. Etyka. Pisma wybrane, red. Paweł J. Smoczyński. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; Lublin: Fundacja Biblioteki Etycznej, 1992.

Moore, George Edward. Principia Ethica, ed. by Thomas Baldwin. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.

Moore, George Edward. Zasady etyki. Tłum. Czesław Znamierowski. Warszawa: De Agostini Polska; Altaya Polska, 2003.

Niemczuk, Andrzej. „Błąd teoretyzmu w aksjologii”. Kultura i Wartości 2012, nr 3: 7–33.

Niemczuk, Andrzej. Filozofia praktyczna. Studia i szkice. Lublin: UMCS, 2016.

Paczkowski, Przemysław. „Arystotelesowska koncepcja wiedzy praktycznej”. W: Byt

i powinność czyli status i funkcje wartości, red. Andrzej Zachariasz, 73–80. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2005.

Platon. „Menon”. W: Platon. Dialogi. Tłum. Władysław Witwicki. Warszawa: Unia Wydawnicza „Verum”, 1993.

Polanyi, Michael. The Tacit Dimension. Chicago: The University of Chicago Press, 1966.

Preti, Consuelo. „The Context and Origin of Moore’s Formulation of the Naturalistic Fallacy in Principia Ethica”. W: The Naturalistic Fallacy, ed. by Neil Sinclair, 54–72. Cambridge: Cambridge University Press, 2019. DOI:10.1017/9781316717578.

Schlick, Moritz. Zagadnienia etyki. Tłum. Maria i Andrzej Kawczakowie. Warszawa: PWN, 1960.

Searle, John R. „How to Derive »Ought« from »Is« Revisited”. W: Revisiting Searle on Deriving “Ought” from “Is”, ed. by Paolo Di Lucia, Edoardo Fittipaldi, 3–16. Switzerland: Springer Nature, 2021. DOI:10.1007/978-3-030-54116-3_1.

Sinclair, Neil. „The Naturalistic Fallacy and the History of Metaethics”. W: The Naturalistic Fallacy, ed. by Neil Sinclair, 9–29. Cambridge: Cambridge University Press, 2019. DOI:10.1017/9781316717578.

Trybulec, Barbara. „Błąd naturalistyczny – analiza i krytyka. Metaetyczne źródło sporu o na-turalizowanie epistemologii”. Rocznik Filozoficzny Ignatianum 19, nr 2 (2013): 45–79. DOI:10.5281/zenodo.44448.

Załuski, Wojciech. „Błąd naturalistyczny”. W: Studia z filozofii prawa, t. 2, red. Jerzy Stelmach, 111–121. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2022.33.25-45
Data publikacji: 2022-07-31 23:21:37
Data złożenia artykułu: 2021-12-11 22:35:54


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1998
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2022 Piotr Jaskółka

##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl