Aprobata i dezaprobata w fenomenologii Husserla. Zarządzanie konfliktami wartości poprzez uzasadnione oceny

Alessandro Guardascione

Streszczenie w języku polskim


Analiza aktów aprobaty (Billigung) to jedna z pierwszych prób podejmowanych przez Husserla w celu opisu wartościowania lub oceny (Wertschätzung). Jak wskazują niektórzy autorzy (Melle, 2020; 2012; Ramírez, 2018; Montagová, 2012), akty aprobaty odgrywają znaczącą rolę w naszym doświadczeniu, gdyż to dzięki nim stykamy się pierwotnie z uzasadnieniem naszych aktów emocjonalnych i wolitywnych. Mimo swego znaczenia, akty te zdają się jednak nie odgrywać dalszej roli w późniejszych rozważaniach Husserla na temat doświadczenia oceniającego. Opierając się na niedawno opublikowanych rękopisach włączonych do Studien zur Struktur des Bewusstseins, rekonstruuję Husserlowską koncepcję aprobaty, usytuowanej między aktami emocjonalno-wolitywnymi (Gemütsakte) a aktami intelektualnymi (Verstandesakte). W szczególności analizuję problemy, z którymi Husserl styka się, gdy pojmuje aprobatę jako „uczucie wtórne” (sekundäres Gefühl) związane z podobaniem się (Gefallen). Wskazuję również, że gdy badamy ważność naszych aktów intencjonalnych, aprobata i dezaprobata nie tylko ujawniają zajmowaną przez nas postawę oceniającą, ale stanowią również uczuciowe podłoże, na którym możemy opowiadać po jakiejś stronie w konfliktach wartości. W rzeczy samej, uświadamiając sobie nasze oceny, możemy przyjąć lub odrzucić emocje, pragnienia i życzenia oraz związane z nimi wartości – na bazie tego, czy uznajemy je za dobre czy złe, uzasadnione czy nieuzasadnione.


Słowa kluczowe


aprobata i dezaprobata; doświadczenie wartościujące; uzasadnienie; Husserl; konflikty wartości

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Brentano, F. Psychology from an Empirical Standpoint. Edited by L. McAlister and trans. by A. C. Rancurello, D.B. Terrell, and L. McAlister. Routledge, 2009.

Brentano, F. The Origin of Our Knowledge of Right and Wrong. Edited by R. M. Chisholm and trans. by R. M. Chisholm and E. H. Schneewind. Routledge, 2009.

De Warren, N. “Husserl and Phenomenological Ethics.” In The Cambridge History of Moral Philosophy. Edited by S. Golob and J. Timmermann, 562-576. Cambridge University Press, 2017. https://doi.org/ 10.1017/9781139519267.044.

Drummond, J. J. “Aristotelianism and Phenomenology.” In Phenomenological Approaches to Moral Philosophy. Edited by J.J. Drummond and L. Embree, 15-45. Dordrecht: Springer, 2002. https://doi.org/10.1007/978-94-015-9924-5_2.

Gubser, M. “An Image of a Higher World: Ethical Renewal in Franz Brentano and Edmund Husserl.” Santalka: Filologija, Edukologija, 17(3), (2009): 39-49. https://doi.org/10.3846/1822-430X.2009.17.3.39-49.

Hua XLIII/2. Husserl, E. Studien zur Struktur des Bewusstseins. Teilband II. Gefühl und Wert. Texte aus dem Nachlass (1896-1925). Edited by U. Melle and T. Vongehr. Dordrecht: Springer, 2020. https://doi.org/10.1007/978-3-030-35926-3.

Hua XXV. Husserl, E. Aufsätze und Vorträge (1922-1937). Edited by T. Nenon and H. R. Sepp. Dordrecht: Kluwer, 1989.

Hua XXVIII. Husserl, E. Vorlesungen Über Ethik und Wertlehre (1908–1914). Edited by U. Melle. Dordrecht: Kluwer, 1988.

Hua XXXVII. Husserl, E. Einleitung in die Ethik: Vorlesungen Sommersemester 1920/1924. Vol. 37. Edited by and H. Peucker. Springer-Verlag, 2012.

Hume, D. An Enquiry Concerning the Principles of Morals. Edited by L. A. Selby-Bigge and P. H. Nidditch. Oxford University Press, 1975.

Hume, D. Treatise of Human Nature. Edited by L. A. Selby-Bigge and P. H. Nidditch. Oxford University Press, 1978.

Husserl, E. Logical Investigations. Volume II. Edited by D. Moran and translated by J. N. Findlay. London: Routledge, 2001.

Janoušek, H., & Zahavi, D. “Husserl on Hume.” British Journal for the History of Philosophy, 28(3), (2020): 615-635. Janoušek, H., & Zahavi, D. “Husserl on Hume.” British Journal for the History of Philosophy, 28(3), (2020): 615-635. https://doi.org/10.1080/09608788.2019.1678457.

Melle, U. “Edmund Husserl: From Reason to Love.” In Phenomenological Approaches to Moral Philosophy. Edited by J. J. Drummond and L. Embree, 229-248. Dordrecht: Springer, 2002. https://doi.org/10.1007/978-94-015-9924-5_12.

Melle, U. “Einleitung”. In Studien zur Struktur des Bewusstseins. Teilband I. Verstand und Gegenstand Texte aus dem Nachlass (1909-1927). E. Husserl, edited by U. Melle and T. Vongehr, LI-LXXV. Dordrecht: Springer, 2020. https://doi.org/10.1007/978-3-030-35788-7.

Melle, U. “Husserls deskriptive Erforschung der Gefühlserlebnisse.” In Life, Subjectivity & Art. Essays in Honor of Rudolf Bernet. Edited by R. Breeuer and U. Melle, 51-99. Dordrecht: Springer, 2012. https://doi.org/ 10.1007/978-94-007-2211-8_3.

Melle, U. “The Development of Husserl’s Ethics.” Études Phénoménologiques, 7(13/14), (1991): 115-135. https://doi.org/10.5840/etudphen1991713/144.

Montagová, K.S. “The Moment of Approval and the Constitution of Values in Husserl´s Phenomenology” In Studies in Contemporary Phenomenology, Vol. 6: Investigating Subjectivity, Classical and New Perspectives. Edited by G.-J. Heiden, K. Novotny, I. Römer, and L. Tengelyi, 255-265. Leiden, Boston: Brill, 2012. https://doi.org/10.1163/9789004222595_015.

Ramírez, I. Q. “Aprobación del Valor, Decisión y Motivación Racional: Observaciones sobre la Ética de Edmund Husserl.” La Lámpara de Diógenes, vol. 16(30), (2018): 117-132.

Schuhmann, K. Husserl-Chronik. Denk- und Lebensweg Edmund Husserls. Husserliana Dokumente I. The Hague: Martinus Nijhoff Publishers, 1977.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2022.34.27-52
Data publikacji: 2023-02-14 12:07:23
Data złożenia artykułu: 2022-08-29 17:18:08


Statystyki


Widoczność abstraktów - 614
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Alessandro Guardascione

##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl