Czyste pojęcia intelektu oraz transcendentalna jedność apercepcji jako źródła dialektyki Hegla

Maciej Wodziński

Streszczenie w języku polskim


Analiza przeprowadzona w niniejszym artykule pokazuje, jak wpływową inspiracją dla stworzenia przez Hegla swojej koncepcji dialektyki była Kantowska tablica czystych pojęć intelektu i pojawiające się w jej obrębie relacje między poszczególnymi kategoriami. Jak zostało wykazane pojawiające się w Nauce Logiki pojęcia, takie jak początek, jedność wielości, stawanie się czy istnienie, bazują na Kantowskich kategoriach ogółu, stosunku, czy jakości. Również w oparciu o Kantowskie kategorie, lecz tym razem z grupy modalności, Hegel tworzy swoją dialektykę tego, co konieczne, łącząc ze sobą to, co przypadkowe (a u Kanta możliwe) z tym, co istniejące. Oprócz dokładnej analizy „rodowodu” tych zapożyczeń, artykuł wskazuje również, że takie koncepcje, jak transcendentalna jedność apercepcji, intelekt intuitywny, idea nieśmiertelności duszy i ogólny prymat rozumu praktycznego nad teoretycznym (przejęte przez Fichtego oraz Schellinga od Kanta), stały się fundamentem Heglowskiej koncepcji absolutu w kształcie, jaki znamy obecnie.


Słowa kluczowe


czyste pojęcia intelektu; transcendentalna jedność apercepcji; Hegla krytyka Kanta; ogląd intelektualny

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Buhr, Manfred. „Schelling a historia rozwoju klasycznej filozofii niemieckiej”. Studia Filozoficzne, 1997, nr 3: 107–17.

Fichte, Johann Gottlieb. Teoria Wiedzy. Tłum. Marek J. Siemek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.

Gadamer, Hans-Georg. „The idea of Hegel’s Logic”. W: Hans-Georg Gadamer, Hegel’s Dialectic: Five Hermeneutical Studies. Tłum. Christopher Smith, 75-99. New Haven and London: Yale University Press, 1971.

Guyer, Paul. „Thought and Being: Hegel’s critique of Kant’s theoretical philosophy”. W: The Cambridge Companion to Hegel, red. Frederick C. Beiser, 171–211. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.

Habermas, Jürgen. „From Kant to Hegel and Back again – The Move Towards Detranscendentalization.” European Journal of Philosophy 7, issue 2 (1999): 129–157.

Hammer, Espen. German Idealism: Contemporary Perspectives. New York: Routledge, 2007, 113–134.

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Encyklopedia Nauk Filozoficznych. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: PWN, 1990.

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Fenomenologia Ducha. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: Aletheia, 2010.

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Nauka logiki, t. 1–2. Tłum. Adam Landman. Warszawa: PWN, 1967.

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Wykłady z historii filozofii, t. 1, 3. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: PWN, 1994.

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich Zasady filozofii prawa. Tłum. Adam Landman. Warszawa: PWN, 1969.

Henrich, Dieter. Lectures on German Idealism, Between Kant and Hegel. London: Harvard University Press, 2003.

Hyppolite, Jean. Logic and Existence: The Cultural Politics of Drugs, Alcohol, and Addictive Relations. Tłum. Leonard Lawlor i Amit Sen. New York: SUNY Press, 1997.

Jeziorowski, Andrzej. Rozum i Poznanie. Wrocław: Ossolineum, 1989.

Kant, Immanuel. Krytyka czystego rozumu, t. 1–2. Tłum. Roman Ingarden. Warszawa: PWN, 1957.

Kant, Immanuel. Krytyka władzy sądzenia. Tłum. Jerzy Gałecki. Warszawa: PWN, 1986.

Kojève, Alexandre. Wstęp do wykładów o Heglu. Tłum. Światosław Florian Nowicki Warszawa: Aletheia, 1999.

Kreines, James. „Between the Bound of Experiende And Divine Intuition: Kants Epistemic Limits And Hegel’s Ambition”. Inquiry 50, no. 3 (2007): 306–334.

Longuenesse, Béatrice. Hegel’s critique of metaphysics. Tłum. Nicole Simek. Cambridge: Cambridge University Press, 2007.

Rosiak, Marek. Dialektyka Hegla. Kraków: Universitas, 2011.

Siemek, Marek J. Idea transcendentalizmu u Fichtego i Kanta. Warszawa: PWN, 1977.

Sikora, Paweł. „Doświadczenie a realizm w filozofii percepcji Hegla”. Principia. Pisma koncepcyjne z filozofii i socjologii teoretycznej 2009, t. LI-LII: 61–75.

Sikora, Paweł. „Krytyka czystego rozumu a problem możliwości metafizyki”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio I: Philosophia – Sociologia, 2005, vol. XXX: 83–101.

Skarga, Barbara. „Trwałość i zmienność kategorii”. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, 1988, t. 33: 3–40.

Sobotka, Milan. „Wpływ Schellinga na Hegla podczas ich współpracy w „Kritisches Jahrbuch der Philosophie”. Tłum. Jan Garewicz. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, 1979, t. 25: 119–129.

Stern, Robert. Hegel, Kant and the Structure of the Object. London: Routledge, 1990.

Stróżewski, Władysław. Istnienie i sens. Kraków: Znak, 2005.

Wesoły, Marian. „Uwagi o metafizycznej dedukcji kategorii w systemie Kanta”. Studia Filozoficzne, 1980, nr 12: 63–81.

Westphal, Kenneth R. „Contemporary epistemology: Kant, Hegel, McDowell”. European Journal of Philosophy 14, issue 2 (2006): 274–301.

Westphal, Kenneth R. „Kant, Hegel and the Fate of „the” Intuitive Intellect”. W: The Recep-tion of Kant’s Critical Philosophy, red. Sally Sedgewick. New York: Cambridge University Press, 2007: 283–305.

Żelazny, Mirosław. Heglowska filozofia ducha. Warszawa: IFiS PAN, 2000.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2018.26.135-158
Data publikacji: 2019-01-22 00:30:39
Data złożenia artykułu: 2018-01-04 17:24:27


Statystyki


Widoczność abstraktów - 2819
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2019 Maciej Wodziński

##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl