Heglowskie źródła ergantropii

Streszczenie w języku polskim

Filozofia Heglowska pozwala zagadnienie istnienia człowieka w rzeczach ująć gruntownie jako jeden z aspektów fundamentalnego dla filozofii nowożytnej zagadnienia stosunku myślenia i bytu. Hegel ujmuje ten stosunek dynamicznie, najpierw jako proces wychodzenia idei poza siebie, jej wyzewnętrznianie się, przechodzenie w przyrodę, w sposób istnienia właściwy rzeczom, a następnie jako proces znoszenia tej zewnętrznej przedmiotowości poprzez jej przemianę w świat duchowy. Tego znoszenia dokonuje człowiek, co polega na kształtowaniu tego, co naturalne, na tworzeniu świata kultury jako świata rzeczy stanowiących specyficznie ludzki świat, a na najwyższym poziomie – jako kształtowanie świata myśli poprzez uczynienie płynnymi zakrzepłych pojęć, odpowiadających wyobrażeniu świata jako nagromadzenia odrębnych rzeczy, i rozpoznawanie następnie we wszystkim jednego absolutnego ducha, którego momentem – jako jego rzeczywista jednostkowa samowiedza – jest człowiek. Ergantropia Andrzeja Nowickiego koncentruje się na jednej z faz tego przedstawionego w filozofii Hegla procesu, mianowicie na tworzeniu przedmiotowego świata kultury, dzięki któremu człowiek nadaje sobie istnienie na zewnątrz siebie, w rzeczach będących jego dziełami. Według Hegla w świecie kultury znaczenie mają jedynie indywidualności, które same – podobnie jak ich dzieła – są rezultatem kształtowania, wytworem kultury, czymś o znaczeniu ogólnym. Człowiek staje się taką indywidualnością dopiero dzięki przyswojeniu sobie zastanego świata kultury i przetworzeniu go w swoją własną substancję. Dopiero dzięki temu staje się on zdolny do tworzenia własnych dzieł jako dzieł wzbogacających zastany świat kultury, tzn. takich, których wartość jest ogólna, które mają znaczenie również dla innych. Wspólnym mianownikiem ergantropii Andrzeja Nowickiego i filozofii Hegla jest pozytywny, a nawet entuzjastyczny stosunek do ludzkiej kultury, stawianie jej wyżej od świata przyrody.