Tożsamość i pamięć społeczna z perspektywy edukacji międzykulturowej – na podstawie badań przeprowadzonych wśród polskich i izraelskich licealistów

Streszczenie w języku polskim

W artykule odnoszę się do kwestii pamięci społecznej i tożsamości zbiorowej. Kontekstem teoretycznym pracy jest edukacja międzykulturowa. Wnioski prezentowane w tekście opierają się na badaniach prowadzonych w 2013 roku z udziałem licealistów z Polski i Izraela metodą sondażu diagnostycznego. Przedmiotem badań jest pamięć przeszłości Białegostoku jako element tożsamości zbiorowej Polaków i Żydów. Badania były prowadzone w szkołach średnich w Białymstoku i w dzielnicy Kiryat Białystok w miejscowości Yehud w Izraelu. Celem analizy było odkrycie tych elementów identyfikacji tożsamościowej, które ułatwiają komunikację międzykulturową i pozwalają grupom kulturowym, w tym szczególnie Polakom i Żydom współpracować na rzecz poznawania wspólnego dziedzictwa ich przodków. Okazało się, że deklarowane przez licealistów poczucie przynależności do wielu różnych grup kulturowych łączy się z występowaniem monumentalnego typu pamięci charakteryzującego się bogatą wiedzą i funkcjonalnością. Jest to pamięć najbardziej pożądana w pracy edukacyjnej. Natomiast silne eksponowanie identyfikacji kontynentalnej i globalnej, ale też narodowej, koreluje z desemantyzacją pamięci społecznej. Im wyraźniej młodzież orientuje się na świat i Europę oraz wyraża swoje przywiązanie do narodu, tym częściej wycofuje się z angażowania w sprawy środowiska lokalnego i regionu. Zmiany społeczne wymagają diagnozy tożsamości i pamięci społecznej, wykrywania elementów powodujących problemy komunikacyjne.