Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Wybrane zasoby osobowości oraz ich wzajemne relacje u młodych dorosłych osób z wrodzoną niepełnosprawnością ruchową
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: Wrodzona niepełnosprawność ruchowa jest dla człowieka wyzwaniem, które może znacząco modyfikować przeżywanie własnej dorosłości. Niezbędne jest nieustanne pogłębianie wiedzy o zasobach, które mogą wspomagać psychospołeczną adaptację osób z wrodzoną niepełnosprawnością ruchową. Takimi zasobami mogą być samoocena, wewnętrzne poczucie kontroli oraz poczucie koherencji.
Cel badań: Celem przeprowadzonych badań było określenie relacji pomiędzy samooceną, umiejscowieniem poczucia kontroli i poczuciem koherencji wśród młodych dorosłych osób z wrodzoną niepełnosprawnością ruchową.
Metoda badań: Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, a w jej ramach następujące narzędzia badawcze: skalę SES Rosenberga w polskiej adaptacji Łaguny, Lachowicz – Tabaczek i Dzwonkowskiej, kwestionariusz Delta autorstwa Drwala, oraz zmodyfikowaną wersję kwestionariusza SOC-29 autorstwa Antonovsky’ego.
Wyniki: Wykazano istotne związki pomiędzy samooceną a umiejscowieniem poczucia kontroli i poczuciem koherencji oraz umiejscowieniem poczucia kontroli a poczuciem koherencji.
Wnioski: Samoocena, wewnętrzne poczucie kontroli oraz poczucie koherencji są ze sobą istotnie związane. Mogą się wzajemnie warunkować i przyczyniać do wzajemnego wzrostu.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Antonovsky, A. (2005). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Bidziński, K. (2010). Zmiany w hierarchii wartości osób z dysfunkcją narządu ruchu w okresie od dorastania do wczesnej dorosłości. W: Z. Palak, A. Bujnowska, A. Pawlak (red.), Aktualne problemy edukacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych w biegu życia (ss. 119–130). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Blanes, L., Carmagnani, M. I. S., Ferreira, L. M. (2009). Quality of life and self-esteem of persons with paraplegia living in São Paulo, Brazil. Quality of Life Research, 18(1), 15–21.
Bochniarz, A. (2018). Samoocena osób niepełnosprawnych ruchowo pracujących zawodowo. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin - Polonia. Sectio J, XXXI(2), 207–221.
Branden, N. (2012). Sześć filarów poczucia własnej wartości. Łódź: Wydawnictwo Feeria.
Buntinx, W. (2013). Understanding Disability: A Strenghts-Base Approach. W: M. Wehmeyer (red.), The Oxford Handbook of Positive Psychology and Disability (ss. 7–18). New York: Oxford Univeristy Press.
Byra, S. (2012). Radzenie sobie w sytuacjach trudnych a przystosowanie do życia z niepełnosprawnością u osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego o zróżnicowanym poziomie subiektywnej oceny zdrowia. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 18(1), 37–44.
Byra, S. (2019). Niepełnosprawność ruchowa w paradygmacie pozytywnie ukierunkowanym. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Chung, M. C., Preveza, E., Papandreou, K., Prevezas, N. (2006). The relationship between posttraumatic stress disorder following spinal cord injury and locus of control. Journal of Affective Disorders, 93(1–3), 229–232.
Darling, R. B., Heckert, D. A. (2010). Orientations toward disability: Differences over the lifecourse. International Journal of Disability, Development and Education, 57(2), 131–143.
Drwal, R. (1978). Poczucie kontroli jako wymiar osobowości – podstawy teoretyczne, techniki badawcze i wyniki badań. W: L. Wołoszynowa (red.), Materiały do nauczania psychologii. Seria III. Metody badań psychologicznych. Tom 3 (ss. 307–345). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Drwal, R. (1979). Opracowanie kwestionariusza Delta do pomiaru poczucia kontroli. Studia Psychologiczne, XVIII(1), 67–84.
Dunn, D., Doughtery, D. (2005). Prospects for a positive psychology of rehabilitation. Rehabilitation Psychology, 50(3), 305–311.
Elliott, T. R., Kurylo, M., Rivera, P. (2002). Positive growth following acquired physical disability. W: C. Snyder S. Lopez (red.), Handbook of positive psychology (ss. 687–699). Oxford: Oxford Univeristy Press.
Gindrich, P. (2017). Samoocena gimnazjalistów a ich poczucie kontroli w sytuacji odniesienia sukcesu – znaczenie płci, trudności w uczeniu się oraz zaburzeń towarzyszących. W: M. Humeniuk, I. Paszenda, W. Żłobicki (red.), Sukces jako zjawisko edukacyjne vol. 2 (ss. 174–194). Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Gordon, E. (1965). Characteristics of socially disadvantaged children. Review of Educational Research, 35(5), 377–388.
Jahnsen, R., Villien, L., Stanghelle, J. K., Holm, I. (2002). Coping potential and disability - Sense of coherence in adults with cerebral palsy. Disability and Rehabilitation, 24(10), 511–518.
Janelle, S. (1992). Locus of control in nondisabled versus congenitally physically disabled adolescents. The American Journal of Occupational Therapy. : Official Publication of the American Occupational Therapy Association, 46(4), 334–342.
Katra, G., Olkowska, A. (2006). Kształtowanie się planów życiowych u młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu. W: T. Gałkowski, E. Pisula (red.), Psychologia rehabilitacyjna. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Kennedy, P., Lude, P., Elfström, M. L., Smithson, E. (2010). Sense of coherence and psychological outcomes in people with spinal cord injury: Appraisals and behavioural responses. British Journal of Health Psychology, 15(3), 611–621.
King, G., Shultz, I., Steel, K., Gilpin, M., Cathers, T. (1993). Self-evaluation and self-concept of adolescents with physical disabilities. The American Journal Of Occupational Therapy, 47(2), 132–140.
Kowalczyk, A. (2013). Samoocena jako predyktor przystosowania psychospołecznego osób z niepełnosprawnością pourazową. Lublin: Wydawnictwo WSSP im. Wincentego Pola.
Kowalik, S. (2007). Psychologia rehabilitacji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Krasowicz, G., Kurzyp-Wojnarska, A. (1987). Społeczne wyznaczniki poczucia kontroli następstww zdarzeń. Psychologia Wychowawcza, 5, 525–532.
Łaguna, M., Lachowicz-Tabaczek, K., Dzwonkowska, I. (2007). Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody. Psychologia Społeczna, 2(4), 164–176.
Lawrence, E., Winschel, J. (1973). Self-concept and the retarded: Research and Issues. Exceptional Children, 39(4), 310–319.
Magill-Evans, J., Restall, G. (1991). Self-Esteem of Persons With Cerebral Palsy: From Adolescence to Adulthood. The American Journal Of Occupational Therapy, 45(9), 819–825.
Majewicz, P. (2002). Obraz samego siebie a zachowanie młodzieży niepełnosprawnej ruchowo. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Majewicz, P. (2012). Psychospołeczna adaptacja osób z niepełnosprawnością ruchową w okresie dorosłości. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Majewicz, P. (2015). Pozytywna psychologia rehabilitacji jako teoretyczno-praktyczna realizacja paradygmatu pozytywnego ukierunkowania. W: J. Głodkowska (red.), Personalistyczne ujęcie fenomenu niepełnosprawności (ss. 25–45). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Margalit, M., Cassel-Seidenman, R. (1987). Life Satisfaction and Sense of Coherence among Young Adults with Cerebral Palsy. Career Development for Exceptional Individuals, 10(1), 42–50.
Miyahara, M., Piek, J. (2006). Self-esteem of children and adolescents with physical disabilities: Quantitative evidence from meta-analysis. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 18(3), 219–234.
Moen, V., Eide, G., Drageset, J., Gjesdal, S. (2019). Sense of Coherence, Disability, and Health-Related Quality of Life: A Cross-Sectional Study of Rehabilitation Patients in Norway. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 100, 448–457.
Nosek, M., Hughes, R., Swedlund, N., Taylor, H., Swank, P. (2003). Self-esteem and women with disabilities. Social Science and Medicine, 56, 1737–1747.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2008). Osobowość, stres a zdrowie. Warszawa: Difin.
Otrębski, W., Rożnowski, B. (2008). Sytuacja psychologiczna osób z niepełnosprawnością na rynku pracy. Badania percepcji pracodawców, pracowników i poszukujących pracy. Lublin: Instytut Rynku Pracy.
Plieth-Kalinowska, I. (2009). Bezpieczeństwo społeczne dziecka niepełnosprawnego z dysfunkcją narządu ruchu. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Psarra, E., Kleftaras, G. (2013). Adaptation to Physical Disabilities: The Role of Meaning in Life and Depression. The European Journal of Counselling Psychology, 2(1), 79–99.
Rader, L. A. (2003). An inquiry into the relationship between self -concept, self -esteem, locus of control, self -efficacy and self -determination of students with and without physical disabilities. Columbia: Columbia University.
Riad, J., Brostrӧm, E., Langius-Eklӧf, A. (2013). Do movement deviations influence self-esteem and sense of coherence in mild unilateral cerebral palsy. Journal of Pediatric Orthopedics, 33(3), 298–302.
Ristner, G., Andersson, R., Johansson, L. M., Johansson, S. E., Ponzer, S. (2000). Sense of coherence and lack of control in relation to outcome after orthopaedic injuries. Injury, 31(10), 751–756.
Rorat, M. (2006). Wartości i poczucie sensu życia młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Sęk, H. (2001). Stres krytycznych wydarzeń życiowych. W: H. Sęk T. Pasikowski (red.), Zdrowie – stres – zasoby. O znaczeniu poczucia koherencji dla zdrowia (ss. 13–22). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Szychowiak, B. (2008). Wychowanie dzieci niesprawnych ruchowo. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie (ss. 381–416). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2021.40.1.143-156
Data publikacji: 2021-04-16 14:27:13
Data złożenia artykułu: 2020-12-11 00:19:54
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2021 Grażyna Aondo-Akaa
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.