W poszukiwaniu nauczycielskiego oporu – na podstawie narracji nauczycieli

Streszczenie w języku polskim

Wprowadzenie: W kręgach badaczy nauczycielskiej profesji powszechnie mówi się o deficycie profesjonalnej suwerenności nauczycieli, o pozbawianiu ich zawodowej autonomii czy wręcz zniewalaniu na skutek utrzymującego się autorytarnego stylu zarządzania instytucjami oświatowymi i osadzonymi w nich podmiotami. Tekst jest próbą ukazania, w jaki sposób nauczyciele postrzygają swoje umiejscowienie w przestrzeni edukacyjnej, czy i jak przeciwstawiają się krępującym ich zewnętrznym ograniczeniom.

Cel badań: Głównym celem jest ukazanie działań opozycyjnych podejmowanych przez nauczycieli odczuwających zawodową presję.

Metoda badań: W badaniach zastosowałam strategię jakościową. Posłużyłam się wywiadem swobodnym, zwanym także pogłębionym. Badaniami objęłam 19 nauczycielek szkół podstawowych i średnich. W analizach zgromadzonego materiału badawczego wykorzystałam większość narzędzi analitycznych wskazanych przez Grahama Gibbsa.

Wyniki: Badania odsłoniły przeświadczenie rozmówczyń o baraku możliwości stanowienia o sobie jako nauczycielach i wywierania wpływu na szerszą rzeczywistość oświatową. Obok dostrzeżonych przez nie źródeł oraz form wywierania zawodowej presji równocześnie ujawniły deficyt czynnych aktów oporu ukierunkowanych na zmianę ich podległej pozycji.

Wnioski: Badane nauczycielki prezentują działania charakterystyczna dla oporu akomodacyjnego. Ich reakcje na ciągle zmieniające się regulacje i rosnące wymagania zawodowe mają charakter dostosowawczy i nie przyczyniają się do zmiany ich podległego położenia.