Specyfika rysunku niewidomych uczniów na przykładzie reprezentacji schamtu drzewa

Streszczenie w języku polskim

Wprowadzenie: Rysunek od wieków stanowi twórczą formę wypowiedzi człowieka. Autor kształtuje wizerunek zjawiska na podstawie własnych doświadczeń sensorycznych i wyobrażeń oraz wiedzy niesionej poprzez język, dostarczanej kulturowo. Artykuł dotyczy reprezentacji zjawisk rzeczywistości w rysunkach osób całkowicie niewidomych od urodzenia.

Cel badań: Cel badań zawiera się w pytaniu: czy osoby niewidome prezentują podobną typologię formy drzewa w rozwoju plastycznym, jak osoby widzące? Interesują mnie szczególnie następujące kwestie: jakimi cechami estetycznymi (formą i niepowtarzalnością ujęcia), odznaczają się rysunki niewidomych uczniów? Czy wzorce osób widzących są podobne do wzorców konstruowanych przez osoby niewidome? Czy osoby niewidome ukazują swoistą wizję zjawiska na podstawie własnych wyobrażeń i doświadczeń sensorycznych?

Metoda badań: Metodą postępowania badawczego będzie analiza prac plastycznych powstałych w procesie aktu rysowania. Aby dotrzeć do wiedzy o kreowanym zjawisku, zastosowano metodę wywiadu oraz obserwację uczestniczącą podczas aktu twórczego. Przedmiot analizy stanowią wypukłe rysunki na folii mikrorowkowanej. Analizie zostanie poddana warstwa formalna dzieła w rysunkach drzew niewidomych uczniów. Komponenty wizerunku zjawiska zostaną przeanalizowane w odniesieniu do typologii formy drzewa w twórczości plastycznej dzieci widzących, zaproponowanej przez Stanisława Popka (1985). Dokonując analizy rysunkowych reprezentacji zjawiska, odniosę się także do badań zajmujących się zagadnieniem rozwoju plastycznego dziecka, zaprezentowanych przez specjalistów, tj. Szuman (1990), Lowenfeld i Brittain (1977), Arnheim (1974/2004), Popek (2010) oraz Uberman (2019).

Wyniki: Na podstawie analiz dzieł rysunkowych można zauważyć, że niewidomi kreują zjawisko drzewa następującymi sposobami: a) zgodnie z wzorcem widzących, b) wypracowując również własne, odmienne wzorce.

Wnioski: Można zaobserwować opóźnienie etapów w rozwoju plastycznym osób niewidomych w stosunku do widzących rówieśników. Wzorce rysunkowe niewidomych bywają zgodne z wzorcami widzących, czasami jednak zostają wypracowane własne, odmienne wzorce. Typologia formy drzewa podąża u osób niewidomych odmienną drogą niż u widzących. W rysunkach drzew niewidomych można zaobserwować progres związany z rozwojem formy obrazowanego zjawiska.