Nauczyciel wczesnej edukacji w obliczu problematyki tanatologicznej
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: Włączenie elementów edukacji tanatologicznej do edukacji wczesnoszkolnej to niezbędny element wychowania. Dobiegające końca życie, potrzeby człowieka umierającego oraz osób z nim związanych – to trudne tematy, budzące silne, negatywne emocje. We współczesnym świecie doświadczenie śmierci stało się niestety dużo bliższe, nierzadko zaś także boleśnie osobiste. Pandemia COVID-19, wojna na Ukrainie spowodowała znaczne pogorszenie funkcjonowania psychicznego zarówno dzieci, jak i dorosłych. Edukacja tanatologiczna na etapie klas I-III szkoły podstawowej jest zatem trudnym zadaniem, często przerastającym możliwości najbardziej doświadczonych i uzdolnionych nauczycieli.
Cel badań: Artykuł przedstawia tematykę edukacji tanatologicznej jako wyzwania dla nauczyciela wczesnej edukacji na podstawie literatury przedmiotu, a celem badań jest zaprezentowanie przygotowania nauczycieli wczesnej edukacji w tym obszarze na podstawie ich samooceny oraz dokonanie diagnozy tych kompetencji w odniesieniu do stażu pracy na podstawie badań własnych.
Metoda badań: W badaniu posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, techniką ankiety oraz kwestionariuszem ankiety online (Google Forms). Do analizy materiału badawczego zastosowano elementy statystyki opisowej.
Wyniki: Wyniki badań pokazały, że większość nauczycieli wczesnej edukacji nie posiada wystarczających kompetencji w obszarze edukacji tanatologicznej, a dla połowy z nich zagadnienie śmierci to trudny temat do rozmowy z dziećmi. Jednocześnie nauczyciele zdają sobie sprawę z potrzeby wsparcia ucznia cierpiącego po stracie bliskiej osoby i deklarują udzielanie mu pomocy w tym zakresie.
Wnioski: Obecność tematu śmierci jest wszechobecna. Nauczyciel wczesnej edukacji powinien mieć świadomość, że rozmowa o umieraniu to bardzo trudny, delikatny temat dla małego dziecka. Często dotyczy dramatycznych przeżyć i wzbudza negatywne emocje u uczniów. Nauczyciel powinien posiadać wiedzę na temat edukacji tanatologicznej, umiejętność i łatwość konwersacji na tej płaszczyźnie, okazywać wrażliwość, takt i empatię uczniowi przeżywającemu żałobę. Dlatego postuluje się wprowadzenie do programu studiów pedagogicznych edukacji tanatologicznej. Konieczne staje się świadome postrzeganie roli i miejsca edukacji tanatologicznej jako jednego z niezbędnych składników edukacji wczesnoszkolnej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Binnebesel, J. (2013). Tanatopedagogika w doświadczeniu wielowymiarowości człowieka i śmierci [Thanato-pedagogy in Experiencing the Multidimensionality of Humankind and Death]. Pub. Adam Marszałek.
Binnebesel, J. (2017). Percepcja lęku przed śmiercią w kontekście Tanatopedagogicznej Relacyjnej Terapii Zastępczej [The Perception of Fear of Death in the Context of Thanatological Relational Replacement Therapy]. Pub. UMK.
Godawa, G. (2021). Kompetencje nauczyciela wobec wyzwań tanatopedagogicznych [Teachers’ Competencies in the Face of Thanato-pedagogic Challenges]. W A. Karpińska (Ed.), Edukacja w dialogu i perspektywie, Nauczyciel we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej [Education in Dialogue and Perspective, the Teacher in the Contemporary Educational Reality] (p.181-194). Pub. UwB.
Grzybowski, P. (2009). Praktyczne cele i aspekty kształcenia tanatologicznego pedagogów i nauczycieli [Practical Goals and Aspects of Thanatological Training of Teachers]. W J. Binnebesel, A. Janowicz, P. Krakowiak (Ed.), Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym [How to Talk with Pupils about the End of Life and Hospice Volunteering] (p. 7-19). Pub. UKW.
Kübler-Ross, E. (1996). Życiodajna śmierć. O życiu, śmierci i życiu po śmierci [Life-giving Death. On Life, Death and Life after Death], transl. E. Stahre-Godycka. Pub. Media-Rodzina. Nieroba, E., Zawłocki, I., Niewiadomski, K., (2010). Tanatopedagogika w procesie kształcenia nauczycieli [Thananto-pedagogy in the Process of Teacher Training]. Edukacja-Technika-Informatyka [Education-Technology-IT], 1(1), 250-256.
Ostrowska, A. (1991). Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa [Death in the Experience of Individuals and of Society]. Pub. IFiS PAN.
Sielicka, E. (2015). Edukacja tanatologiczna – współczesne wyzwanie [Thanatological Education – a Modern Challenge]. Pedagogika Społeczna [Social Pedagogy], 2(56), 155-165.
Sielicka, E. (2017). Edukacja tanatologiczna w szkole [Thanatological Education in the School]. Pub. US Minerwa.
Szejnach, P. (2015). Trudne umieranie. Narracyjne przedstawienia choroby i śmierci a doświadczenia osób terminalne chorych [Difficult Dying. Narrative Presentation of Illness and Death and the Experience of the Terminally Ill]. Pub. IS PAN.
Sztobryn-Bochomulska, J (2017). (Nie)obecność kategorii śmierci w edukacji dzieci – głos w dyskusji. Przegląd Pedagogiczny [(Non-)Presence of the Category of Death in Children’s Education – A Voice in Discussion], 2, 153-164.
Sztobryn-Bochomulska, J. (2020). Tanatos w literaturze dziecięcej i jego pedagogiczny wymiar [Thanatos in Children’s Literature and its Pedagogical Dimension]. Pub. UŁ.
Włodarczyk, A. (2007). Styl terapeutyczny nauczyciela-polonisty [The Therapeutic Style of the Polish Teacher]. Pub. UNIVERSITAS.
Zamarian, A. (2015). Edukacja ku dojrzałej recepcji fenomenu śmierci. Humanistyczny wymiar edukacji tanatologicznej [Education towards Mature Reception of the Phenomenon of Death. The Humanistic Dimension of Thanatological Education], Studia z Teorii Wychowania [Studies in Educational Theory], 4(13), 69-80.
Zdunik, J. (2021). Nauczyć umierania. Tanatopedagogika na lekcjach języka polskiego w liceum na przykładzie literatury najnowszej [To Teach Dying. Thanato-pedagogy in Secondary School Polish Lessons based on the Latest Literature]. Kształcenie Językowe [Language Education] 19 (29), p. 101-115. https://doi.org/10.19195/1642-5782.19(29).9
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2024.43.2.45-55
Data publikacji: 2024-09-05 10:36:32
Data złożenia artykułu: 2024-01-08 16:55:52
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2024 Anna Szkolak-Stępień
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.