Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Edukacja włączająca (nie) dla wszystkich. Instytucjonalizacja problemów społecznych i edukacyjnych dzieci i młodzieży
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: W ostatnich latach głównym kierunkiem polityki oświatowej stała się edukacja włączająca. W założeniu miała ona gwarantować uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniom niedostosowanym i zagrożonym niedostosowaniem społecznym, możliwość pełnego funkcjonowania w społeczności szkolnej, ograniczając stosowanie wobec nich rozwiązań segregacyjnych i specjalnych.
Cel badań: Celem było ustalenie, czy wdrażanie edukacji włączającej rzeczywiście przyczynia się do integracji uczniów niedostosowanych i zagrożonych niedostosowaniem społecznym z głównym nurtem edukacyjnym. W analizie zastosowano metodę śledzenia procesów.
Stan wiedzy: Pomimo niżu demograficznego i spadku ogólnej liczby uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego nastąpił wzrost liczby dzieci i młodzieży umieszczanej w placówkach resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych.
Podsumowanie: Hipoteza zakładająca, że zmiany te są wynikiem wdrażania edukacji włączającej nie została potwierdzona. Jednocześnie nie została obalona kontrhipoteza zakładająca, że zmiany są wynikiem postępującej medykalizacji problemów społecznych i niepowodzeń szkolnych, co sprzyja stosowaniu rozwiązań specjalnych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Adamczyk, B. (2016). Wykluczenie edukacyjne dzieci ulicy. Raport badań z Krakowa. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 37(2), 59–71.
Bernasiewicz, M.W., Noszczyk-Bernasiewicz, M. (2020). Przestępczość nieletnich w USA i w Polsce na podstawie wybranych statystyk kryminalnych. Archives of Criminology, 42(2), 207–238. https://doi.org/10.7420/AK2020B
Bogdanowicz, M. (1995). Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Psychologia Wychowawcza, 3, 216–223.
Borowiec, A., Lignowska, I., Makowska, M. (2009). Czy działania edukacyjne prowadzone w ramach profilaktyki i promocji zdrowia kreują „nowych dewiantów”. Problemy Polityki Społecznej, 12(12), 169–182.
Całek, G., Niedbalski, J., Racław, M., Sałkowska, M., Sztobryn-Giercuszkiewicz, J., Żuchowska-Skiba, D. (2023). Edukacja wobec zjawiska niepełnosprawności – osoba z niepełnosprawnością w przestrzeniach edukacyjnych. In G. Całek, J. Niedbalski, M. Racław M. Sałkowska, J. Sztobryn-Giercuszkiewicz, D. Żuchowska-Skiba (Eds.), Niepełnosprawność i edukacja (pp. 7–16). Wyd. UŁ.
Centrum Informatyczne Edukacji. (2024). Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi według województw. Retrieved 2, June, 2024 from: https://cie.gov.pl/ archiwalne-dane-statystyczne/ads-uczniowie-ze-specjalnymi-potrzebami-edukacyjnymi/
Chodyna-Santus, M. (2017). Medykalizacja niepowodzeń szkolnych a rynek usług terapeutycznych. Kontrowersje wokół metod terapii. Przegląd Pedagogiczny, 2, 165–177.
Collier, D. (2011). Understanding process tracing. Political Science & Politics, 44(4), 823–830.
Conrad, P. (1992). Medicalization and Social Control. Annual Review of Sociology, 18(1), 209–232. https://doi.org/10.1146/annurev.so.18.080192.001233
Cox, P., Godfrey, B. (2020). The ‘great decarceration’: Historical trends and future possibilities. The Howard Journal of Crime and Justice, 59(3), 261–285. https://doi.org/10.1111/hojo.12377
Cytlak, I. (2013). Iluzje inkluzji? Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w placówkach oświatowych. Studia Edukacyjne, 27, 173–184.
Fontaine, G. (2020). Process tracing for comparative policy analysis: A realist approach. In B. G. Peters, G. Fontaine (Eds.), Handbook of Research Methods and Applications in Comparative Policy Analysis (pp. 277–295). Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781788111195
Frazier, C., Richards, P., Potter, R. (1983). Juvenile diversion and net widening: Toward a clarification of assessment strategies. Human Organization, 42(2), 115–122.
Gałganek, A. (2018). Metoda śledzenia procesu i mechanizmy przyczynowe w badaniu stosunków międzynarodowych. Przegląd Politologiczny, 2, 7–30.
Gatto, L. (2023). Coping with a crisis: Business interest group coalitions in the wake of the financial crisis. Interest Groups & Advocacy, 12(3), 297–321. https://doi.org/10.1057/s41309-023-00191-6
Główny Urząd Statystyczny. (2001). Mały Rocznik Statystyczny Polski 2001. Retrieved 6, June, 2021 from: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/maly-rocznik-statystyczny-2001-r,1,2.html
Główny Urząd Statystyczny. (2014). Mały Rocznik Statystyczny Polski 2014. Retrieved 6, June, 2024 from: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/maly-rocznik-statystyczny-polski-2014,1,15.html
Główny Urząd Statystyczny. (2020). Mały Rocznik Statystyczny Polski 2020. Retrieved 26, May, 2024 from: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/maly-rocznik-statystyczny-polski-2020,1,22.html
Główny Urząd Statystyczny. (2022). Mały Rocznik Statystyczny Polski 2022. Retrieved 8, June, 2024 from: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/maly-rocznik-statystyczny-polski-2022,1,24.html
Główny Urząd Statystyczny. (2023). Mały Rocznik Statystyczny Polski 2020. Retrieved 8, June, 2024 from: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/maly-rocznik-statystyczny-polski-2023,1,25.html
Gudbrandsson, B. (2006). Dzieci w instytucjach opiekuńczych: zapobieganie instytucjonalizacji i alternatywne formy opieki w krajach europejskich. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka, 5(4), 36–67.
Kaniowska, T. (2011). Analiza zasadności umieszczania nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii. Retrieved 12, June, 2021 from: http://www.archiwum.ore.edu.pl/phocadownload/pracownie/resocjalizacjaanaliza%20zasadnoci%20umieszczania%20nieletnich%20w%20mow%20i%20mos_all_4.pdf
Kolankiewicz, M. (1998). Zagrożone dzieciństwo: Rodzinne i instytucjonalne formyopieki. WSiP.
Krause, A. (2023). Edukacja włączająca w dyskursie hipokryzji. Studia z Teorii Wychowania,14(1/42), 85–101.
Kusztal, J. (2016). Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym a profilaktyczne zadania szkoły. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 11(2/40), 97–110.
Laskowski, A. (2007). Centralny system kierowania nieletnich do placówek resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 2, 29–34.
Lewandowska-Kidoń, T. (2019). Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole jako szansa na przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia, 32(2), 69–81.
Liasidou, A., Symeou, L. (2018). Neoliberal versus social justice reforms in education policy and practice: Discourses, politics and disability rights in education. Critical Studies in Education, 59(2), 149–166.
Machałek, M. (2023). Rekordowe wsparcie psychologiczno-pedagogiczne w 2022/2023. Retrieved 7, June, 2024 from: https://www.gov.pl/web/nauka/rekordowe-wsparcie-psychologiczno-pedagogiczne-w-20222023
Maturo, A. (2013). The medicalization of education: ADHD, human enhancement and academic performance. Italian Journal of Sociology of Education, 5(3), 175–188.
Mussell, L., Evans, J. (2023). Youth carceral deinstitutionalisation and transinstitutionalisation in Ontario: Recent developments and questions. The Howard Journal of Crime and Justice, 62(4), 552–574.
https://doi.org/10.1111/hojo.12538
Najwyższa Izba Kontroli. (2021). Kształcenie w szkołach specjalnych. Retrieved 2, June,2024 from: https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/20/021/
Najwyższa Izba Kontroli. (2024). Zakłady dla nieletnich do poprawki. Retrieved 2, June, 2024 from: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/zaklady-poprawcze-osrodki-wychowawcze.html
Ochojska, D., Pasternak, J. (2021). Błędy diagnostyczne w zaburzeniach ze spektrum autyzmu i ich konsekwencje-opisy przypadków. Psychiatria Polska, 55(4), 787–799.
Odachowska-Rogalska, E. (2023). Różnicowanie diagnoz klinicznych zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD), zespołu nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) i zaburzeń po stresie traumatycznym (PTSD). Journal of Psychiatry & Clinical Psychology, 23(4), 297–306.
Otwarte Dane. (2024). „Uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w podziale na typy szkół oraz województwa”. Retrieved 2, June, 2024 from: https://dane.gov.pl/pl/dataset/182,dane-statystyczne-uczniow-z-orzeczeniem-o-potrzebie-ksztacenia-specjalnego
Rejestr Szkół i Placówek Oświatowych. (2024). Retrieved 3, June, 2024 from: https://rspo.mein.gov.pl/
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 marca 2005 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz.U. 2005 nr 52 poz. 467).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. W sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. 2008 nr 173 poz. 1072).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz.U. 2011 nr 109 poz. 631).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 września 2000 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz.U. 2000 nr 80 poz. 900).
Sawicka, K. (1998). Socjoterapia. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
Siemionow, J. (2017). Specjalne potrzeby edukacyjne ucznia niedostosowanego społecznie a proces jego resocjalizacji w środowisku instytucjonalnym. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 28, 162–174.
Sierosławski, J. (2020). Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2019 r. Retrieved, 12 June, 2023 from: https://ore.edu.pl/wp-content/uploads/2023/03/raport-espad-2019-polska-rev.pdf
Skałbania, B., Lewandowska-Kidoń, T. (2017). Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole – między rutyną a refleksyjną praktyką. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 35(1), 157.
Stańdo-Kawecka, B. (2007). Prawo karne nieletnich: od opieki do odpowiedzialności. Wolters Kluwer Polska.
Szczerbiński, M. (2011). Nauka i pseudonauka w terapii pedagogicznej. In M.B. Pecyna (Ed.), Dysleksja rozwojowa – fakt i tajemnica w diagnostyce psychologiczno-pedagogicznej (pp. 176–203). Instytut Śląski.
Szmagalski, J. (2000). Deinstytucjonalizacja w pomocy społecznej – zadania dla pracy socjalnej. In K. Holka-Marzec (Ed.), Wsparcie psychospołeczne wobec osób marginalizowanych żyjących w środowisku (pp. 185–194). Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Szreniawska, M. (2012). Znaczenie ratyfikacji Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych. Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania, 3(4), 5–16.
Travers, J.C. (2017). Evaluating claims to avoid pseudoscientific and unproven practices in special education. Intervention in School and Clinic, 52(4), 195–203.
Twardowski, A. (2018). Społeczny model niepełnosprawności – analiza krytyczna. Studia Edukacyjne, 48, 97–114.
Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. 2003 nr 137 poz. 1304).
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. 2011 nr 149 poz. 887).
Van Acker, R. (2006). Outlook on special education practice. Focus on Exceptional Children, 38(8).
Wiszejko-Wierzbicka, D. (2012). Specjalne potrzeby ucznia czy szkoły? Przewodnik po edukacji włączającej pomocą w rozwijaniu kształcenia i uczestnictwa w życiu szkoły. Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania, 3, 71–86.
Wróblewski, M. (2019). Medykalizacja nadpobudliwości. Od globalnego standardu do peryferyjnych praktyk. Universitas.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2024.43.4.91-108
Data publikacji: 2025-01-22 11:01:10
Data złożenia artykułu: 2024-06-13 09:25:27
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2025 Andrzej Chudnicki
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.