Spatial Variability of Actual Soil Moisture, pH and Bulk Soil Electrical Conductivity within the Area of the Former Oleszek Mill Pond Basin

Łukasz Mendyk, Marcin Sykuła

Abstract


Celem badań było określenie zróżnicowania przestrzennego wilgotności aktualnej (Wa), pH i przewodności elektrycznej (ECa) w powierzchniowych poziomach glebowych w niecce byłego stawu młyńskiego Oleszek. Młyny wodne to jedne z pierwszych budowli hydrotechnicznych w Polsce. Pojawiły się już na przełomie XI i XII wieku, natomiast upowszechniły się w XIII wieku. Budowa i funkcjonowanie młynów wodnych znacznie wpłynęła na przekształcenie środowiska przyrodniczego w ich otoczeniu, przede wszystkim na zmiany rzeźby terenu i warunków wodnych. Badania obejmowały pomiary Wa, pH i ECa w powierzchniowej warstwie gleby (0–30 cm). Pomiary wykonano za pomocą metody TDR aparatem Field Operated Meter – Easy Test FOM/mts w 49 punktach zlokalizowanych w obrębie niecki byłego stawu młyńskiego Oleszek. Zróżnicowanie wyników  Wa, pH i ECa wskazuje na znaczną zmienność przestrzenną powierzchniowej warstwy osadów zakumulowanych w niecce byłego stawu młyńskiego. Powierzchniowa warstwa osadów budujących analizowaną nieckę nie wykazuje jednak różnic w odniesieniu do podziału niecki na część proksymalną, środkową i dystalną. Zaobserwowane różnice mają postać punktowo występujących wartości ekstremalnych związanych z mikrorzeźbą powstałą po zakończeniu funkcjonowania stawu (wały brzegowe), lub wywołane są z lokalnymi czynnikami silnie modyfikującymi powierzchnię równiny biogenicznej w obrębie niecki takimi jak wysięki wód w strefie krawędziowej niecki.

Full Text:

PDF

References


Baranowski B.: Polskie Młynarstwo. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, 144, 1977.

Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z.: Badania ekologiczno-gleboznawcze. Polskie Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 344.

Brykała D.: Uwarunkowania przyrodnicze lokalizacji młynów wodnych w zlewni Skrwy. In: Przemiany środowiska przyrodniczego Polski i jego funkcjonowanie (Ed.: K. German, J. Balon). IG i GP UJ, PAEK, Kraków, 164–171, 2001.

Brykała D.: Funkcjonowanie młynów wodnych w zlewni Skrwy. In: Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym (Ed.: B. Szwarczewski, E. Smolska). Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Wyższa Szkoła Agrobiznesu w Łomży, Warszawa, T.1, 19–22, 2002.

Dalton F. N., VAN GENUCHTEN M. T.: Geoderma, 36, 237, 1986.

Dembińska M.: Przetwórstwo zbożowe a Polsce Średniowiecznej (X-XIV wiek). PAN, IHKM, Wyd. PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, 270, 1973.

FAO: Guidelines for Soil Description. Fourth edition. FAO, Rzym, 97, 2006.

Gałka B., Wiatkowski M.: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 10, 4(32), 53, 2010.

Giedrojć B., Bogda A., Kaszubkiewicz J.: Zesz. Nauk. AR, Wrocław, Melioracja XXXIV, 189, 69, 1990.

Giedrojć B., Kaszubkiewicz J., Bogda A.: Zesz. Nauk. AR, Wrocław, Melioracja XL, 211, 117, 1992.

Hulisz P.: Wybrane aspekty badań gleb zasolonych w Polsce. Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń, 40, 2007.

IUSS Working Group — FAO: WRB-World Reference Base for soil resources 2014.World Soil Resources Report No. 106. FAO, Rzym, 181, 2014.

Kaniecki A.: Poznan. Dzieje miasta wodą pisane. Przemiany rzeźby i sieci wodnej. Cz. 1. Aquarius, Poznań, 240, 1993.

Kaniecki A.: Acta Universitatis Nicolai Copernici, Geografia, 29, 103, 337, 1999.

Klimek K., Kocel K., Łokas E., Wachniew W.: Osady denne stawu w dolinie Rudy. Dorzecze górnej Odry. Zastosowanie metod kartograficznych i radioizotopowych w określaniu tempa sedymentacji. In: Człowiek w środowisku przyrodniczym – zapis działalności (Ed.: J.M. Waga, K. Kocel). PTG Oddział Katowicki, Sosnowiec, 74, 2003.

Kocel K.: Stawy w dolinie Rudy (Górny Śląsk) jako wskaźnik antropogenicznych zmian krajobrazu. In: Przeobrażenia środowiska geograficznego w przygranicznej strefie górnośląsko-ostrawskiego regionu przemysłego. Mat. Symp. Polsko-Czeskiego. WNoZ UŚ, PK CKKRW, Sosnowiec, 57, 1995.

Kocel K.: Osady denne stawów jako wskaźnik zmian zaistniałych w środowisku przyrodniczym doliny Rudy. In: Park Krajobrazowy „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”. Scripta Rudensia 7, Rudy Wielkie, 75, 1997.

Kreft A.: Mała retencja – problemy i możliwości. In.: Funkcjonowanie geosystemów zlewni rzecznych. Cz. 2. (Ed.: A. Kostrzewski). UAM, Zakład Geoekologii i Monitoringu Środowiska Przyrodniczego, Stacja Geoekologiczna w Storkowie, Poznań, 41, 1999.

Łabaz B., Bogacz A., Żymełka R.: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 10, 4(32), 113, 2010.

Łabaz B., Bogacz A.: Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 49, 256, 2011.

Łoś M. J.: Gospodarka wodna. 38, 12, 99, 1978.

Madeyski M., Tarnawski M.: Ocena stanu ekologicznego osadów dennych wybranych małych zbiorników wodnych. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, PAN, Oddział w Krakowie, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi, Nr 4/3, 107, 2006.

Michalska G., Szpikowski J.: Akumulacja osadów w Stawie Młyńskim na Parsęcie (Storkowo, Górna Parsęta). In.: Funkcjonowanie geosystemów zlewni rzecznych. Cz. 2. (Ed.: A. Kostrzewski). UAM, Zakład Geoekologii i Monitoringu Środowiska Przyrodniczego, Stacja Geoekologiczna w Storkowie, Poznań, 131, 1999.

Mojid M. A., Wyseure G. C. L., Rose D. A.: Geotechnical and Geological Engrineering, 21, 243, 2003.

Podgórski Z.: Wpływ budowy i funkcjonowania młynów wodnych na rzeźbę terenu i wody powierzchniowe Pojezierza Chełmińskiego i przyległych części Dolin Wisły i Drwęcy. Wyd. UMK, Toruń, 203, 2004.

Sypka M., Szwarczewski P., Ciszewski D., Łokas E., Wachniew P.: Osady wypełniające dna niecek dawnych stawów młyńskich – wybrane cechy teksturalne oraz tempo sedymentacji określane różnymi metodami (na przykładzie doliny rzeki Okrzeszy). In: Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym (Ed.: P. Szwarczewski, E. Smolska). Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin, Warszawa, 3, 137, 2007.

Szwarczewski P.: Zapis naturalnych i antropogenicznych zmian środowiska przyrodniczego w okolicach Żyrardowa na przykładzie osadów wypełniających nieckę stawu młyńskiego. In: Człowiek w środowisku przyrodniczym – zapis działalności. (Ed.: J.M. Waga, K. Kocel). PTG Oddział Katowicki, Sosnowiec, 213, 2003.

Tarnawski M., Michalec B.: Charakterystyka ilościowa i jakościowa osadów dennych zbiornika wodnego w Wilczej Woli. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, PAN, Oddział w Krakowie, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi, 3(1), 31, 2006.

Tarnawski M., Baran A., Jasiewicz Cz.: Proc. ECOpole, 6(1), 2012.

Waga J. M.: Możliwości wykorzystanie basenów sedymentacyjnych w strefie zlewni Rudy do odtwarzania zapisu późnoplejstoceńskich i holoceńskich zmian środowiska. In: Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym (Ed.: P. Szwarczewski, E. Smolska). Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Wyższa Szkoła Agrobiznesu w Łomży, Warszawa, 1., 139, 2002.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/pjss.2014.47.1.17
Date of publication: 2015-05-27 12:11:42
Date of submission: 2015-04-21 06:50:19


Statistics


Total abstract view - 966
Downloads (from 2020-06-17) - PDF - 473

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2015 Polish Journal of Soil Science

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.