Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na interes prawny w sporach ze skargi na akty planowania przestrzennego. Refleksje nad orzeczeniami klimatycznymi z 9 kwietnia 2024 r.
Streszczenie w języku polskim
W artykule analizie poddano wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPC) na interes prawny w sporach ze skargi w trybie art. 101 ustawy o samorządzie gminnym, ze szczególnym uwzględnieniem tzw. wyroków klimatycznych. Punkt wyjścia stanowi orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) z 9 kwietnia 2024 r., obejmujące sprawy: Verein KlimaSeniorinnen Schweiz i in. przeciwko Szwajcarii (skarga nr 53600/20), Duarte Agostinho i in. przeciwko Portugalii i in. (skarga nr 39371/20) oraz Carême przeciwko Francji (skarga nr 7189/21). Omówiono kryteria „statusu ofiary” w ujęciu indywidualnym i zbiorowym oraz ich znaczenie dla dopuszczalności skarg dotyczących aktów planowania przestrzennego. Analiza porównawcza obejmuje rozwiązania przyjęte we Francji i w Hiszpanii, gdzie stosowanie środków typu actio popularis oraz „otwartego” interesu pozwala skuteczniej chronić dobro wspólne, a także prawa i wolności obywateli. Autor wskazuje na niezgodność polskiego systemu sądowoadministracyjnego ze standardami EKPC poprzez zbyt wąskie rozumienie interesu prawnego oraz ograniczony dostęp organizacji społecznych do sądu. Test opracowany przez ETPC może wzmocnić ochronę interesów zbiorowych i zmniejszyć ryzyko naruszenia art. 6 ust. 1 EKPC.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Aristóteles, Política, Madrid 1951.
Bińczyk A., Zakaz nadużycia praw procesowych w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Państwo i Prawo” 2019, z. 1.
Borucka-Arctowa M., O społecznym działaniu prawa, Warszawa 1967.
Broekman J., Revolution and Moral Commitment to a Legal System, [w:] Enlightenment, Rights, and Revolution: Essays in Legal and Social Philosophy, eds. N. MacCormick, Z. Bankowski, Aberdeen 1989.
Carpentier E., Les évolutions récentes du recours pour excès de pouvoir en matière d’autorisations d’urbanisme, “Droit et Ville” 2015, n° 1.
Castells M., Społeczeństwo sieci, Warszawa 2007.
Dąbrowska A., Narzędzia partycypacji lokalnej w Polsce w 2023 roku, Warszawa 2024.
Fernández de Velasco R., La acción popular en el Derecho Administrativo, Madrid 1920.
Fernández T.R., El contencioso urbanístico y su necesaria reforma, “Revista de Administración Pública” 2017, núm. 203.
García de Enterria E., Democracia, jueces y control de la administración, Navarra 2009.
Górska A., Udział w postępowaniu strony ze względu na jej prawo refleksowe, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2024, nr 1.
Hesse J., Staat, Politik und Bürokratie – eine Einführung, „Politische Vierteljahresschrift“ 1982, Nr. 13.
Ihering R., Der Kampf ums Recht, Manz–Wien 1877.
Jiménez Asensio R., Instituciones rotas. Separación de poderes, clientelismo y partidos en España, Donostia 2023.
Kazek M., Koszty w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2020.
Kmieciak Z., Polskie sądownictwo administracyjne. Zarys systemu, Warszawa 2018.
Kmieciak Z., Rozstrzyganie konfliktów w prawie administracyjnym, „Państwo i Prawo” 1999, z. 12.
Laferrière E., Traité de la juridiction administrative et des recours contentieux, vol. 2, Berger–Levrault 1896.
Lemus Chois V.D., Participación ciudadana en el ordenamiento territorial: sus mecanismos y procesos, [w:] Manual de Derecho Urbano, eds. C.M.A. Mora, J.M. Hofman Quintero, Bogotá 2019.
Łętowski J., Obywatele – administracja – kontrola, [w:] Zbiór studiów z zakresu nauk administracyjnych, red. Z. Rybicki, M. Gromadzka-Grzegorzewska, M. Wyrzykowski, Wrocław–Warszawa 1978.
Łętowski J., Prawodawstwa w czasach konfliktów, „Państwo i Prawo” 1990, z. 5.
Łuszczek R., Bezpośrednie stosowanie Konwencji z Aarhus w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2023, nr 6.
Moreau J., L’intérêt à agir dans le contentieux administratif de la légalité en matière de permis de construire, Paris 1999.
Morot C., Le tiers requérant et l’altération du recours pour excès de pouvoir en droit de l’urbanisme, Toulouse 2018.
Ostrom E., Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action, Cambridge 1990, DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511807763.
Pauliat H., Les convergences européennes dans le déroulement du procès administratif, “Revue française de droit administratif” 2008.
Rego Blanco M.D., La acción popular en el Derecho Administrativo y en especial, en el Urbanístico, Sevilla 2005.
Táboas Bentanachs M., La acción pública en materia de urbanismo, “Cuadernos de derecho local” 2023, núm. 62.
Tomczyk J., Ruchy miejskie. Konflikt jako strategia rozwiązywania problemów społecznych miasta, „Rozprawy Społeczne” 2017, nr 2.
Turchin P., America Is Headed Toward Collapse, 2.06.2023, https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2023/06/us-societal-trends-institutional-trust-economy/674260 (dostęp: 3.11.2025).
Zachariasz I., Nelicki A., Skuteczność planowania przestrzennego na poziomie lokalnym a partycypacja społeczna, „Zarządzanie Publiczne” 2008, nr 4.
Żak M., Prawo do sądu jako element zasady dobrego rządzenia w świetle orzecznictwa z zakresu praw człowieka, „Palestra” 2020, nr 2.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ppa.2025.10.65-79
Data publikacji: 2025-12-11 02:56:33
Data złożenia artykułu: 2025-07-31 19:31:42
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.