Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Relacje Francisa Sandersona i Roberta Yarda o bezkrólewiu w Rzeczypospolitej po abdykacji Jana Kazimierza Wazy.
Streszczenie w języku polskim
Przebieg i wynik elekcji w 1669 r. do dziś wzbudza wśród historyków bardzo duże zainteresowanie, co zapewne należy wiązać z wyborem dość nieoczekiwanego kandydata na króla – Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Chyba żadne państwo europejskie nie pozostawało bierne wobec wydarzeń w państwie polsko-litewskim, do którego wysyłano swoich posłów, którzy mieli relacjonować wydarzenia z przebiegu interregnum. Podobnie uczynił dwór w Londynie, który uzyskiwał informacje na temat sytuacji państwa polskolitewskiego po abdykacji Jana Kazimierza od Francisa Sandersona, rezydenta w Gdańsku, oraz Roberta Yarda, sekretarza ekstraordynaryjnego posła Peter’a Wyche. Korespondencja Sandersona i Yarda stanowi interesujące źródło informacji na temat bezkrólewia po abdykacji Jana Kazimierza, a obaj przekazywali liczne, czasem niespotykane nigdzie indziej wiadomości dotyczące walki elekcyjnej. W swojej korespondencji wiele miejsca poświęcali oni kandydatom do tronu, opisowi przebiegu sejmików i sejmów okresu interregnum, a także sprawą równouprawnienia dysydentów. Szczególnie dużo informacji w raportach dyplomatów dotyczyło koniuszego litewskiego Bogusława Radziwiłła oraz księdze dotyczącej genealogii jego rodziny. Relacje Sandersona i Yarda stanowią kolejne interesujące uzupełnienie naszej wiedzy na temat bezkrólewia w latach 1668–1669.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Manuscript sources
Archiwum Główne Akt Dawnych:
Archiwum Radziwiłłów, section II, book 22.
Archivio Segreto Vaticano:
Segreteria di Stato, Polonia 81.
Biblioteka im. Książąt Czartoryskich:
ms 2115/IV, 163/IV.
Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego:
ms 54.
Lietuvos nacionalé Martyno Mažvydo biblioteka:
PR 486.
The National Archives in London:
State Papers Foregin, Poland and Saxony, SP 88/11, SP 88/12.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich:
ms 2988/II (Teki Lucasa), vol. XVI.
Printed sources
Chrapowicki J.A., Diariusz, część druga: lata 1665–1669, study and introduction by A. Rachuba, T. Wasilewski, Warszawa 1998.
Diariusz sejmu abdykacyjnego Jana Kazimierza 1668 r., ed. M. Matwijów, ‘Ze skarbca kultury’ 1989, 48.
Leibniz G.W., Wzorzec dowodów politycznych, transl. by T. Bieńkowski, introduction by S. Majdański, Bydgoszcz 1998.
Olszowski A., Censura candidatorum sceptri polonici. Ocena kandydatów do tronu polskiego, introduction and study K. Przyboś and A. Perłakowski, Kraków 2014.
Pisma polityczne z czasów panowania Jana Kazimierza Wazy 1648–1668. Publicystyka, eksorbitanskie, projekty, memoriały, vol. III, 1665–1668, collected and compiled by S. Ochmann-Staniszewska, Wrocław–Warszawa 1991.
Radziwiłł B., Autobiografia, introduction and study by T. Wasilewski, Warszawa 1979.
Theatrum Europeanum, Bd. 10, Frankfurt am Mein 1677, vol. X.
Zur Geschichte der polnishen Königswahlvon 1669. Danzinger Gesandtschaftsberichte aus den Jahren 1668 und 1699, study by F. Hirsch, ‘Zeitschrift des Westprussisschen Geschichssvereins’ 1889, 25.
Studies
Bartoszewicz J., Elekcja Michała Korybuta, ‘Studia historyczne i literackie’ 1881, vol. 2.
Bell G.M., A Handlist of British Diplomatic Representatives 1509–1688, London 1990.
Bobiatyński K., Kandydatura Romanowów na tron Rzeczypospolitej podczas elekcji 1669 i 1674
roku. Realna koncepcja, czy też gra polityczna?, in: Prablyemy intehratsyi i inkarparatsyiw razvitstsi Tsentral’Nay i Uskhodnyay Yewropy w pyeryyad rannyaha Novaha chasu, eds. S.F.Sokala, A.M. Yanushkyevicha, Minsk 2010.
Bobiatyński K., Michał Kazimierz Pac. Wojewoda wileński, hetman wielki litewski, Warszawa 2008.
Bobiatyński K., W walce o hegemonię. Rywalizacja polityczna w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1667–1674, Warszawa 2016.
Chmielewska M., Początki interregnum po abdykacji Jana Kazimierza. Pretendenci do tronu polskiego, in: Studia i materiały z dziejów nowożytnych, eds. K. Matwijowski, S. Ochman-Staniszewska, Wrocław 1995.
Chmielewska M., Sejm elekcyjny Michała Korybuta Wiśniowieckiego 1669 roku, Warszawa 2006.
Gacki J., Obraz elekcyi króla Michała (ks. Korybuta Wiśniowieckiego), ‘Biblioteka Warszawska’ 1846, 4.
Hundert Z., Między buławą a tronem. Wojsko koronne w walce stronnictwa malkontentów z ugrupowaniem dworskim w latach 1669–1673, Oświęcim 2014.
Kamieński A., Działania dyplomacji brandenburskiej w Polsce podczas elekcji 1674 roku, ‘Wieki Stare i Nowe’ 2015, 8.
Kamieński A., Kandydatura Hohenzollernów brandenburskich do tronu polskiego od XVI do końca XVIII wieku. Realny cel czy też gra polityczna?, in: Między Zachodem a Wschodem. Etniczne, kulturowe i religijne pogranicza Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, eds. K. Mikulski, A. Zielińska-Nowicka, Toruń 2006.
Kamieński A., Polska a Brandenburgia-Prusy w drugiej połowie XVII wieku. Dzieje polityczne, Poznań 2002.
Kaniewski I., Finansowe kulisy walki o polską koronę po abdykacji Jana Kazimierza a przed elekcją Michała Korybuta Wiśniowieckiego w świetle raportów dyplomatów elektora brandenburskiego (1668–1669), ‘Przegląd Nauk Historycznych’ 2005, 4, 2.
Kłaczewski W., Abdykacja Jana Kazimierza, Lublin 1993.
Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego, vol. 2, Kraków 1898.
Little R., The Balance of Power in International Relations: Metaphors, Myths and Model, Cambridge 2007.
Matwijowski M., Bogusław Radziwiłł w okresie elekcji i w pierwszych miesiącach rządów Michała Korybuta Wiśniowieckiego, in: Między Wschodem a Zachodem. Rzeczpospolita XVI–XVIII w. Studia ofiarowane Zbigniewowi Wójcikowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, eds. T. Chynczewska-Hennel et al., Warszawa 1993.
Matwijowski M., Jeszcze o roli Bogusława Radziwiłła w trakcie elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego, in: Między wielką polityką a szlacheckich partykularzem. Studia z dziejów nowożytnej Polski i Europy ku czci Profesora Jacka Staszewskiego, eds. K. Wajda et al., Toruń 1993.
Matyasik J., Obóz polityczny króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Warszawa 2011.
Mierzwa A.E., Polska a Anglia w XVII w., Toruń 2003.
Przyboś A., Michał Korybut Wiśniowiecki 1640–1673, Kraków 1984.
Przyboś K., Kandydatura Piasta w literaturze politycznej w bezkrólewiu po abdykacji Jana Kazimierza, ‘Studia Historyczne’ 1971, 14, 4.
Rachuba A., Sapieha Aleksander Kazimierz, in: Polski Słownik Biograficzny, vol. 34, no. 4, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993.
S.T., Williamson Joseph, in: Dictionary of National Biography, vol. 62, London 1900.
Sawicki M., Dom sapieżyński 1666–1685. Droga do hegemonii w Wielkim Księstwie Litewskim, Opole 2016.
Sheehan M.J., Balance of Power. History and Theory, London–New York 1996.
Sokalski M., Między królewskim majestatem a szlachecką wolnością. Postawy polityczne szlachty małopolskiej w czasach Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Kraków 2002.
Stolicki J., O wyborze marszałka poselskiego podczas sejmu elekcyjnego 1669 roku, in: Poprzez stulecia. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Antoniemu Podrazie w 80. rocznicę urodzin, ed. D. Czerska, Kraków 2000.
Uruszczak W., Fakcje senatorskie w sierpniu 1668 roku, in: Parlament, prawo, ludzie. Studia ofiarowane Profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćdziesięciolecie pracy twórczej, eds. K. Iwaniecka, M. Skowronek, K. Stembrowicz, Warszawa 1996.
Wasilewski W., Ostatni Waza na polskim tronie, Katowice 1984.
Woliński J., Relacja ambasadora Krzysztofa Leopolda Schaffgotscha o elekcji polskiej 1669, ‘Teki Archiwalne’ 1957, 5.
Worthington D., British and Irish Experiences and Impressions of Central Europe 1560–1688, Farnham 2012.
Wójcik Z., Jan Sobieski, Warszawa 1983.
Wójcik Z., Między traktatem andruszowskim a wojną turecką. Stosunki polsko-rosyjskie 1667–1672, Warszawa 1968.
Wójcik Z., Pacowie wobec kandydatury rosyjskiej na tron polski w latach 1668–1669 (misja Połkowa na Litwie, 1668), ‘Przegląd Historyczny’ 1969, 60, 1.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2019.47.139-156
Data publikacji: 2019-12-13 09:01:42
Data złożenia artykułu: 2018-01-20 19:56:33
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Aleksandra Ziober
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.