Спецыфіка пазіцыявання тэмы Першай сусветнай вайны ў беларускай прозе 1920–30-х гг.

Zoya Tratsiak

Аннотация


У артыкуле разглядаецца адлюстраваннне тэмы Першай сусветнай вайны ў беларускай літаратуры 1920–30-х гадоў. На матэрыяле прозы Сымона Баранавых, Змітрака Бядулі, Платона Галавача, Алеся Гародні, Цішкі Гартнага, Максіма Гарэцкага, Міхася Зарэцкага, Кандрата Крапівы, Янкі Ліманоўскага, Міколы Лобана, Міхася Лынькова, Міхася Мялешкі, Макара Паслядовіча, Эдуарда Самуйлёнка, Яна Скрыгана, Кузьмы Чорнага вылучаюцца асноўныя тэматычныя групы: франтавая, тылавая і бежанская, тэма жыцця пад нямецкай акупацыяй. Доказна сцвярджаецца камплементарнасць дадзеных груп, якія комплексна ўвасобілі разнастайныя праявы вайны і іх уплыў на шараговага відавочцу ці ўдзельніка баявых дзенняў. Адзначаецца роля вобраза ворага, успрыманне якога змянялася пад уплывам набытага вопыту. Вызначаецца канцэптуальная значнасць матыву вайна / навала-кантынуум, які дазваляе адлюстраваць падзеі 1914–1918 гг. у непарыўнай сувязі з айчыннай гісторыяй ХХ ст. Падкрэсліваецца прысутнасць адмысловага разрыву паміж прэзентаванасцю тэмы Першай cусветнай вайны ў літаратуры 1920–30-х гг. і яе асэнсаваннем у беларускім літаратуразнаўстве.


Ключевые слова


Першая сусветная вайна, беларуская літаратура, ваенная проза, камплементарнасць, матыў вайна / навала-кантынуум

Полный текст:

PDF (Belarusian) (Język Polski)

Литература


Adamovič, Alesʹ. (1982a). Otvety na anketu „Voprosov literatury”. W: Sobranie sočinenij, t. 2 (c. 409–411). Minsk: Mastackaja litaratura. [Адамович, Алесь. (1982a). Ответы на анкету „Вопросов литературы”. B: Собрание сочинений, т. 2 (c. 409–411). Мінск: Мастацкая літаратура].

Adamovič, Alesʹ. (1982b). Vojna i derevnâ v sovremennoj literature. Minsk: Nauka i tehnika. [Адамович, Алесь. (1982b). Война и деревня в современной литературе. Минск: Наука и техника.

Alìg. (1926). Rècènzìâ na knìgu: Garèckì, M. Na ìmpèryâlìstyčnaj vajne (zapìskì). Maladnâk, 9, s. 103–104. [Аліг. (1926). Рэцэнзія на кнігу: Гарэцкі, М. На імпэрыялістычнай вайне (запіскі). Маладняк, 9, с. 103–104].

Baranavyh, Symon. (1989). Novaâ daroga: Apavâdannì, apovescì, raman, lìsty. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Баранавых, Сымон. (1989). Новая дарога: Апавяданні, аповесці, раман, лісты. Мінск: Мастацкая літаратура].

Bâdulâ, Zmìtrok. (1917). Galgofa, Volʹnaâ Belarusʹ, 8, s. 2. [Бядуля, Змітрок. (1917). Галгофа, Вольная Беларусь, 8, с. 2].

Bâdulâ, Zmìtrok. (1914). Na staâncy. Naša Nìva, 38, s. 2–3. [Бядуля, Змітрок. (1914). На стаянцы. Наша Ніва, 38, c. 2–3].

Bâdulâ, Zmìtrok. (1936). Nablìžènne. Mensk: Dzâržaǔnae vydavectva Belarusì. [Бядуля, Змітрок. (1936). Набліжэнне. Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі].

Broǔka, Pâtrusʹ (1957). Zbor tvoraǔ, t. 2 (s. 9–25). Mìnsk: Belaruskae dzâržaǔnae vydavectva. [Броўка, Пятрусь (1957). Збор твораў, т. 2 (с. 9–25). Мінск: Беларускае дзяржаўнае выдавецтва].

Čorny, Kuzʹma. (1932). Bacʹkaǔščyna. Mensk: DVB LiM. [Чорны, Кузьма. (1932). Бацькаўшчына. Менск: ДВБ ЛіМ].

Čorny, Kuzʹma. (2008). Pošukì budučynì. Raman. Apovescì. Apavâdanne. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Чорны, Кузьма. (2008). Пошукі будучыні. Раман. Аповесці. Апавяданне. Мінск: Мастацкая літаратура].

Faulks, Sebastian (2012). Birdsong. London: Vintage books.

Galavač, Platon. (1984). Praz gady. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Галавач, Платон. (1984). Праз гады. Мінск: Мастацкая літаратура].

Garanìn, Sârgej. (2014). Pradmova. W: Peršaâ susvetnaâ vajna ǔ narodnaj pamâcì ì mastackìm adlûstravannì: mat. mìžnar. navuk. kanf. (s. 11–15). Mìnsk: Prava ì èkanomìka. [Гаранін, Сяргей. (2014). Прадмова. В: Першая сусветная вайна ў народнай памяці і мастацкім адлюстраванні: мат. міжнар. навук. канф. (с. 11–15). Мінск: Права і эканоміка].

Garèckì, Maksìm. (2009). Vybranyâ tvory. Mìnsk: Knìgazbor. [Гарэцкі, Максім. (2009). Выбраныя творы. Мінск: Кнігазбор].

Garèckì, Maksìm. (1984). Zbor tvoraǔ, t. 1. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Гарэцкі, Максім. (1984). Збор твораў, т. 1. Мінск: Мастацкая літаратура].

Garèckì, Maksìm. (1985). Zbor tvoraǔ, t. 3. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Гарэцкі, Максім. (1985). Збор твораў, т. 3. Мінск: Мастацкая літаратура].

Garodnâ, Alesʹ. (1927). U poplavah. Maladnâk, 7/8, s. 23–35. [Гародня, Алесь. (1927). У поплавах. Маладняк, 7/8, с. 23–35].

Gartny, Cìška. (1989). Zbor tvoraǔ, t. 3. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Гартны, Цішка. (1989). Збор твораў, т. 3. Мінск: Мастацкая літаратура].

Gubskaâ, Volʹga. (2019). Dakumentalʹny fakt âk vobraz mastackaj litaratury, Studia Wschodniosłowiańskie, 19, s. 63–74. [Губская, Вольга. (2019). Дакументальны факт як вобраз мастацкай лiтаратуры, Studia Wschodniosłowiańskie, 19, s. 63–74].

Kolas, Âkub (1975). Zbor tvoraǔ, t. 8. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Колас, Якуб (1975). Збор твораў, т. 8. Мінск: Мастацкая літаратура].

Krapìva, Kandrat. (2008). Vybranyâ tvory. Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Крапіва, Кандрат. (2008). Выбраныя творы. Мінск: Беларуская навука].

Kras, Ìllâ. (1928). Čyrvonaâ Armìâ ǔ belaruskaj lìtaratury. Lìtaraturny dadatak da gazèty „Saveckaâ Belarusʹ”, 3, s. 1–3. [Крас, Ілля. (1928). Чырвоная Армія ў беларускай літаратуры. Літаратурны дадатак да газэты „Савецкая Беларусь”, 3, с. 1–3].

Lìmanoǔskì, Ânka. (1926). Dzʹve pucìny. Polymâ, 1, s. 3–33. [Ліманоўскі, Янка. (1926). Дзьве пуціны. Полымя, 1, с. 3–33].

Lìmanoǔskì, Ânka. (1928). Na razʹvedcy. Lìtaraturny dadatak da gazèty „Saveckaâ Belarusʹ”, 3, s. 6–7. [Ліманоўскі, Янка. (1928). На разьведцы. Літаратурны дадатак да газэты „Савецкая Беларусь”, 3, c. 6–7].

Loban, Mìkola. (2015). Vybranyâ tvory. Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Лобан, Мікола. (2015). Выбраныя творы. Мінск: Беларуская навука].

Lynʹkoǔ, Mìhasʹ. (1981). Zbor tvoraǔ u vasʹmì tamah, t. 1. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka. [Лынькоў, Міхась. (1981). Збор твораў у васьмі тамах, т. 1. Мінск: Навука і тэхніка].

Lynʹkoǔ, Mìhasʹ. (1934). Na čyrvonyh lâdah. Mensk: DVB LìM. [Лынькоў, Міхась. (1934). На чырвоных лядах. Менск: ДВБ ЛіМ].

Lynʹkoǔ, Mìhasʹ. (1928). U vagone. Lìtaraturny dadatak da gazèty „Saveckaâ Belarusʹ”, 1, s. 1–3. [Лынькоў, Міхась. (1928). У вагоне. Літаратурны дадатак да газэты „Савецкая Беларусь”, 1, c. 1–3].

Mâcëlka, Mìhasʹ. (1917). Z darogì. Volʹnaâ Belarusʹ, 8, s. 2. [Мяцёлка, Міхась. (1917). З дарогі. Вольная Беларусь, 8, c. 2].

Mâleška, Mìhasʹ. (2008). Šèpty. W: Rastralânaâ lìtaratura (s. 258–263). Mìnsk: Knìgazbor. [Мялешка, Міхась. (2008). Шэпты. В: Растраляная літаратура (с. 258–263). Мінск: Кнігазбор].

Mušynskì, Mìhasʹ. (2014). U pošukah šlâhoǔ volì. W: Âkub Kolas. Na šlâhah volì (s. 5–20). Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Мушынскі, Міхась. (2014). У пошуках шляхоў волі. У: Якуб Колас. На шляхах волі (c. 5–20). Мінск: Мастацкая літаратура].

Nìkanovìč, Mìkola. (1928). Za plâčyma gadoǔ. Lìtaraturny dadatak da gazèty „Saveckaâ Belarusʹ”, 9, s. 3–5. [Нікановіч, Мікола. (1928). За плячыма гадоў. Літаратурны дадатак да газэты „Савецкая Беларусь”, 9, с. 3–5].

Paslâdovìč, Makar. (1988). Paǔstanne. Svâtlo nad Lìpskam. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Паслядовіч, Макар. (1988). Паўстанне. Святло над Ліпскам. Мінск: Мастацкая літаратура].

Pušča, Âzèp. (1993). Zbor tvoraǔ u 2 tamah, t. 1. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Пушча, Язэп. (1993). Збор твораў у 2 тамах, т. 1. Мінск: Мастацкая літаратура].

Samujlënak, Èduard. (1937). Dačka èskadrona. Mìnsk: DVB. Mastackaâ lìtaratura. [Самуйлёнак, Эдуард. (1937). Дачка эскадрона. Мінск: ДВБ. Мастацкая літаратура].

Sânkevìč, Alâksandr. (1926). Vandravanʹne Vasìlâ. Polymâ, 1, s. 34–50. [Сянкевіч, Аляксандр. (1926). Вандраваньне Васіля. Полымя, 1, с. 34–50].

Sìnʹkova, Lûdmìla. (2017). „Zvyšlìtaratura” âk ìdèâ Alesâ Adamovìča ì praktyka Svâtlany Aleksìevìč. W: Aksiologičeskij diapazon hudožestvennoj literatury: sbornik naučnyh statej (s. 67–69). Vitebsk: VGU imeni P.M. Mašerova. [Сінькова, Людміла. (2017). «Звышлітаратура» як ідэя Алеся Адамовіча і практыка Святланы Алексіевіч. У: Аксиологический диапазон художественной литературы: сборник научных статей (с. 67–69). Витебск: ВГУ имени П.М. Машерова].

Skrygan, Ân. (1985). Vybranyâ tvory ǔ dvuh tamah, t. 2. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Скрыган, Ян. (1985). Выбраныя творы ў двух тамах, т. 2. Мінск: Мастацкая літаратура].

Zarèckì, Mìhasʹ (1928). Sʹcežkì-darožkì. Mensk: Dzâržaǔnae vydavectva Belarusì. [Зарэцкі, Міхась (1928). Сьцежкі-дарожкі. Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2024.18.141-157
Date of publication: 2025-01-08 14:18:03
Date of submission: 2023-08-02 09:48:55


статистика


Видимость рефератов - 57
загрузки (из 2020-06-17) - PDF (Belarusian) (Język Polski) - 0

показатели



Ссылки

  • На текущий момент ссылки отсутствуют.


(c) 2025

Лицензия Creative Commons
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.