Suwerenny naród a społeczeństwo w czasach demokracji szlacheckiej i współcześnie – w świetle konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.
Streszczenie w języku polskim
W niniejszym artykule podjęto próbę porównania rozumienia i zastosowania pojęcia „naród” funkcjonującego de facto w dobie „złotej wolności szlacheckiej” i w ramach regulacji Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. Podczas analizy problemu przedstawiono podłoże historyczne w zakresie realizacji dążeń demokratycznych w okresie od XV do XVIII w., jak też nawiązano do współcześnie obowiązujących zasad ustrojowych (z. demokratycznego państwa prawnego, z. suwerenności narodu). Podczas zestawienia wyników analizy i wyciągania wniosków wzięto pod uwagę, iż demokracja szlachecka rodziła się oddolnie, z potrzeby wyzwolenia się społeczeństwa spod władzy króla, a obecnie wynika z wdrażania w życie naczelnej idei ustroju i zasady konstytucyjnej demokratycznego państwa prawnego. W toku analizy uwzględniono podobieństwa i różnice w pojmowaniu analizowanego pojęcia oraz innych pojęć odnoszących się do ludności zamieszkującej terytorium państwa. Podczas badań zastosowano analizę porównawczą i historyczną oraz metodę dogmatyczno-prawną, ze szczególnym zwróceniem uwagi na aksjologię polskiej ustawy zasadniczej w zakresie normowań ustrojowych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Ajnenkiel A. (1989), Historia sejmu polskiego, t. 1, Warszawa.
Akta sejmikowe województwa lubelskiego 1572–1632, (2016), opr. H. Gmiterek, Lublin, s. 7.
Banaszak B. (2008), Prawo konstytucyjne, Warszawa.
Bardach J. (1964), Historia państwa i prawa Polski, t. 1, Warszawa.
Bardach J. (1984), Początki sejmu, [w:] Historia sejmu polskiego, t. 1, Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, red. J. Michalski, Warszawa.
Barker E. (1963), Political Thought in England, Oxford.
Chauvin T., Winczorek J., Winczorek P. (2006), Wprowadzanie klauzuli państwa prawnego do porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Zasada demokratycznego państwa
prawnego w Konstytucji RP, red. nauk. S. Wronkowska, Warszawa.
Chmielowski B. (1958), Nowe Ateny, Kraków.
Complak K. (2007), Normy pierwszego rozdziału Konstytucji RP, Wrocław.
Czajkowski J. (2002), Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczypospolitej, Kraków.
Enciclopedia de la politica, H–Z, Ciudad de México 2003.
Estreicher S. (1931), Kultura staropolska, Kraków.
Garlicki L. (2020), Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa.
Granat M. (2021), Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa.
Gulczyński M., Wawrzyniak J. (2001), Suwerenne prawa narodu do sprawowania władzy zwierzchniej we współczesnych warunkach, [w:] Spór o suwerenność, red. W. Wołpiuk, Warszawa.
Helios J., Jedlecka W. (2018), Spory o współczesne rozumienie suwerenności. Uwagi w dyskursie o europejskiej demokracji, [w:] Demokracja, teoria prawa, sądownictwo konstytucyjne: księga jubileuszowa dedykowana profesorowi zw. nauk prawnych Adamowi Jamrozowi z okazji pięćdziesięciolecia pracy zawodowej, red. M. Aleksandrowicz, M. Andruszkiewicz, A. Breczko, S. Oliwniak, Wydawnictwo Temida 2, Białystok.
Izdebski H. (2010), Doktryny polityczno-prawne, Warszawa.
Izdebski H. (2007), Fundamenty współczesnych państw, Warszawa.
Kozłowski P., Domański H. (red.) (2010), Po 20 latach. Polska transformacja z perspektywy ekonomicznej, socjologicznej i prawniczej, Warszawa.
Kriegseisen W. (1995), Sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej (do 1763).Geneza i kryzys władzy
ustawodawczej, Warszawa.
Kuciński J., Wołpiuk W.J. (2012), Zasady ustroju politycznego państwa w Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej z 1997 r., Warszawa.
Lityński A. (1988), Sejmiki ziemskie1764–1793. Dzieje reformy, Katowice.
Małajny R. (2013), Polskie prawo konstytucyjne na tle porównawczym, Warszawa.
Michalski J. (red.) (1984), Historia sejmu polskiego, t. 1, Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, Warszawa.
Monarcha-Matlak A. (2005), Kilka uwag o suwerenności, [w:] Koncepcje suwerenności. Zbiór studiów, red. I. Gawłowicz, I. Wierzchowiecka, Warszawa.
Oliwniak S. (2018), Legalność a prawomocność. Aktualność dyskusji Carl Schmitt – Hans Kelsen, [w:] Demokracja. Teoria prawa. Sądownictwo konstytucyjne. Księga jubileuszowa dedykowana
profesorowi zw. nauk prawnych Adamowi Jamrozowi z okazji pięćdziesięciolecia pracy zawodowej, red. M. Aleksandrowicz, M. Andruszkiewicz, A. Breczko, S. Oliwniak, Białystok.
Oniszczuk J. (2011), Demokracja, [w:] Współczesne państwo w teorii i praktyce, red. J. Oniszczuk, Warszawa.
Oniszczuk J. (2011), Określenie państwa współczesnego, [w:] Współczesne państwo w teorii i praktyce, Warszawa.
Płaza S. (1984), Sejmiki i zjazdy szlacheckie województw poznańskiego i kaliskiego. Ustrój i funkcjonowanie (1572—1632), Warszawa–Kraków.
Prokop K., Kryszeń G. (2017), Aksjologia polskiej konstytucji, Warszawa.
Robertson D. (2009), Słownik polityki, Warszawa.
Sartori D. (1994), Teoria demokracji, Warszawa.
Siemieński J. (1932), Polska kultura polityczna wieku XVI, [w:] Kultura staropolska, Kraków.
Sobolewski M. (1983), Zasady współczesnej demokracji burżuazyjnej, Kraków.
Sucheni-Grabowska A., Ocieski J. (1978), PSB, XXIII .
Szacki J. (2011), Historia myśli socjologicznej, Warszawa.
Winczorek P. (2005), Nauka o państwie, Warszawa.
Winczorek P. (2003), Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
Wojtyczek P. (2014), Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, red. P. Sarnecki, Warszawa.
Wołpiuk W.J. (2005), Konstytucyjne zasady partycypacji zbiorowości w sprawach publicznych, [w:] Działania zbiorowe w teorii i praktyce, red. B. Klimczak, A. Matysiak, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego w Wrocławiu”, nr 1090, Wrocław.
Wyczański A. (1991), Polska Rzeczą Pospolitą szlachecką, Warszawa.
Załęski P. S. (2012), Neoliberalizm i społeczeństwo obywatelskie, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Żaryn M. (1993), Wieś w dawnej Polsce, [w:] Tradycje polityczne dawnej Polski, red. A. Sucheni-Grabowska, A. Dybkowska, Warszawa.
Pozycje artykułowe
Lityński A. (1992), Samorząd szlachecki w Polsce XVII–XVIII wieku, „Kwartalnik Historyczny”, vol. XCI X, no 4, s. 30.
Stanley B. (2008), The thin ideology of populism, “Journal of Political Ideologies”, vol. 13, issue 1. DOI : https://doi.org/10.1080/13569310701822289.
Taguieff P.A. (1995), Political Science Confronts Populism: From a Conceptual Mirage to a Real Problem, “Telos”, vol. 103. DOI : https://doi.org/10.3817/0395103009.
Piotrowski: W imię suwerenności "narodu", rasy, klasy popełniano w historii niewyobrażalne zbrodnie, http://wyborcza.pl/1,75968,20649007,piotrowski-w-imie-suwerennosci-narodu-rasy-klasy-popelniano.html [dostęp: 15.09.2022].
https://pl.wikipedia.org/wiki/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_tradycyjne
https://pl.wikipedia.org/wiki/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_obywatelskie
https://poloniaviva.eu/index.php/pl/4-historia/artyku/213-polska-lekcja-demokracji-dla-europy-czyli-krotka-historia-sejmu-i-sejmikow-w-polsce
Akt prawny
Konstytucja Rzeczypospolitej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483).
Orzecznictwo
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2003 r., sygn. akt. K11/03.
Wyrok TK z 24 listopada 2010 r., K 32/09, opubl. OTK -A 2010/9/108, Dz.U.2010/229/1506, LE X nr 621758.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/teka.2022.17.1.73-87
Data publikacji: 2023-06-05 09:32:44
Data złożenia artykułu: 2022-09-27 10:19:48
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Renata Agnieszka Olesiejuk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.