Kilka uwag o polityce historycznej w Polsce

Konrad Zieliński

Streszczenie w języku polskim


Na temat polityki historycznej Prawa i Sprawiedliwości i Obozu Zjednoczonej Prawicy napisano już sporo. Niektórzy wieszczą jej bankructwo i kompromitację, inni obawiają się skutków jej wdrażania zwłaszcza dla młodszych pokoleń Polaków, i widzą w niej zagrożenie dla polskiej humanistyki i nauk społecznych i ich pozycji międzynarodowej. Ze strony części historyków i politologów, polityków i mediów postrzeganych jako sprzyjające obozowi władzy i prawicowe, płyną głosy poparcia. Ta pierwsza grupa apeluje o pełną niezależność i traktowanie nauki jako sfery wolnej od nacisków i wpływów politycznych, druga politykę historyczną uznaje za jedną z wielu polityk prowadzonych przez państwo, przyrównując ją do polityki gospodarczej, społecznej czy zagranicznej. Niezależnie od ocen, sprawujące władzę w latach 2005–2007 Prawo i Sprawiedliwość urzeczywistniło pojęcie „polityki historycznej” rozumianej jako działanie publiczne zgodne z określonymi celami i instrumentami. Począwszy od 2015 r. związki między polityką i historią są bardzo wyraźne, a politycy coraz skuteczniej narzucają ton narracji i wskazują kierunki badań. Artykuł jest próbą komentarza na temat polityki historycznej/polityki pamięci po 2015 r., autor analizuje w nim wypowiedzi prasowe i komentarze pojawiające się na portalach internetowych i sygnalizuje najważniejsze obszary sporów w tej materii, wskazując na zagrożenia, jakie – w jego ocenie – niesie z sobą polityka państwa w tym zakresie.


Słowa kluczowe


polityka, pamięć, polityka historyczna, Prawo i Sprawiedliwość

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Źródła

Dziennik Ustaw 2018 poz. 369.

Dziennik Ustaw 2021 poz. 402.

Kodeks etyki PTH, „Historyka. Studia Metodologiczne” 2021, nr 51.

Piśmiennictwo

Cześniak-Zielińska M., Sztuka i polityka: awangarda w porewolucyjnej Rosji, „Facta Simonidis” 2013, nr 1 (6).

Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (Tom 1–2), red. B. Engelking, J. Grabowski, Warszawa 2018.

Domański T., Korekta obrazu? Refleksje źródłoznawcze wokół książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski”, Warszawa 2019.

Etges A., Zündorf I., Machcewicz P., History and Politics and the Politics of History: Poland and Its Museums of Contemporary History, „International Public History” 2018, vol. 1, Issue 1. DOI: https://doi.org/10.1515/iph-2018-0006.

Głowiński M., Esej Błońskiego po latach, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2006, nr 2.

Heller M., Niekricz A., Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego, tłum. A. Mietkowski, Warszawa 1986.

Kącka K., Polityka historyczna: kreatorzy, narzędzia, mechanizmy działania – przykład Polski, [w:] Narracje pamięci między polityką a historią, red. K. Kącka, J. Piechowiak-Lamparska, A. Ratke-Majewska, Toruń 2015.

Krasnodębski Z., Rozmowy istotne i nieistotne, [w:] Pamięć jako przedmiot władzy, red. P. Kosiewski, Warszawa 2008.

Król M., Manipulacje władzy, [w:] Pamięć jako przedmiot władzy…, red. P. Kosiewski, Warszawa 2008.

Kurz I., Powrót centrali, państwowcy wyklęci i kasa. Raport z „dobrej zmiany” w kulturze, Warszawa 2019.

Mink G., Polska w sercu Europy. Od roku 1914 do czasów najnowszych. Historia polityczna i konflikty pamięci, tłum. M. Kozłowska, Kraków 2017.

Muchowski J., Heteronomizacja pola historiograficznego we współczesnej Polsce. Analiza Forum Badaczy Dziejów Najnowszych, „Res Historica” 2018, nr 46. DOI: https://doi.org/10.17951/rh.2018.46.321-333.

Olszewski E., Pamięć społeczna i polityka historyczna w programach polskich partii politycznych, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2013, nr 2. DOI: https://doi.org/10.14746/ssp.2013.2.05.

Poleszak S., Czy okupacyjna przeszłość sierż. Józefa Franczaka „Lalusia” miała wpływ na powojenne losy „ostatniego zbrojnego”?, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16, s. 233–277. DOI: https://doi.org/10.32927/ZZSiM.683.

Ponczek E., Polityka historyczna w Polsce – od oglądu retrospektywnego do refleksji o następstwach przyszłościowych, [w:] Narracje pamięci między polityką a historią, red. K. Kącka, J. Piechowiak-Lamparska, A. Ratke-Majewska, Toruń 2015, s. 30–31.

Roszkowski W., Historia i teraźniejszość. Podręcznik dla liceów i techników. Klasa 1. 1945–1979, Kraków 2022.

Skrzypczak J., Protection of the reputation of the Polish Nation and the Republic of Poland, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2019, vol. 3. DOI: https://doi.org/10.14746/ssp.2019.3.4.

Smolar A., Władza i geografia pamięci, [w:] Pamięć jako przedmiot władzy, red. P. Kosiewski, Warszawa 2008.

Witek P., Doktryna polityki historycznej – czyli „dramat” w kilku aktach, „Historyka” 2011, t. 41.

Wnuk R., Wojna o wojnę. Spór o wystawę główną Muzeum II Wojny Światowej, „Res Historica” 2018, nr 46. DOI: https://doi.org/10.17951/rh.2018.46.335-350.

Wojna R., Początki rewolucji kulturalnej na narodowościowych obszarach ZSRR (1917–1927), „Kwartalnik Historyczny” 1984, r. 91, nr 3.

Wojna R., Rewolucja kulturalna w ZSRR (zarys nowej historiografii radzieckiej), „Studia z Dziejów ZSRR i Europy Środkowej” 1980, t. 16.

Źródła internetowe

http://mkidn.gov.pl/pages/posts/minister-kultury-piotr-glinski-utworzyl-muzeum-getta-warszawskiego-8199.php, inf. 12 VII 2022.

http://www.holocaustresearch.pl/index.php?show=555&strona=0&template=print, inf. 30 V 2022.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-ws-homofobicznych-wypowiedzi-malopolskiej-kuratorki-oswiaty, inf. 01 VI 2022.

https://dzieje.pl/aktualnosci/wprowadzono-pierwsze-zmiany-na-wystawie-muzeum-ii-wojny-swiatowej-w-gdansku, inf. 23 V 2022.

https://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/glinski-zdumienie-budzi-polityka-muzealna-jaka-zastalismy, inf. 03 VII 2022.

https://glos.pl/mniejszosci-narodowe-zawieszaja-wspolprace-z-polskim-rzadem-chodzi-o-ograniczenie-nauki-jezyka-niemieckiego, inf. 03 VII 2022.

https://glos.pl/sa-kolejne-podreczniki-do-hit-przygotowalo-je-wsip-wywazony-i-rzeczowy-obraz-spoleczenstw-po-1945-roku, inf. 01 VII 2022.

https://glos.pl/senat-porozumienie-na-rzecz-historii-wolnosci-konferencja-na-temat-edukacji-historycznej-mlodziezy, inf. 05 VI 2022.

https://instytutpileckiego.pl/pl/zawolani-po-imieniu/wystawa?

fbclid=IwAR0y1ZDgS0zU34epm0wNYYO-Sdz0tVKMnH0qMiMXDxAkQWigMBwigev_eXI, inf. 04 VI 2022.

https://ipn.gov.pl/pl/dla-mediow/komunikaty/96258,Wobec-ataku-medialnego-na-pracownika-IPN-dr-Tomasza-Domanskiego.html, inf. 30 V 2022.

https://jewish.pl/en/2020/04/28/the-nationalist-offensive-on-the-history-of-the-shoah/, inf. 30 V 2022.

https://kultura.dziennik.pl/news/artykuly/608079,dariusz-stola-muzeum-polin-wygrana-konkurs-dyrektor-bez-pracy.html, inf. 25 V 2022.

https://monitorakademicki.org/kalendarium/projekt-powolania-akademii-zamojskiej-sic/, inf. dostęp: 21 V 2022.

https://monitorakademicki.org/kalendarium/projekt-powolania-akademii-zamojskiej-sic/, inf. dostęp: 21 V 2022.

https://muzeum1939.pl/podpisanie-aktu-erekcyjnego-muzeum-ii-wojny-swiatowej/galeria/640.html, inf. 04 VI 2022.

https://natemat.pl/242189,zmiany-w-ustawie-o-ipn-wracaja-slowa-patryka-jakiego-o-jego-nowelizacji, inf. 12 VII 2022.

https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C88918%2Csejm-odrzucil-sprzeciw-senatu-wobec-ustawy-o-utworzeniu-akademii-zamojskiej, inf. 22 V 2022.

https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C88954%2Cprezydent-podpisal-ustawe-o-utworzeniu-akademii-zamojskiej.html, inf. 26 IV 2022.

https://nowyobywatel.pl/2022/01/22/w-historii-wedlug-ipn-spoleczenstwo-jest-gdzies-z-boku/?fbclid=IwAR23as3GkYmU79zk0lPRIg0m8s9eI-BivY2qU-YtHH0VMBQe8GRSevOoz7U, inf. 22 V 2022.

https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,28644360,mariusz-zajaczkowski-o-czystkach-w-instytucie-pamieci-narodowej.html?fbclid=IwAR0EzCahrG5Jdq4OLgtjvbo_Uei0JVo8tTwYMn87c5LHvIvsZJyFvEDl_I8, inf. 12 VII 2022.

https://ohistorie.eu/2020/06/03/maly-przewodnik-po-zmianach-w-muzeum-ii-wojny-swiatowej/, inf. 23 V 2022.

https://oko.press/czarnek-uderza-w-mniejszosc-niemiecka-to-segregacja-spoleczna/, inf. 03 VII 2022.

https://oko.press/historyk-z-ipn-zwolniony-za-artykul-o-wykletym/, inf. 22 II 2022.

https://kurierlubelski.pl/dlaczego-lalus-ukrywal-sie-tak-dlugo-nowe-fakty-z-zycia-ostatniego-partyzanta/ar/c1-15347780, inf. dostęp: 22 II 2022.

https://oko.press/to-nie-nauka-historii-a-propaganda-mowi-o-pomyslach-czarnka-nauczyciel/, inf. 30 V 2022.

https://oko.press/w-sieci-klamstw-historyk-ipn-manipuluje-aby-zaatakowac-badaczy-zaglady/, inf. 30 V 2022.

https://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/8318889,podstawa-programowa-szkola-nowy-przedmiot-historia-i-terazniejszosc.html, inf. 01 VI 2022.

https://skgd.pl/2022/06/07/komunikat-strony-mniejszosciowej-kwrimnie/, inf. 03 VII 2022.

https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,28547009,pojawil-sie-podrecznik-do-hit-licealisci-beda-sie-uczyc-o-ideologii.html#do_w=77&do_v=439&do_st=RS&do_sid=783&do_a=783&e=RelRecImg1, inf. 05 VI 2022.

https://wpolityce.pl/tag/rzadowy-zespol-do-walki-z-faszyzmem, inf. 22 V 2022.

https://wpolityce.pl/tag/rzadowy-zespol-do-walki-z-faszyzmem, inf. 22 V 2022.

https://wszystkoconajwazniejsze.pl/eryk-mistewicz-dlaczego-mateusz-szpytma-zawsze-przegra-ze-stazysta-z-haaretz/, inf. 30 V 2022.

https://www.edziecko.pl/starsze_dziecko/7,79351,28546932,lex-czarnek-2-0-trafilo-do-kancelarii-prezydenta-mysle-ze.html#e=RelArtLink(2), inf. 06 VI 2022.

https://www.edziecko.pl/starsze_dziecko/7,79351,28675608,podrecznik-do-hit-u-dopuszczony-do-uzytku-szkolnego-wybor-nalezy.html#s=BoxOpImg6, inf. 11 VII 2022.

https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-05-04/war-over-ukrainian-identity?check_logged_in=1&utm_medium=PANTHEON_STRIPPED&utm_source=PANTHEON_STRIPPED&utm_campaign=PANTHEON_STRIPPED&utm_term=PANTHEON_STRIPPED&utm_content=PANTHEON_STRIPPED, inf. 21 V 2022.

https://www.gdansk.pl/srodmiescie/muzeum-ii-wojny-swiatowej-pawel-machcewicz-odwolany-karol-nawrocki-nowym-dyrektorem,a,74822, inf. 23 V 2022.

https://www.gosc.pl/doc/7296614.Jan-zawolany-po-imieniu, inf. 06 VI 2022.

https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/historia-i-terazniejszosc--nowy-przedmiot-w-szkolach-ponadpodstawowych-od-1-wrzesnia-2022-r, inf. 31 V 2022].

https://www.infor.pl/prawo/kodeks-karny/kary-i-srodki-karne/2289628,Najnowsza-nowelizacja-ustawy-o-IPN-co-sie-zmienilo.html, inf. 12 VII 2022].

https://jewish.pl/pl/2020/12/30/monika-krawczyk-nowa-dyrektorka-zydowskiego-instytutu-historycznego/, inf. 14 VII 2022.

https://www.jewsandpolesdatabase.org/2019/11/04/ipn-debunks-engelking-and-grabowski-definitive-work-domanski/, inf. 30 V 2022.

https://www.muzeumrakowiecka37.pl/budujemy-muzeum, inf. 01 VII 2022.

https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/afera-e-mailowa-wildstein-proponuje-pomoc-morawieckiemu-moj-syn/8k17ljz,79cfc278?fbclid=IwAR3d0O3n-GcXZ9VE4j8nATG_AcwCarzWr2LUtV71sVmF-5rxgd8HnFDMuKc, inf. 13 VII 2022.

https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/2128617,1,donald-tusk-w-rozmowie-z-polityka-ujawnia-swoja-strategie.read, inf. 03 VII 2022.

https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/2172193,1,minister-glinski-wygral-na-wiekszosci-frontow-straty-sa-potezne.read, inf. 12 VII 2022.

https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2133172,1,specjalista-od-cnot-niewiescich-powolany-na-rektora.read, inf. dostęp: 11 XI 2021.

https://www.rp.pl/opinie-polityczno-spoleczne/art36585351-marek-kozubal-marzenie-przemyslawa-czarnka-o-wojnie-w-szkole, inf. 03 VII 2022.

https://www.rp.pl/plus-minus/art36563091-roszkowski-czarnek-i-podrecznik-ktory-manipuluje-przeszloscia, inf. 30 VI 2022.

https://www.tokfm.pl/Tokfm/7,103085,28519613,sedziowie-w-tym-z-sadu-najwyzszego-adwokaci-prokuratorzy.html#s=BoxLoCpLink, inf. 31 V 2022.

https://www.tokfm.pl/Tokfm/7,124813,28553535,nowy-przedmiot-to-hit-czarnek-o-krytykach-odezwali-sie-ci.html, inf. 01 VII 2022.

https://wyborcza.pl/7,76842,3268347.html?gclid=Cj0KCQjwm6KUBhC3ARIsACIwxBj4VU7_ncLGQ9VnjP3Yldm3TpjHxJ7v69P0AJMAlBFOM5FMLjFdly0aAjJeEALw_wcB, inf. 22 V 2022.

https://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,27003317,prof-jan-grabowski-czyli-historyk-na-wojnie.html, inf. 30 V 2022.

https://wyborcza.pl/alehistoria/7,162654,27852129,pamieciowy-blitz-instytutu-pileckiego-dotarl-do-treblinki.html, inf. 06 VI 2022.

https://zyciestolicy.com.pl/hit-zamiast-wos-u-jest-juz-pierwszy-podrecznik/, inf. 11 VII 2022.

https://zyciestolicy.com.pl/hit-zamiast-wos-u-jest-juz-pierwszy-podrecznik/, inf. 11 VII 2022.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/we.2022.8.1.163-187
Data publikacji: 2022-12-31 11:57:55
Data złożenia artykułu: 2022-12-31 11:41:13


Statystyki


Widoczność abstraktów - 893
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2022 Konrad Zieliński

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.