Teorie naukowe dotyczące powstania bractw cerkiewnych na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XV–XVI wieku
Streszczenie w języku polskim
W artykule przeanalizowano dyskusję naukową trwającą od połowy XIX w. do chwili obecnej, dotyczącą powstania bractw cerkiewnych. Autor omówił teorie wyjaśniające genezę bractw cerkiewnych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Artykuł odpowiada na pytanie dotyczące pojawienia się pierwszych bractw na terenie metropolii kijowskiej. Analizę teorii naukowych poparto literaturą ukraińskich, rosyjskich i polskich historyków Cerkwi prawosławnej. W artykule opracowano i zdefiniowano teorie: miłości chrześcijańskiej, bratczyn, bractw miodowych, cechów zachodnioeuropejskich oraz powstanie bractw na wzór podobnych organizacji w Kościele rzymskokatolickim. Dodatkowo autor zdefiniował i wyjaśnił termin „bractwo cerkiewne”.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła drukowane
Letopis po ipatskomu spisku, Sanktpietierburg 1871.
Połnoje sobranije russkich letopisiej, t. 2: Ipatiewskaja letopis, Sanktpietierburg 1908.
Statut wewnętrzny PAKP, „Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego” 1999, nr 1.
Opracowania
Batjuszkow P., Biłorussija i Litwa. Istoriczeskija sud’by Siewiero-Zapadnogo Kraja, Pietierburg 1890.
Chodynicki K., Kościół Prawosławny a Rzeczypospolita Polska. 1370–1632, Warszawa 1934 [reprint: Bia¬łystok 2005].
Cunningham M., Wiara w świecie bizantyjskim, Warszawa 2006.
Danecki J., Arabowie, Warszawa 2001.
Figol W., Cerkowni bractwa halickoj grekokatolickoj prowinciji u XVIII stolitiju, „Bohosłowia. Trymisiacz-nyk” 1937, t. 15, kn. 1.
Flerow I., O prawosławnych cerkownych bratstwach, protiwoborstwowawszych unii w jugo-zapadnoj Ros-sii w XVI, XVII i XVIII stoletijach, Pietierburg 1857.
Gudziak B., Kryzys i reforma. Metropolia kijowska, patriarchat Konstantynopola i geneza unii brzeskiej, tłum. H. Leskiw, A. Chrin, Lublin 2008.
Hourani A., Historia Arabów, Gdańsk 1995.
Hruszewśkyj M., Istorija Ukrajiny-Rusy, t. 6, Kyjiw–Lwiw 1907.
Hruszewśkyj M., Kulturalno-nacjonalnyj ruch na Ukrajini w XVI–XVII wici, Kyjiw–Lwiw 1912.
Isajewicz J., Bratstwa ta ich rol w rozwytku ukraińśkoj kultury w XVI–XVII wici, Kyjiw 1966.
Jefimienko P., Bratstwo i sojuzy niszczich, „Kijewska Starina” 1883, t. 7, Kijew.
Kłoczowski J., Wspólnoty chrześcijańskie. Grupy życia wspólnego w chrześcijaństwie zachodnim od sta¬rożytności do XV w., Warszawa 1964.
Kuźmak K., Szegda M., Cerkiewne bractwa, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 3, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkow¬ski, F. Gryglewicz, Lublin 1979.
Likowski E., Unia brzeska (r. 1596), Warszawa 1907.
Lorens B., Bractwa cerkiewne w eparchii przemyskiej w XVII–XVIII w., Rzeszów 2005.
Luciw W., Cerkowni bratstwa w Ukrajini, „Bohosłowia” 1973, t. 37.
Łotockij O., Ukraiński dżereła cerkownaho prawa, Warszawa 1931.
Łukaszowa S., Bratstwa prawosławnyje, [w:] Prawosławnaja enciklopedija, red. Patriarcha Aleksija II, t. 6, Moskwa 2003.
Mironowicz A., Bractwa cerkiewne w Rzeczypospolitej, Białystok 2003.
Mironowicz A., Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Białystok 2003.
Mironowicz A., Kościół prawosławny w Polsce, Białystok 2006.
Papkow A., Położenije prawosławija i russkoj narodnosti w Litwie do XVII wieka, Swiato-Troicka Siergie-jewa Ławra 1899.
Paśnik J., Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce, Warszawa 1949.
Serczyk W. A., Historia Ukrainy, Wrocław 2001.
Skabałanowicz N., Zapadnojewropiejskije gildii i zapadnorusskija bratstwa, „Christijanskoje Cztienije”, cz. 2, Sankt-Pietierburg 1875.
Szaraniewicz I., Cerkownaja unija na Rusi i wlijanije jej na zmenu obszczestwiennaho położenija mirskoho ruskoho duchowenstwa, Lwiw 1896.
Świat Bizancjum, t. 1: Cesarstwo Wschodniorzymskie (330–641), red. C. Morrisson, Kraków 2007.
Czasopisma naukowe
Bardach J., Bractwa cerkiewne na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej w XVI–XVII w., „Kwartalnik Histo-ryczny” 1967, R. LXXIV, z. 1.
Isajewicz J., Z dziejów parafialnych bractw cerkiewnych w metropolii kijowskiej od XVI do XX wieku, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2005, nr 3.
Kojałowicz, M., Cztienija o cerkownych zapadnorusskich bratstwach, „Dień” 1862, nr 3.
Litak S., Bractwa religijne w Polsce przedrozbiorowej XIII–XVIII wieku, „Przegląd Historyczny” 1997, t. 88, z. 3–4.
Łuksza W., W sprawie prawosławnych bractw miodowych w Wilnie, „Atheneum Wileńskie” 1938, t. 13, z. 2.
Mironowicz A., Geneza bractw cerkiewnych, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1996, nr 6.
Morzy J., Geneza i rozwój cechów wileńskich od końca XVII w., „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Historia” 1959, z. 4.
Opoka M., Prawosławne bractwa na Rusi, „Orienes. Dwumiesięcznik Poświęcony Sprawom Religijnym Wschodu” 1936, nr 6.
Wipszycka E., Świeckie bractwa w życiu religijnym chrześcijańskiego Egiptu, „Przegląd Historyczny” 1968, t. 59, z. 3.
Wiśniowski E., Bractwa religijne na ziemiach polskich w średniowieczu, „Roczniki Humanistyczne” 1969, t. 17, z. 2.
Zaikin W., Uczastije swietskogo elemienta w cerkownom uprawlenii: wybornoje naczało i „sobornost’” w Ki¬jewskoj Mitropolii w XVI i XVII wiekach, „Woskriesnoje Cztienije” 1930, nr 33.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/we.2015.1.2.45
Data publikacji: 2016-06-09 11:23:35
Data złożenia artykułu: 2016-06-09 09:46:59
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2016 Stefan Dmitruk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.