Rysunek osób z niepełnosprawnością intelektualną – twórcze medium i fundament autorehabilitacji

Kinga Krawiecka

Streszczenie w języku polskim


Sztuka plastyczna posiada już swego rodzaju historię w koncepcjach kształcenia i wychowania, terapii i rehabilitacji. Przyjmuje różne funkcje od czysto utylitarnych do poznawczych i wychowawczych. Mieści się w obrębie wychowania estetycznego, wychowania przez sztukę. Wyznacza tym samym obraz osoby, która w danym systemie oddziaływania jest mniej lub bardziej twórcza i świadoma roli wartości artystycznych oraz estetycznych w życiu człowieka. Tradycyjnym jej celem jest natomiast kształcenie twórczej postawy w zakresie dyspozycji poznawczych i emocjonalnych oraz przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym. Kluczowym zadaniem pedagoga specjalnego pracującego z osobami z niepełnosprawnością intelektualną jest inicjowanie procesu autorehabilitacji. Istotną rolę odgrywa tutaj proces autokreacji osoby z niepełnosprawnością intelektualną, zaś jednym z możliwych oddziaływań jest twórczość plastyczna, a w szczególności działalność rysunkowa. Artykuł jest próbą pogłębionej refleksji nad charakterystyką i procesem kształtowania przestrzeni autorehabilitacyjnej na podstawie wartości rysunku jako fundamentalnego medium twórczości plastycznej. Zwrócono uwagę na podstawowe aspekty, które potwierdzają, że jednostka z niepełnosprawnością intelektualną potrafi być aktywna twórczo, a dzięki temu nadawać swoim działaniom charakter rehabilitacyjny – wzmacniać niezaburzone funkcje psychiczne, intelektualne i fizyczne, korygować nieprawidłowości rozwojowe oraz rozwijać zainteresowania i uzdolnienia.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Arnheim R. (1978), Sztuka i percepcja wzrokowa, Warszawa: Wydawnictwo WAiF.

Aumer B. (1995), Sztuka jest jedna. Twórczość niepełnosprawnych, Warszawa: Wydawnictwo WSiP.

Czerwińska M. (2009), Aktywność twórcza w procesie rehabilitacji osób z niepełnosprawnością wzroku – refleksje między terapią a sztuką, [w:] M. Dycht, L. Marszałek (red.), Dylematy, (niepełno)sprawności – rozważania na marginesie studiów kulturowo-społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.

Drzewucka A. (2010), Twórczość plastyczna a sztuka współżycia – o znaczeniu twórczości plastycznej w procesie rozwijania kompetencji emocjonalno-społecznych dziecka w wieku przedszkolnym, [w:] W. Bobrowicz (red.), …Sztuka/twórczość… edukacja. Współczesne problemy edukacji estetycznej i artystycznej, Lublin: Wydawnictwo VERBA.

Dykcik W. (2005), Pedagogika specjalna wobec aktualnych sytuacji i problemów osób niepełnosprawnych, Poznań: Wydawnictwo UAM.

Filińska M. D. (2009), Kreatywność osób niepełnosprawnych intelektualnie – problemy źródeł. Problemy definicyjne i interpretacyjne współczesnego rozumienia „terapii przez twórczość” – zwrot ku źródłom etymologicznym, [w:] J. Głodkowska, A. Giryński (red.), Kreatywność osób z niepełnosprawnością intelektualną – czy umiemy myśleć inaczej, Warszawa: Wydawnictwo AKAPIT.

Garda-Łukaszewska J., Szperkowski T. (1997), Współtworzenie – zajęcia plastyczne z osobami upośledzonymi umysłowo, Warszawa: Wydawnictwo WSiP.

Głodkowska J. (2009), W trosce o przestrzeń rehabilitacyjną wokół osób z upośledzeniem umysłowym – czy zuchwałe rzemiosło pedagogiki specjalnej? [w:] M. Bielska-Łach (red.), Pedagogika specjalna. Różne poszukiwania – wspólna misja, Warszawa: Wydawnictwo APS.

Gołaszewska M. (1977), Człowiek w zwierciadle sztuki. Studium z pogranicza estetyki i antropologii filozoficznej, Warszawa: PWN.

Górniewicz J. (1992), Rozwój i kształtowanie wyobraźni dziecka, Warszawa–Toruń: Wydawnictwo PRAKSIS.

Hohensee-Ciszewska H. (1976), Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych, Warszawa: Wydawnictwo WSiP.

Hulek A. (1992), Sztuka a ludzie niepełnosprawni, „Kultura i Edukacja”, 2.

Kosakowski Cz. (2003). Węzłowe problemy pedagogiki specjalnej, Toruń: Wydawnictwo AKAPIT.

Krasoń K., Mazepa-Domagała B. (2003), Przestrzenie sztuki dziecka. Strategia intersemiotycznego i polisensorycznego wsparcia jednostek o obniżonej sprawności intelektualnej, Katowice: Wydawnictwo LIBRUS.

Krause A. (2010), Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej, Kraków: Wydawnictwo Impuls.

Lipkowski O. (1977), Pedagogika specjalna, Warszawa: PWN.

Maslow A. H. (1990), Motywacja i osobowość, Warszawa: Wydawnictwo PAX.

Nieduziak E. M. (2009), Twórczość plastyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną, uczestników warsztatu terapii zajęciowej – studium przypadku, [w:] J. Głodkowska, A. Giryński (red.), Kreatywność osób z niepełnosprawnością intelektualną – czy umiemy myśleć inaczej, Kraków: Wydawnictwo AKAPIT.

Obuchowska I. (1991), O autorewalidacji, [w:] K. Kuligowska (red.), Z problematyki kształcenia pedagogów specjalnych, Warszawa: Wydawnictwo WSPS.

Pielasińska W. (1983), Ekspresja jako wartość i potrzeba, Warszawa: Wydawnictwo WSiP.

Popek S. (2003), Ekspresja plastyczna i jej wartości jako metody projekcyjnej w badaniach psychologicznych, [w:] M. Łaguna, B. Lachowska (red.), Rysunek projekcyjny jako metoda badań psychologicznych, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Siemież M. B. (2001), Twórczość osób niepełnosprawnych jako ich droga samorealizacji, [w:] A. Maciarz, Z. Janiszewska-Nieścioruk, H. Ochonczenko (red.), Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i środowisku lokalnym, Zielona Góra: Wydawnictwo LTN.

Stochmiałek J. (1991), Przygotowanie pedagogów specjalnych do stymulowania aktywności społeczno- zawodowej młodzieży niepełnosprawnej, [w:] L. Malinowski, J. Stochmiałek (red.), Aktywność społeczno-zawodowa młodzieży niepełnosprawnej i niedostosowanej społecznie: raport końcowy z badań w ramach grupy tematycznej VII, Warszawa: Wydawnictwo WSPS.

Stochmiałek J. (1994), Kierowanie pomocą opiekuńczo-wychowawczą w makro- i mikrosystemach pedagogicznych, [w:] J. Stochmiałek (red.), Rozwój systemu opieki i socjalizacji, Częstochowa: Wydawnictwo WSP.

Szuman S. (1990), Sztuka dziecka, Warszawa: Wydawnictwo WSiP.

Tomaszewski T. (1993), Encyklopedia pedagogiczna, Warszawa: Wydawnictwo FI.

Wojciechowski A. (2002), Obecność. Zebrane teksty, Toruń: Wydawnictwo UMK.

Wojciechowski A. (2004), (red.) Terapia spotkania, Toruń: Wydawnictwo UMK.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2014.27.2.73
Data publikacji: 2015-05-14 13:51:59
Data złożenia artykułu: 2015-04-17 11:37:18


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1405
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 1220

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2015 Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.